Kretanje – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
uvod |
Nema sažetka izmjene |
||
Red 8:
Grana [[mehanika|mehanike]] koja proučava gibanje [[Tijelo (fizika)|tijela]] naziva se [[kinematika]]. Gibanjem [[čestica]] ([[molekula]], [[atom]]a, [[Subatomska čestica|subatomskih čestica]]) bavi se [[fizika]] u širem smislu.
Neki od poznatih vidova kretanja su:
* [[Pravolinijsko kretanje]] ▼
* [[Prosto harmoničko gibanje]], npr. klatno▼
* [[Brownovo kretanje]] (npr. nasumično kretanje čestica)▼
* [[Kružno gibanje]]▼
* [[Rotacija]]▼
* [[Oscilacija]] (npr. opruga)▼
* [[Vibracija]]▼
* [[Kretanje hica]]▼
* [[Slobodni pad]]▼
* [[Valovi]]▼
== Zakoni kretanja ==
Linija 23 ⟶ 37:
| Kad jedno telo deluje silom na drugo telo, drugo telo simultano deluje silom jednake veličine i suprotnog smera na prvo telo.
|}
== Određivanje kretanja ==
[[datoteka:Orbital motion.gif|mini|desno|290px|Crtež pokazuje kružno gibanje ili [[vrtnja|vrtnju]] satelita oko [[Zemlja|Zemlje]], prikazujući [[vektor]]e [[Orbitalna brzina|orbitalne ili obodne brzine satelita]] ''v'' i [[Centrifugalna i centripetalna sila|centripetalno]] [[ubrzanje]] ''a''.]]
Gibanje točke može se odrediti kao mijenjanje njezina položaja tijekom vremena. Ono je u cjelosti opisano ako u svakom trenutku znamo odrediti položaj točke. Matematički se položaj točke opisuje pomoću njezinih [[Kartezijev koordinatni sustav|koordinata]], na primjer ''x''(''t''), ''y''(''t'') i ''z''(''t'') u pravokutnom [[Kartezijev koordinatni sustav|Kartezijevom koordinatnom sustavu]]. Te tri skalarne funkcije vremena možemo udružiti u jednu [[vektor]]sku funkciju, to jest koordinate točke možemo smatrati skalarnim komponentama vektora položaja te točke ([[radijvektor]]a) <math>\scriptstyle\vec r(t)</math> .
Vektor položaja je usmjerena dužina kojoj je početak u ishodištu sustava a kraj (strelica) "prati" točku dok se giba. Koordinate i vektor položaja često se pišu bez eksplicitne oznake ovisnosti o vremenu, jer se ona kod gibanja i tako podrazumijeva.
I položaj i gibanje su relativne veličine, što znači da ovise o koordinatnom sustavu iz kojega se promatraju. Taj se sustav naziva [[referentni sustav|referentnim sustavom]].
[[Krivulja]] po kojoj se točka giba naziva se [[Putanja|putanjom]] ili trajektorijom, a koordinate točke kao funkcije vremena su parametarske jednadžbe te krivulje. Duljina putanje koju točka prijeđe od nekog početnog trenutka (ili početnog položaja) do trenutka ''t'' naziva se [[duljina|pređeni put]] i obično označava kao ''s''(''t''). Osim pređenog puta, iz vektora položaja točke <math>\scriptstyle\vec r(t)</math> (tj. iz njezinih koordinata) mogu se odrediti i njezina [[brzina]] i [[ubrzanje]].
Kod opisa gibanja često se koristi i pojam pomaka: to je vektorska veličina koja opisuje ukupnu promjenu položaja u nekom vremenskom intervalu. Vektor pomaka je usmjerena dužina koja "ide" iz položaja 1 (gdje se točka nalazila na početku intervala) do položaja 2 (kamo je točka stigla na kraju intervala). Obično se označava kao <math>\scriptstyle \Delta \vec r</math> jer ta oznaka eksplicitno pokazuje da se pomak dobija oduzimanjem pripadnih vektora položaja: <math>\scriptstyle\Delta \vec{r}=\vec{r}_{2}-\vec{r}_{1}</math>.
== Relativnost kretanja ==
Linija 42 ⟶ 69:
Ajnštajnova [[Opšta teorija relativnosti|opšta relativnost]] predstavlja dodatno uopštenje principa relativnosti sa [[inercijalni sistem referencije|inercijalnih]] i na neinercijalne sisteme referencije. Neinercijalni sistemi su sistemi koji se nalaze u stanju neravnomernog kretanja, odnosno menjaju svoju brzinu bilo po intenzitetu (ubrzavaju ili usporavaju), bilo po pravcu i smeru (krivolinijsko ili kružno kretanje). Za razliku od inercijalnih sistema, u njima ne važe Njutnovi zakoni kretanja, jer na tela tada deluju sile koje nemaju izvorište u drugim telima, koje se zbog toga i nazivaju fiktivnim ili [[Inercijalna sila|inercijalnim silama]] (na primer sile čije delovanje osećamo u autobusu koji polazi sa stanice ili se zaustavlja). Ajnštajn je, međutim, u svojoj Opštoj teoriji relativnosti izjednačio ove inercijalne sile sa [[Njutnov zakon gravitacije|gravitacionim]] (Ajnštajnov [[princip ekvivalentnosti]]), tako da neinercijalne sisteme možemo definisati i kao sisteme u kojima se opaža delovanje inercijalnih ili gravitacionih sila. Samim time on je okvirima svoje opšte teorije relativnosti uspeo da obuhvati i gravitacione pojave, što je i bio jedan od njegovih osnovnih motiva za napuštanje, odnosno, proširenje njegovog principa specijalne relativnosti. Isti metod, kojim je, kao što se obično kaže, „geometrizovao“ gravitacionu silu Ajnštajnu nije pošlo za rukom da primeni sa uspehom i na elektromagnetnu silu i tako stvori jedinstvenu ili totalnu teoriju fizičkog polja, zbog čega se ova teorija još uvek smatra isključivo Ajnštajnovom teorijom gravitacije. Dakle, Ajnštajnova [[opšta teorija relativnosti]] je teorija koja, osim u inercijalnim, važi i u neinercijalnim ili ubrzanim sistemima referencije, kao i u onim koji miruju u gravitacionom polju, i praktično u bilo kojim referentim sistemima koji se mogu zamisliti, zbog čega i nosi pridev opšta.
==
▲Neki od vidova kretanja su:
▲* [[Pravolinijsko kretanje]]
▲* [[Prosto harmoničko gibanje]], npr. klatno
▲* [[Brownovo kretanje]] (npr. nasumično kretanje čestica)
▲* [[Kružno gibanje]]
▲* [[Rotacija]]
▲* [[Oscilacija]] (npr. opruga)
▲* [[Vibracija]]
▲* [[Kretanje hica]]
▲* [[Slobodni pad]]
▲* [[Valovi]]
Kretanje je jedna od glavnih tema kojom su se bavili filozofi od antike.
| |||