Razum – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
mNema sažetka izmjene |
|||
Red 13:
Tokom povesti [[filozofija|filozofije]] odnos razuma i [[um]]a se različito određivao. U starogrčkoj filozofiji se nije pravila stroga razlika između uma i razuma.<ref name="Филозофски речник">Branko Pavlović, Filozofski rečnik (odrednica razum), Plato, Beograd, 1997.</ref> Razlikovanje razuma od uma vuče svoj koren iz Aristotelovog razlikovanja ''nus pathetikos'' i ''nus poietikos''.<ref name="Filozofijski rečnik">Razum, Filozofijski rečnik, Matica Hrvatska, Zagreb 1984.</ref> U [[srednjovekovna filozofija|srednjovekovnoj filozofiji]], [[Toma Akvinski]], razlikuje um (lat. ''[[inteligencija|intelekt]]'') kojim se neposredno (''intuitivno'') saznaje istina, i razum (''[[racio]]'') koji zaobilazno (''diskurzivno'') dolazi do [[istina|istine]].<ref name="Филозофски речник"/>
===
{{quote|Razbor nije ništa drugo do računanje (to jest, zbrajanje i oduzimanje) slijeda općih imena o kojima postoji slaganje.<ref>Thomas Hobbes, Levijatan (str. 33-34), Zagreb, 2004.</ref>|[[Thomas Hobbes]]}}
[[Artur Šopenhauer|Šopenhauer]] razumom naziva „sposobnost povezivanja intuitivnih predstava saglasno principu dovoljnog razloga“, a umom „sposobnost formiranja apstraktnih pojmova i njihovog kombinovanja u rasuđivanju i umovanju“.<ref>Svet kao volja i predstava I, par. 4, 8</ref>. ▼
Prema [[Thomas Hobbes|Hobsu]], onaj tko rasuđuje ne radi drugo nego razabire ukupni zbroj pomoću zbrajanja dijelova ili, s druge strane, razliku pomoću oduzimanja jedne količine od druge. Ako se to čini riječima, onda je to poimanje slijeda imena dijelova prema imenu cjeline ili, iz imena cjeline ili jednog dijela prema imenu drugog dijela.<ref>Thomas Hobbes, Levijatan (str. 33-34), Zagreb, 2004.</ref> Operacije računanja nisu svojstvene samo brojevima već svim vrstama stvari koje se mogu dodavati ili oduzimati. Tako logičari zbrajaju dva imena da bi se sačinila tvrdnja, ili dve tvrdnje da bi se sačinio silogizam, i opet zbrajaju više silogizama da bi se sačinio dokaz. Hobs zaključuje, "u čemu god da ima mjesta zbrajanju i oduzimanju, u tome ima mjesta i razboru, a gdje god nema prostora za to, tamo ni razbor nema mjesta."<ref>Thomas Hobbes, Levijatan (str. 33-34), Zagreb, 2004.</ref>
=== Kant ===
Linija 27 ⟶ 29:
=== Hegel ===
[[Georg Vilhelm Fridrih Hegel|Hegel]] razum postavlja na najnižu tačku lestvice, u sferu apstraktne određenosti, u sferu „konačnog“, pa mu je razumska logika ona koja se izgrađuje u nepremostivoj odvojenosti (apstrakciji) subjekta od objekta i kojoj je neprotivrečnost njenih fiksiranih formi osnovno merilo istinitosti.<ref name="Филозофски речник"/>
=== Šopenhauer ===
▲[[Artur Šopenhauer|Šopenhauer]] razumom naziva „sposobnost povezivanja intuitivnih predstava saglasno principu dovoljnog razloga“, a umom „sposobnost formiranja apstraktnih pojmova i njihovog kombinovanja u rasuđivanju i umovanju“.<ref>Svet kao volja i predstava I, par. 4, 8</ref>.
== Literatura ==
| |||