1390-e – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m robot kozmetičke promjene |
|||
Red 3:
'''1390-e''' su decenija koja je počela 1. januara 1390. i završila 31. decembra 1399.
== Događaji ==
== Hrvatska ==
;[[1390]]
* [[28. 4.]] - [[Split]]sko vijeće odaslalo poslanike na Tvrtkov dvor u [[Kraljeva Sutjeska|Sutisci]].
Red 77:
* [[27. 2.]] - [[Krvavi sabor križevački]], ubijen [[Stjepan II. Lacković]], Žigmundov protivnik u Slavoniji.
* [[1. 3.]] - Stjepan Prodavić napada Žigmunda u Podravini, ne bi li osvetio Lackovića, ali opkoljen u Sušicu ([[Đurđevac]]) i bježi u Bosnu.
* [[4. 3.]] - Žigmund u Žakanju dijeli zemlje Lackovića i Stjepana od Simontornje braći Kanižaj.
* 21 - 25. 3. - Kraljevskim pismima se smiruje sukob između Zagreba i Gradeca (kome je 12. 4. skinuto prokletstvo).
* ca. [[8. 5.]] - Nikola Gorjanski je ban svih hrvatskih zemalja (Detrik Bubek postao palatin Ugarske).
Red 95:
<br />
== Bosna ==
;[[1390]]
[[Datoteka:Bosna 1390.jpg|thumb|200px|Bosna 1390]]
Red 112:
* [[1. 6.]] - [[Mletačka Republika|Mletačka]] općina imenovala Stjepana Dabišu svojim građaninom.
* [[decembar]] - Vojvoda [[Vlatko Vuković]] i knez [[Pavle Radenović]] razbili Sankoviće i podelili njihove posede.
* 1391/92 - Turski upad u Bosnu, Dabiša ih suzbio ([[Hrvoje Vukčić]] pohvaljen, dobio [[Kakanj]] i Hrast<ref name="HB"
;[[1392]]
Red 135:
* [[22. 7.]] - Sandalj Hranić dobio mletačko građanstvo.
* [[18. 8.]] - Dubrovačka Republika odlučila da isplati danak bosanskoj kraljici [[Jelena Gruba|Jeleni]], iako nisu uklonjene carine njenih rođaka Nikolića<ref name="HB">V. Ćorović, Historija Bosne, str. 198</ref>.
* [[25. 11.]] - Dubrovačka Republika zabranjuje izvoz u Srbiju i Bosnu (opasnost od Turaka)<ref name="HB"
* [[2. 12.]] - Dubrovčani dozvolili knezu [[Pavle Radenović|Pavlu Radenoviću]] i Bosancima da se sklone u [[Ston]], usled nekih meteža<ref name="HB"
;[[1397]]
* mart - [[Tvrtko II]] (sin [[Tvrtko I Kotromanić|Tvrtka I]]) je pretendent na bosanski presto<ref name="HB">V. Ćorović, Historija Bosne, str. 199</ref>.
* [[Sandalj Hranić]] u ratu sa [[Đurađ II Balšić|Đurđem Balšićem]] krajem godine<ref name="HB"
;[[1398]]
Red 146:
* mart, druga polovina - Usled nereda u Bosni, pristalice kraljice [[Jelena Gruba|Jelene]] (Nikolići i Radivojevići) traže utočište na dubrovačkoj teritoriji<ref name="HB">V. Ćorović, Historija Bosne, str. 200</ref>.
* april - Dubrovčani prebacili u svoj grad Katarinu-Jelenu, ženu [[Sandalj Hranić|Sandalja Hranića]], iz [[Budva|Budve]], gdje se ona više nije osjećala bezbjedno.
* ca. proljeće - [[Radič Sanković]] se oslobodio zahvaljujući metežima u Bosni (bio zatočen [[1391]], zbog prodaje Konavla Dubrovniku)<ref name="HB"
* maj - [[Stjepan Ostoja]] novi bosanski kralj, nakon što je [[Jelena Gruba|Jelenu]] srušila vlastela (Vukčić, Hranić, Radenović).
* [[3. 6.]] - Knez Priboje Masnović, zapovednik [[Stari grad Visoki|Visokog]], dobio dubrovačko građanstvo.
* srpanj - Žigmund provalio u Hrvojev posed, do [[Vrbaski grad|Vrbaskog grada]], ali poražen.
* kolovoz? - Hrvoje u kontranapadu zauzeo [[Bosanska Dubica|dubičku]] županiju od Emerika Bubeka, [[Vranski priorat|vranskog priora]].
* oktobar - Kralj Žigmund u [[Ilok]]u<ref name="HB"
;[[1399]]
Red 160:
<br />
== Srbija i Zeta ==
;[[1390]]
* 1389-90 - * [[Stefan Lazarević]] i majka Milica prinuđeni postati vazali [[Osmanlijsko carstvo|Osmanlija]]<ref name="slkl">[http://www.rastko.rs/kosovo/istorija/zfajfric-lazarevici.html Sveta loza kneza Lazara], Ž. Fajfrić, rastko.rs</ref> : obaveza danka, čete u ratovima i [[Olivera Lazarević]] u Bajazitovom haremu.
* 1389-90 - Turci uzeli [[Golubački Grad|Golubac]] Ugarima.
* [[9. 5.]] - Dubrovnik obećao [[Vuk Branković|Vuku Brankoviću]], gospodaru Kosova, da će u slučaju potrebe pružiti utočište njemu, porodici i imanju.
* pre juna 1390 - [[Vuk Branković]] preko glasnika nudio Filipu Bareliju, protovestijaru [[Đurađ II Balšić|Đurđa Balšića]], 500 litara srebra za neki grad u primorju (verovatno [[Ulcinj]]), ali ovaj ga oterao - ipak zatočen zbog sumnje za veze sa Đurđevim bratom od strica [[Konstantin Balšić|Konstantinom]], koji se Đurđu javlja kao suparnik.
* [[29. 9.]] - Kralj Žigmund izdaje povelju severinskom banu Nikoli Perenjiju, u kojoj ga hvali zbog borbi sa Turcima (u oblasti mladog [[Stefan Lazarević|Stefana Lazarevića]], turskog vazala).
* jesen - [[Patrijarh srpski Jefrem]] se povlači po drugi put, nasleđuje ga [[Danilo III]] (pominje se i 1392.).
Red 179:
* [[10. 2.]] - [[Jelena Dragaš]], [[Konstantin Dragaš Dejanović|Konstantinova]] kćerka, udala se za vizantijskog cara [[Manojlo II Paleolog|Manojla II]].
* [[maj]] - Turci provalili u zetsko primorje, mešajući se u rat [[Đurađ II Balšić|Đurđa II Balšića]], [[Radič Crnojević|Radiča Crnojevića]] i [[Konstantin Balšić|Konstantina Balšića]]; zatim: Đurađ zadržan od Turaka u Skoplju, oslobaiće se po cenu [[Skadar|Skadra]], [[Drivast]]a i [[Sveti Srđ (trg)|Svetog Srđa]] na [[Bojana|Bojani]] (ostaju mu samo [[Bar]] i [[Ulcinj]] sa okolinom).
* jul? - [[Žigmund Luksemburški|Žigmundov]] pohod protiv Turaka u [[Braničevski okrug|Braničevu]] stiže do [[Ždrelo (mlavsko)|Ždrela]] - kralj se vraća, granicu čuva [[Nikola II. Gorjanski]] (povraćena i Mačva<ref name="sitm"
* [[30. 11.]] - [[Radič Crnojević]] (koji sebe naziva "gospodar Zete, Budve i ostalih osvojenih mjesta") dobio mletačko građanstvo.
;[[1393]]
* [[Kneginja Milica]] se zamonašila u [[manastir Ljubostinja|manastiru Ljubostinji]]<ref name="slkl"
* zima 1393/4 - [[Bajazit I]] sazvao balkanske vazale u [[Seres (Grčka)|Ser]], razmišljao da ih ubije, ali prošli uz zakletvu vernosti<ref name="slkl"
;[[1394]]
* [[9. 4.]] - [[Vuk Branković|Vuku Brankoviću]] potvrđeno pravo na mletačko građanstvo (najesen dogovorio prenos blaga u Dubrovnik)<ref name="slkl"
* jul - [[Marko Kraljević|Markova]] braća [[Andrijaš Mrnjavčević|Andrijaš]] i [[Dmitar Mrnjavčević|Dmitar]] tokom seobe u Ugarsku svratili u Dubrovnik i uzeli [[Vukašin Mrnjavčević|očevu]] srebrninu.
* [[10. 10.]] - Bitka na Karanovasi ("rovovima"): Vlaški vojvoda [[Mirča I]] odbio invaziju Bajazita i njegovih vazala (postoji konfuzija između ove i [[bitka na Rovinama|bitke na Rovinama]] sledećeg proleća<ref>U [http://www.rastko.rs/knjizevnost/liturgicka/konstantin-zitije_desp_stefana.html Žitiju despota Stefana Lazarevića] ([[Konstantin Filozof]]) se kaže za Bajazita: "sa svima silama svojim dođe i prešavši Dunav 6903" - 6903. g. vizantijske ere zahvata septembar 1394 - avgust 1395</ref>).
* decembar? - [[Konstantin Balšić]] ovladao [[Kroja|Krojom]] kao turski vazal, oženio se [[Jelena Topija|Jelenom Topija]] (ranije žena Marka Barbadiga, bivšeg vladara grada).
Red 197:
* oktobar - [[Đurađ II Balšić]] trgnuo natrag [[Skadar]], [[Drivast]] i [[Sveti Srđ (trg)|Sveti Srđ]], koji su mu Turci uzeli 1392; od [[Konstantin Balšić|Konstantina Balšića]] uzeo [[Danj]] kod Skadra i tvrđavu Šati (ili Sati, u kojoj je kastelan [[Koja Zakarija]], ili Zaharija); u približno isto vreme [[Radič Crnojević]] sa bratom Dobrovojem zauzeo [[Grbalj]] i opsjeo [[Kotor]] (koji Đurđu plaća godišnji danak).
* [[14. 12.]] - Radič Crnojević sklapa sporazum sa Kotorom (grad se, inače, nudi pod mletačku vlast).
* Turci, pomagani od srpskih odeljenja, upadaju ove i naredne godine u Vlašku, ali i tamišku i krašovsku županiju (Ugarska).
* Dok [[Konstantin Balšić]] ratuje u Vlaškoj, kotorska braća Marko i Vladislav Drago, zakupci [[danj]]ske carine, iznuđuju mnogo novca od Dubrovčana.
* Pantelejmonska povelja - kneginja Milica (monahinja Evgenija) sa sinovima Stefanom i Vukom daruje [[manastir Pantelejmon]] na Svetoj gori.
Red 203:
;[[1396]]
[[Datoteka:Battle of Nicopole battle map 1396.jpg|thumb|200px|[[Bitka kod Nikopolja]]]]
* januar-mart - [[Bajazit I]] ratuje protiv [[Vuk Branković|Vuka Brankovića]], uzima mu [[Priština|Prištinu]]<ref name="slkl"
* [[14. 4.]] - [[Đurađ II Balšić]] ustupa Mlečanima, u zamenu za nadoknadu i plemstvo, [[Skadar]], [[Drivast]], [[Sveti Srđ (trg)|Sveti Srđ]] i dr. (opet mu ostaju samo [[Bar]] i [[Ulcinj]]).
** Turci su u ovo vreme zauzeti zauzimanje poseda Vuka Brankovića.
Red 211:
* jul - Jak zemljotres na Crnogorskom primorju.
* avgust - Vuk Branković se još drži u gornjem [[Polimlje|Polimlju]], ubrzo slomljen od Turaka.
* Manja ekspedicija Turaka i Stefana Lazarevića u [[Banat]]u<ref name="slkl"
* [[25. 9.]] (ili 28.) - [[Bitka kod Nikopolja]], [[Bajazit I]] sa vazalima razbio krstašku vojsku na čelu sa ugarskim kraljem [[Žigmund Luksemburški|Žigmundom]] (pobegao niz Dunav pa oko Balkana, nakon što mu je [[Herman II. Celjski]] spasao život).
* ? - Posle Nikopoljske bitke, [[Stefan Lazarević]] nagrađen od Bajazita većim delom teritorija [[Vuk Branković|Vuka Brankovića]], od Dečana do Prištine; Vukovoj porodici ostaje sever Kosova, od Trepče do Mitrovice, a on je zatočen; Turci zadržali za sebe [[Zvečanski grad|Zvečan]] kod Mitrovice i [[Jeleč (tvrđava)|Jeleč]] kod Novog Pazara<ref name="slkl"
* krajem septembra - Mlečani šalju elitne najamnike u [[Skadar]] i [[Drač]] (bez novih osvajanja, a cilj bili [[Kroja]], [[Šati]] i [[Danj]]).
* decembar? - Kralj Žigmund postavio Đurđa II Balšića za kneza Korčule i Hvara.
Red 225:
* januar - U Bosnu provaljuje turska vojska (Bajazitovi sinovi i Stefan Lazarević kao vazal), ali trpi od jake zime i velikog snega.
* Posle pohoda u Bosnu:
** Zavera Novaka Belocrkvića i Nikole Zoića protiv kneza Stefana Lazarevića, koji ga optužuju pred Bajazitom za veze sa Ugrima - Novak pogubljen, Zoić se zamonašio<ref name="slkl"
** Majka [[Stefan Lazarević|Stefana Lazarevića]] [[kneginja Milica]] (monahinja Evgenija) i [[monahinja Jefimija]] odlaze u misiju kod [[Bajazit I|Bajazita]] gde opravdavaju Stefana od optužbi za neuspeh bosanskog pohoda, na povratku donose mošti [[sveta Petka|svete Petke]] u Srbiju<ref name="sitm"
* Prvi put se spominje naziv [[Valjevo]] (ranije Gradac).
;[[1399]]
* mart - Dubrovčani sređuju odnose sa skopskim sandžak-begom Pašaitom; takođe pregovaraju sa Đurđem II.
* septembar - Pobuna protiv mletačke vlasti oko [[Skadar|Skadra]] i [[Drivast]]a, s umešanošću [[Đurađ II Balšić|Đurđa II Balšića]] (traje dve godine, uz turske upade).
<br />
Red 237:
{{Reflist|2}}
<br />
* [[Vjekoslav Klaić]], [http://www.archive.org/stream/povjesthrvataodn02klaiuoft/povjesthrvataodn02klaiuoft_djvu.txt Svezak drugi: dio prvi. Treće doba: Vladanje kraljeva iz raznih porodica (1301-1526). Prva knjiga: Anžuvinci i Sigismund do gubitka Dalmacije (1301-1409)]
{{DEFAULTSORT:1390-e}}
| |||