1948 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Red 309:
* [[1. 9.]] - U Bonnu se sastalo Parlamentarno vijeće koje do maja pravi ustav, Osnovni zakon Savezne Republike Njemačke - na čelu vijeća je [[Konrad Adenauer]].
* [[3. 9.]] - Državni sekretar [[Dean Acheson]] i Hector McNeil iz Forin Ofisa poručili Moskvi: napad na Jugoslaviju bi imao "ozbiljne" posledice.
* 3. 9. - [[Władysław Gomułka]], prvi sekretar [[poljska|poljske]] Radničke partije, smenjen pod optužbom za desničarenje, nasleđuje ga [[Bolesław Bierut]] (do 1956, a Gomułka se vraća 1956-70).
* [[4. 9.]] - [[Holandija|Holandska]] kraljica [[Wilhelmina od Nizozemske|Wilhelmina]] abdicirala posle nepunih 58 godina vladavine - dva dana kasnije nasleđuje je kćerka [[Juliana od Nizozemske|Juliana]] (do svoje abdikacije 1980).
* [[6. 9.]] - Komunistički demonstranti ometaju zasedanje gradskog veća [[Berlin]]a, čiji razilazak predstavlja kraj jedinstvenog grada (socijaldemokratska gradonačelnica je 26. 8. smjenila komunističkog šefa policije).
* 6. 9. - Prikazan film ''[[The Red Shoes]]''.
Red 323:
* [[13. 9.|13]] - 18. 9. - Operacija Polo, [[Aneksija Hajderabada]]: indijska vojska ulazi u [[Država Hajderabad|Državu Hajderabad]] i priključuje je [[Indija|Indiji]]. Revanšistički hinduisti, većina u državi, ubijaju najmanje 30.000 muslimana. U regiji je u toku i komunistička [[Telanganska pobuna]].
[[Datoteka:Operation Polo 1948.jpg|mini|Indijsko zauzeće Hajderabada]]
* [[17. 9.]] - Militantni [[cionizam|cionisti]] ubili [[Folke Bernadotte|grofa Bernadota]], posrednika [[Ujedinjeni narodi|UN]] u [[arapsko-izraelski konflikt|arapsko-izraelskom konfliktu]]. Nakon ovoga će biti raspuštena preostala [[Irgun]]ova jedinica, a [[Lehi]] je proglašen za terorističku organizaciju.
* [[18. 9.]] - Madiunska afera: pobuna komunista na istočno-centralnoj Javi protiv samoproglašene Republike Indonezije, razbijeni su u roku od tri meseca.
* [[24. 9.]] - [[Operacija Velveta]] ili Alabama: Izraelci prevoze spitfajere iz Čehoslovačke, preko Nikšića, do Palestine.
Red 331:
=== Oktobar/Listopad ===
* [[1. 10.]] - Patrijarh [[Rumunska pravoslavna crkva|Rumunske PC]] proglasio prisajedinjenje [[Rumunska grkokatolička crkva|Rumunske grkokatoličke crkve]].
* [[4. 8.]] - Tito primio Erica Johnstona, predstavnika američke asocijacije izvoznika filma<ref>[http://foto.mij.rs/site/gallery/51/photo/1 Prijem Erika Džonstona, predstavnika udruženja američkih filmskih proizvođača]. foto.mij.rs</ref>, potpisan sporazum po kome će Jugoslavija dogodine uvesti 25 filmova (u 1950, prikazivanje američkog filma iza Gvozdene zavese je uglavnom "presušilo", osim u Jugoslaviji)<ref name="Segrave1997">{{cite book|author=Kerry Segrave|title=American Films Abroad: Hollywood's Domination of the World's Movie Screens from the 1890s to the Present|url=https://books.google.com/books?id=hPwdhDUGsqcC&pg=PA158|date=1 January 1997|publisher=McFarland|isbn=978-0-7864-0346-2|pages=158–}}</ref> (NY Times izveštava o poseti 5. 10.).
* 4. 10. - Štrajk 300.000 rudara u Francuskoj, pod vođstvom KP.
* [[4. 10.|4]] - [[7. 10.]] - Deveta partijska konferencija KPJ za Crnu Goru se konstituiše u Prvi (osnivački) kongres KP Crne Gore (od 1952. [[Savez komunista Crne Gore]]), na čelu je [[Blažo Jovanović]].
* [[6. 10.]] - [[Ašhabad]]ski zemljotres u [[Turkmenska Sovjetska Socijalistička Republika|Turkmenskoj SSR]] - negde između 10.000 i 110.000 mrtvih, o događaju se slabo izveštavalo.
[[Datoteka:Citroen UK 2 CV 1953.JPG|mini|250px|Prvi tip [[spaček]]a]]
* [[7. 10.]] - Na sajmu u Parizu je predstavljen [[Citroën 2CV]] - proizvodi se 1949-90. u preko pet miliona primeraka.
* [[10. 10.]] - Sovjetska raketa R-1 (kopija V-2) ušla u svemir.
Linija 353 ⟶ 354:
* [[28. 10.]] - Završeno Suđenje Visokoj komandi u Nirnbergu, osuđeno 11 optuženih.
* [[29. 10.]] - Peruanski predsednik José Luis Bustamante y Rivero srušen vojnim udarom - vojska je smatrala nedovoljnim njegove mere protiv levičara nakon pobune u mornarici ranije tokom meseca. Gen. [[Manuel A. Odría]] je na čelu zemlje do 1956.
* 29 - 31. 10. - Izraelska Operacija Hiram: zauzimaju Gornju Galileju, koja je po
* oktobar - [[Koçi Xoxe]], kao i njegovi saradnici, razrešen svih državnih i partijskih funkcija - sledećeg meseca isključen iz partije i uhapšen.
* [[30. 10.]] - Narodna skupština NR Srbije potvrdila statute [[SAP Vojvodina|Autonomne Pokrajine Vojvodine]] i [[SAP Kosovo i Metohija|Autonomne Oblasti Kosovo i Metohija]].
Linija 365 ⟶ 366:
* [[1. 11.|1]] - [[4. 11.]] - Šesta partijska konferencija KPJ za Bosnu i Hercegovinu se konstituisala u Prvi (osnivački) kongres KP BiH (od 1952. [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]]), na čelu [[Đuro Pucar]].
* [[2. 11.]] - Uprkos svim predviđanjima, američki predsednik [[Harry S. Truman]] osvojio reizbor, pobedivši republikanca [[Thomas E. Dewey|Thomasa E. Deweya]] - 303:189 u elektorskim glasovima, 28:16 u državama. Južnjački demokrata, segregacionista [[Strom Thurmond]] je dobio četiri države.
* 2. 11. - Nakon zauzeća [[Shenyang]]a (Mukdena),
* [[6. 11.]] - [[Ante Pavelić]] stigao u [[Juan Perón|Peronovu]] [[Argentina|Argentinu]].
* 6. 11. - [[Kineski građanski rat]]: počinje Huaihaiska kampanja, opkoljena je nacionalistička komanda u [[Xuzhou]], zauzeta u januaru.
Linija 371 ⟶ 372:
* [[8. 11.]] - U Parizu formirana umetnička grupa [[COBRA]].
* [[10. 11.]] - Na snazi je Međunarodna konvencija za regulaciju kitolova.
* 10. 11. - Politički i bezbednosni komitet Generalne skupštine UN
* 11. - 15. 11. - Drugi kongres [[KP Slovenije]], sekretar Politbiroa je [[Miha Marinko]]. Ministar Kardelj kaže da bogati seljaci uskraćuju viškove urbanim radnicima. (NYT 16. 11.)
* [[12. 11.]] -
* 12. ili 13. 11. - Maršal Tito proglašen za prvog počasnog člana Srpske akademije nauka.
* [[13. 11.]] - Prikazan film ''[[The Snake Pit]]''.
* 13. 11. - Neredi u nekoliko pariskih predgrađa, pošto komunisti izvode generalni štrajk.
* [[14. 11.]] - [[Patrijarh srpski Gavrilo (Dožić)|Patrijarh srpski Gavrilo]] osvetio [[Crkva Svetog Marka u Beogradu|Crkvu Svetog Marka u Beogradu]].
* [[18. 11.]] - U FNRJ objavljeno da su ciljevi petoletke znatno povišeni, kako bi se
▲* [[18. 11.]] - U FNRJ objavljeno da su ciljevi petoletke znatno povišeni, kako bi se nadoknadio ometanje Kominforma.
* [[20. 11.]] - U SSSR je raspušten [[Jevrejski antifašistički komitet]], kao "centar antisovjetske aktivnosti" - sledi "[[Borba sa kosmopolitizmom]]", antisemitska kampanja (do 1953).
* 23 - 25. 11. - Operacija Lot: Izraelci bez otpora uspostavili koridor prema enklavi na Mrtvom moru, planini Sodom, ojačana pozicija u Negevu.
Red 389:
=== Decembar/Prosinac ===
* [[1. 12.]] - [[José Figueres Ferrer]] ukinuo [[Vojska Kostarike|Vojsku Kostarike]], što je dogodine upisano u ustav - prvi takav potez u istoriji.
* 1. 12. - Komunisti osnovali [[Narodna banka Kine|Narodnu banku Kine]] u [[Shijiazhuang]]u, izdaju se prve serije
* [[4. 12.]] - Brod ''Kiangya'' stradao u eksploziji na ušću Huangpa kod Šangaja, stradalo
* [[5. 12.]] - Lokalni izbori u Berlinu sprovedeni samo u zapadnom delu grada
* 5. 12. - Izbori za ustavotvornu skupštinu u Argentini, dominacija peronista.
[[Datoteka:Orden junaka socijalistickog rada.jpg|mini|100px|[[Orden junaka socijalističkog rada]]]]
Red 397:
* 8. 12. - [[Kraljevina Egipat|Egipatski]] premijer al-Nuqrashi naređuje raspuštanje [[Muslimansko bratstvo|Muslimanskog bratstva]], nakon perioda nasilja protiv jevrejskih i državnih meta.
* [[9. 12.]] - Generalna skupština UN usvojila [[Konvencija o sprečavanju i kažnjavanju zločina genocida iz 1948. godine|Konvenciju o sprečavanju i kažnjavanju zločina genocida]] (na snazi od 1951, FNRJ potpisala 11. 12.).
[[Datoteka:Universal declaration of human rights voters.svg|mini|
* [[10. 12.]] - Usvojena [[Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima]] (48 za, 8 uzdržanih, među kojima i FNRJ, i 2 nisu glasale).
* [[11. 12.]] - Pod imenom Akademija za pozorišnu umetnost osnovan [[Факултет драмских уметности|Fakultet dramskih umetnosti u Beogradu]] (ime od [[1973]]; Visoka filmska škola joj pripojena [[1950]].).
* [[15. 12.]] - U Kovinu formirana Vazduhoplovna oficirska škola (od 1949. u Ljubljani)<ref>Bajec, Dolničar, 1981, str. 136</ref>.
* 15. 12. - [[Alger Hiss]] je optužen za krivokletstvo, nakon što je Whittaker Chambers početkom meseca pokazao ''Pumpkin Papers'', rolne filma sa inkriminišućim materijalom skrivene u bundevi.
* 15. 12. - Kineski građanski rat: završena kampanja Shuangduiji u provinciji [[Anhui]], komunisti su uništili nacionalističku 12. armiju i zarobili velike količine oružja.
* decembar - Jednogodišnji trgovinski ugovor Jugoslavije i Velike Britanije (120 mil. dolara), nakon što je prva pristala platiti 18 miliona dolara bivšim britanskim vlasnicima nacionalizovanih industrija.
* decembar - U šumu se odmetnulo 18 članova [[Bijelo Polje|Bjelopoljskog]] sreskog komiteta KP (pristalice IB).
* {{circa}} 16. 12. - Zajednički kongres [[SKOJ]] i [[Ujedinjeni savez antifašističke omladine Jugoslavije|Narodne omladine Jugoslavije]] u Beogradu - jedinstvena omladinska organizacija pod imenom ove druge.
* [[19. 12.|19]] - [[20. 12.]] - [[Indonežanski rat za nezavisnost]]: Holanđani su prekinuli primirje operacijom ''Kraai'' ("Vrana"): zauzeta je privremena prestonica [[Yogyakarta]], zarobljeni su lideri republike - politički neuspeh, SAD vrše pritisak za priznanje nezavisnosti Indonezije, nastavlja se gerilsko ratovanje.
* [[19. 12.]] - [[Grčki građanski rat]]: počinje Operacija Peristera ("Golubica") protiv komunista na Peloponezu
* [[21. 12.]] - Predsednik [[Irska|Irske]] potpisao Akt o Republici Irskoj, kojim se ostvaruje puna nezavisnost od [[Ujedinjeno Kraljevstvo|UK]], van Komonvelta (stupa na snagu u aprilu).
Red 413:
* [[22. 12.]] - Izraelci započinju Operaciju Horev protiv Egipćana u zapadnom Negevu.
* [[23. 12.]] - Obešen [[Hideki Tōjō]] i još šestorica osuđenih na [[Tokijski proces|Tokijskom procesu]].
* [[25. 12.]] -
* [[26. 12.]] - Uhapšen mađarski kardinal [[József Mindszenty]].
* 26. 12. - Pripadnik [[Muslimansko bratstvo|Muslimanskog bratstva]] ubio egipatskog premijera Mahmud an-Nukraši Pašu.
| |||