Fašizam – razlika između verzija

'''Fašizam''' je [[ideologija]] i [[režim]] radikalnog autoritativnog [[Nacionalizam|nacionalizma]] i [[Antikomunizam|antikomunizma]] koje karakteriše moć [[Diktatura|diktature]] buržoazije, nasilna kontrola opozicije i kontrola sredstava proizvodnje, razmene i distribucije. Fašizam je naziv za ideologije i pokrete koji smatraju kako je država temelj ljudskog društva, odnosno institucija koja treba u potpunosti nadzirati svaki aspekt društvenog života. Fašizam je državno uređenje koje radikalno ograničava [[ljudska prava]] radi veće stabilnosti i bržeg napretka. Fašizam se protivi k[[komunizam|komunizmu]], [[demokratija|demokratiji]], [[Individualizam|individualizmu]], [[liberalizam|liberalizmu]], [[materijalizam|materijalizmu]], [[pacifizam|pacifizmu]] i političkom [[Pluralizam|pluralizmu]].<ref name="eatwellhist">{{Cite book|last=Eatwell |first=Roger|title=Fascism: A History|publisher=University of Michigan|url=http://books.google.com/books?id=x3U6AAAAMAAJ&q=fascism+eatwell&dq=fascism+eatwell&pgis=1|isbn=978-0-7139-9147-5}}</ref><ref name="natureoffascismo">{{Cite book|last=Griffin|first=Roger |title=The Nature of Fascism|publisher=Palgrave Macmillan|url=http://books.google.com/books?id=fcn5ZtaPc7oC&dq=%22third+way%22+fascism+eatwell&lr= |isbn=978-0312071325}}</ref><ref name="anatomnyfascismo">{{Cite book|last=Paxton |first=Robert |title=The Anatomy of Fascism|publisher=Vintage Books|url=http://books.google.com/books?id=oGMfAAAACAAJ&dq=The+Anatomy+of+Fascism|isbn=978-1400033911}}</ref><ref name="paynee">{{Cite book|last=Payne |first=Stanley |title=A History of Fascism, 1914-45|publisher=University of Wisconsin Press|url=http://books.google.com/books?id=NLiFIEdI1V4C&dq=A+History+of+Fascism+payne&lr=&source=gbs_summary_s&cad=0 |isbn=978-0299148744}}</ref><ref name="threefacesof">{{Cite book|last=Nolte |first=Ernst |title=Three Faces of Fascism: Action Française, Italian Fascism and National Socialism|publisher=Holt, Rinehart and Winston|url=http://books.google.com/books?id=xX9AAAAAIAAJ&q=three+faces+of+fascism&dq=three+faces+of+fascism&pgis=1}}</ref><ref name="reheres">{{Cite book|last=Fritzsche|first=Peter |title=Rehearsals for Fascism: Populism and Political Mobilization in Weimar Germany|publisher=Oxford University Press|url=http://books.google.com/books?id=xX9AAAAAIAAJ&q=three+faces+of+fascism&dq=three+faces+of+fascism&pgis=1 |isbn=978-0195057805}}</ref><ref name="britannicacollect">{{cite news|url=http://www.britannica.com/eb/article-9024764|publisher=[[Enciklopedija Britanika|Encyclopædia Britannica]]|title=Collectivism |date = 8. 1. 2008.}}</ref><ref>Roger Griffin, ''[http://ah.brookes.ac.uk/history/staff/griffin/coreoffascism.pdf The palingenetic core of generic fascist ideology] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080910055552/http://ah.brookes.ac.uk/history/staff/griffin/coreoffascism.pdf |date=2008-09-10 }}'', Poglavlje objavljeno u Alessandro Campi (ed.), ''Che cos'è il fascismo?'' Interpretazioni e prospettive di ricerche, Ideazione editrice, Roma, 2003. pp. 97–122. (Govori o fašizmu u smislu posmatranja međunarodnog socijalizma kao pretnje.)</ref>{{sfn|Chaurasia|2003|pp=87}}{{sfn|Welch|1999|pp=57}} Naziv potiče od [[latinski jezik|lat]]. reči ''fascio'' – svežanj pruća sa sekirom u sredini, simbol centralističke vlasti u [[Rimsko carstvo|Rimskom carstvu]]. Fašizam je generički pojam koji označava ideologije, političke pokrete i organizacije kao i vladavinske pokrete koji su po svojoj funkciji, te metodama političkog delovanja srodni italijanskom fašizmu. Posebno se koristi kao sinonim sa izrazom [[nacizam]] a ne bi trebao.

Fašizam nije nestao sa historijske scene s krajem drugog svjetskog rata, [[Francova diktatura|Frankova]] [[Španija|Španjolska]] i [[António de Oliveira Salazar|Salazarov]] [[Portugal]] opstaje do 70-ih godina [[20. vijek|XX. stoljeća]], a Pinochetova diktatura u [[Čile|Čileu]], Videlova u [[Argentina|Argentini]], [[Suharto|Suhartova]] u [[Indonezija|Indoneziji]], [[Idi Amin|Idi Aminova]] u [[Uganda|Ugandi]], diktatura pukovnika u [[Grčka|Grčkoj]] i najnovija Erdoganova diktatura u [[Turska|Turskoj]] primjeri su režima s potpunim ili većinskim primjesama fašizma. Fašizam se danas koristi kao pejorativan termin kojim se neki režim, institucija ili pojedinac opisuje kao neopravdano represivan pa tako mnogi teoretičari u mnogim kapitalističkim sistemima koji sebe proglašavaju "demokratskim" dijagnosticiraju mnoge elemente fašizma te govore o ''sofisticiranoj diktaturi'' i ''sofisticiranom fašizmu'' unatoč formalnom dvostranačju ili višestranavišestranačju,