Wikipedija

Babilonija – razlika između verzija

Interaktivna pretraga historije
← Starija izmjena
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
mNema sažetka izmjene
mNema sažetka izmjene
 
Red 2:
 
== Povijest ==
Povijest Babilonije započinje propašću sumerske civilizacije u koja se u to doba sastojala od niza gradova-država, bez neke snažnije središnje vlasti, a bila je obilježena stalnim borbama za prevlast među vladarima. Usto, bili su suočeni nadiranjem [[semitiSemiti|semitskih]] naroda. S jedne strane su pristizali [[Amoriti|Amorejci]], a s druge su ih pritiskali [[ElamElamiti|Elamci]]ci.
 
=== Izvori babilonske civilizacije ===
[[Datoteka:Iraq.A2003060.0750.500m.jpg|thumb|desno|250px|Satelitska snimka juga [[Mezopotamija|Mezopotamije]], s utokom Eufrata i Tigrisa u [[Perzijski zaljev]]. Kolijevka sumerske, a potom i babilonske civilizacije.]]
Babilonska je civilizacija bila mješavina kultura i naroda. Oko 2000. pne. najjači pečat tome području davali su [[AkađaniAkadijci (Sumeri)|Akadijci]], [[Amoriti|Amorejci]] i [[SumeraniSumeri|Sumerci]]. SumeraniSumerci i AkađaniAkadijci bili su već dugo ovdje i u 3. tisućljeću pne. stvorili snažnu civilizaciju, obično nazivanu sumerskom, čiji je Babilonija bila izravni baštinik. U to doba bili je ovdje prisutno i nešto Amorejaca, no velika migracija njihovih [[pleme]]na oko 2000. pne. pridonijela je stvaranju zajedničke, miješane babilonske civilizacije.
 
Dok su se Sumerci služili jezikom koji se ne može svrstati ni u jednu poznatu lingvističku skupinu, AkađaniAkadijci i Amorejci pripadali su [[semitski jezici|semitskoj]] jezičnoj skupini. Oko 2000. pne. upravo [[akadski jezik]], uz snažne amorejske utjecaje, postaje snažniji od [[sumerski jezik|sumerskog]], te ga sasvim nadvladava i postaje temeljem babilonske inačice akadskoga. Usto, u uporabi je bio i [[akadski jezik|asirski jezik]]. Babilonci su preuzeli i sumerski sustav [[klinasto pismo|klinopisa]], a babilonski su pisari još dugo bili sposobni čitati i pisati sumerski, iako nije bio u širokoj uporabi. Na tom su se jeziku ili na jeziku koji bio snažno njime obilježen pisali su se [[religija|religiozni]] i [[nauka|znanstveni]] tekstovi, dok je za trgovinu, državne poslove i svakodnevne potrebe služio babilonski akadski i to sve do [[700-e pne.|700.]] ili [[600-e pne.|600. pne.]] kad ga počinje zamijenjivati [[aramejski jezik]], prvo kao govorni jezik, a potom i u službenim spisima. Akadski se ipak nastavio koristiti u nekim krugovima sve do 1. st.
 
Osim jezika i pisma, babilonsko je društvo i u drugim područjima bilo snažno pod drevnim sumerskim utjecajima. To se odnosi na književnost, zakonodavstvo, religiju, društvenoekonomski i politički sustav, a najočitije je bilo na jugu Babilonije, gdje je bilo i srce sumerske civilizacije. Pravo zahvaljujući nastavku sumerske kulture u Babiloniji, danas možemo nešto znati o sumerskoj književnosti i religiji.
Red 25:
==== Larsa ====
[[Datoteka:Foundation tablet Nanaia Louvre AO4412.jpg|thumb|250px|Temeljna pločica hrama s natpisom Kudur-Mabuka i Rim-Sina iz Larse. Vapnenac, oko 1820. pne.]]
I dinastija iz Larse također je bila amorejska i ustanovljena otprilike istovremeno s isinskom, oko 2025. pne., no njezini su vladari, u odnosu na one iz Isina, bili slabiji, sve dok oko 1834. pne. vlast ne preuzme Kudur-Mabuk. On i njegovo pleme dotad su bili plaćenici [[ElamElamiti||Elamaca]]aca, no kad je Kudur-Mabuk osvojio Larsu, postao je neovisan. Njegova je politika bila ambiciozna i dalekosežna. Čini se da je njegov odnos prema domaćem laršanskom stanovništvu bio dosta dobar. Svoga je sina, Varad-Sina, postavio za vladara Larse (oko 1834.-1823.), a on je sam ratovao u okolici.
 
Nakon Varad-Sinove smrti Kudur-Mabuk je još bio živ, no ubrzo je za vladara postavio svoga drugog sina, Rim-Sina, čija je vladavina bila i najduža u povijesti Babilonije (oko 1822.-1763. pne.). To je razdoblje obilježeno pravim procvatom Larse. Kroz vojne pohode (između 1822. i 1804. pne.) Rim-Sin je osvojio gotovo čitavu Babiloniju, osim krajnjeg sjevera, a 1804. pne. osvaja i Isin, što označava vrhunac njegova vladanja. Ova pobjeda je imala toliki značaj, da je Rim-Sin, počevši od nje, datirao sve ostale događaje u svojoj vladavini, tako da je u kraljevskim spisima već za sljedeću godinu pisalo: „Ovo je prva godina otkako je kralj zauzeo Isin“. Usto, to je i prvi primjer u povijesti da se koristi sustav kalendara koji ovisi o nekoj eri. U ovom slučaju, to je isinska [[era]]. Ipak, ona se nakon Rim-Sinove smrti više nije koristila.
Red 70:
 
=== Srednjobabilonsko razdoblje (oko 1595.-1000. pne.) ===
Ovo je razdoblje dviju dinastija: kasitske i druge isinske. Međusobno su podijeljene probojem [[ElamElamiti||Elamaca]]aca u Babiloniju oko 1157. pne., a svaka je od njih iznjedrila po jednoga velikoga kralja: kesitska Kurigalzua, a isinska Nabokodonozora I.
 
==== Kasitska dinastija ====
Red 95:
==== Razdoblje slabosti Babilonije (oko 1000.-748. pne.) ====
[[Datoteka:Tiglath-Pileser III Nimrud Louvre AO19853.jpg|thumb|levo|250px|Tiglat-Pileser III., asirski kralj. Alabastreni reljef u Nimrudu, 8. st. pne.]]
Asirija je u 10. st. pne. vodeća sila na tom području, premda se i sama mora braniti od [[Elam]]acaElamaca i sve moćnijih Aramejaca. Ipak, o tom stoljeću u Babiloniji imamo vrlo malo podataka.
U 9. st. pne. Babilonija je u dobrim odnosima s Asirijom te postoji i sporazum između babilonskog kralja imenom Nabu-aplaidina (oko 887.-885. pne.) i tadašnjeg vladara Asirije. To je možda i najsvjetliji trenutak u „tamno doba“ Babilonije. Granice zemlje bile su sigurne, a zemlja se mogla posvetiti obnovi. Nabu-aplaidina je primjerice obnovio hram boga sunca Šamaša u Siparu.
 
Red 112:
{{Main|Novobabilonsko carstvo}}
[[Datoteka:Pergamonmuseum Ishtartor 06.jpg|thumb|desno|200px|Babilon, Ištarina vrata. Danas u muzeju Pergamon u Berlinu.]]
Iz pepela što su ga ostavili nemiri i ratovi s Asirijom, u Babiloniji se izdiže nova dinastija čiji je rodozačetnik Nabopolasar (625.-605. pne.), Kaldejac koji je okrunjen kraljem Babilonije nakon podbjede nad Asirijom kod Nipura i [[Babilon]]a, 626. pne. Prvi njegov potez kao kralja bio je taj da je [[Elam]]cimaElamcima vratio kipove bogova što su im ih Asirci oduzeli i pohranili u Babilonu, čime su potvrđene jake veze između dvije države.
 
Kad je Nabopolasar potisnuo asriske snage sve do gornjeg toka [[Eufrat]]a, [[Egipat]] se zabrinuo i poslao pomoć Asiriji (616. pne.). Istvremeno, [[Medijci]], koji su se nalazili na području zapadnog [[Iran]]a i sada se širili prema [[Anatolija|Anatoliji]], sklapaju savez s Babilonijom. 610. pne. Babilonci uz pomoć Medijaca osvajaju [[Haran]] i potiskuju Asirce i Egipćane na područje [[Sirija|Sirije]]. Odlučujuća je bila [[bitka kod Karkemiša]], 605. pne. u kojoj s Babilonske strane sudjeluju Nabopolasar i njegov sin i nasljednik [[Nabukodonosor II|Nabukodonozor II.]], koji i odnosi konačnu pobjedu nad Egipćanima. Odmah nakon bitke, na vijest da mu je otac umro, vraća se u Babilon i ondje biva okrunjen.
Izvor: https://sh.wikipedia.org/wiki/Babilonija