1956 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
→Događaji: čišćenje, slike |
|||
Red 127:
* [[9. 6.]] - Gen. [[Juan José Valle]] vodi neuspešnu properonističku pobunu protiv argentinskog diktatora [[Pedro Eugenio Aramburu|Aramburua]] - streljan je, kao i još nekoliko vojnika i civila.
* [[13. 6.]] - [[Interpol]] dobio ustav, usvojio je to ime (osnovan 1923. kao Međunarodna komisija kriminalističke policije).
[[Datoteka:Monroe Miller Wedding.jpg|mini|150px|Vjenčanje [[Arthur Miller|Miller]] - [[Marilyn Monroe|Monroe]]]]
* jun - U [[Kham]]u i [[Amdo]]u, istočno od Tibeta, došlo do pobune zbog kolektivizacije.
* [[16. 6.]] - Sovjetski ministar Šepilov u poseti Kairu.
Linija 170 ⟶ 171:
* [[23. 7.]] - Tito u poseti Grčkoj, na Krfu.
* [[25. 7.]] - Sudar italijanskog putničkog broda ''SS Andrea Doria'' i švedskog ''SS Stockholm'' u magli pri obali SAD, poginulih 51.
[[Datoteka:Nationalization of Suez canal 26-7-1956.jpg|mini|150px|Markica u čast nacionalizacije Sueckog kanala]]
* [[26. 7.]] - Naser nacionalizovao [[Suecki kanal]] kako bi finansirao gradnju Asuanske brane - Britanija i Francuska smatraju ovo neprijateljskim činom, ali Naser postaje heroj arapskog sveta. Kanal zatvoren za izraelske brodove.
* [[28. 7.]] - [[Manuel Prado Ugarteche]] je ponovo predsednik Perua (do 1962).
Linija 177 ⟶ 178:
=== Avgust/August/Kolovoz ===
* [[1. 8.]] - U Moskvi potpisan trostrani sporazum SSSR-FNRJ-[[Istočna Njemačka|DDR]]: 175 miliona dolara za gradnju aluminijumskog kombinata u Crnoj Gori (stopirano 1958).<ref name="300-8-3-9642"></ref>
* 1 - 6. 8. - Na [[Bledsko jezero|Bledu]] održano Evropsko prvenstvo u veslanju.
* [[7. 8.]] - Od eksplozije dinamita u vojnom transportu u [[Cali|Kaliju]], Kolumbija, stradalo preko 1.300 ljudi.
Linija 186 ⟶ 187:
* [[17. 8.]] - U [[Zapadna Nemačka|Zapadnoj Nemačkoj]] zabranjena [[Komunistička partija Nemačke]] usled agresivnih metoda.
* 17. 8. - [[Ho Ši Min]] se izvinjava za greške u agrarnoj reformi, u kojoj je ubijeno nekoliko hiljada ljudi; oko 12.000 zatvorenih je oslobođeno.
* ca. 18. 8. - Trinaestoro Jugoslovena prinudilo kapetana ribarskog broda da ih prebaci u Italiju, četiri mornara pobegla sa broda blizu
* [[23. 8.]] - Američki špijunski avion Martin P4M-1Q Mercator oboren blizu obale NR Kine, stradalo 16 č.p..
* ca. 24. 8. - Četvorica Jugoslovena uhapšena u [[Udine|Udinama]] pod optužbom za špijunažu. (NYT)
* [[25.8.|25]] - [[26. 8.]] - Milion Poljaka hodočasti u manastir Jasna Gora u [[Čenstohova|Čenstohovi]].
* [[27. 8.]] - Srednja škola u [[Clinton, Tennessee]] primila 12 crnih učenika, što je prva desegregacija na jugoistoku SAD - ali naredne sedmice pokrenuti nemiri.
Linija 201 ⟶ 202:
* [[7. 9.]] - Prvi živi prenos TV Zagreb prati gala otvorenje Zagrebačkog velesajma.
* [[9. 9.]] - [[Elvis Presley]] se prvi put pojavio u ''[[The Ed Sullivan Show]]'', sa rekordnom gledanošću.
[[Datoteka:Serbia, Belgrade, Branko's Bridge side view right riverside 20111127.jpg|mini|[[Brankov most]]]]
* [[10. 9.]] - Na mestu bivšeg [[Most kralja Aleksandra|Mosta kralja Aleksandra]] u Beogradu podignut Most bratstva i jedinstva, poznatiji kao [[Brankov most]], s glavnim rasponom od 261 m, rekord za svoju vrstu (proširen 1974-78).
* [[14. 9.]] - Predstavljen [[IBM 305 RAMAC]], prvi računar sa [[hard disk]]om.
* [[15. 9.]] - Prvi sovjetski putnički mlaznjak [[Tupoljev Tu-104]] u prometu.
* 15. 9. - Nasser odbija ideju međunarodnog nadzora nad Sueckim kanalom.
* septembar - Epidemija [[Poliomijelitis|polija]] podstiče kampanju za higijenu u FNRJ (NYT, 16. 9.)
* [[19. 9.]] - Sovjetski lider [[Nikita Hruščov]] u "privatnoj" poseti Jugoslaviji<ref name="Col"/> (izvešteno o "ozbiljnim ideološkim razlikama"). (?)
* [[21. 9.]] - Diktator [[Nikaragva|Nikaragve]] [[Anastasio Somoza García]] smrtno ranjen u atentatu kojeg je počinio pesnik [[Rigoberto López Pérez|R. L. Pérez]] - umire 29. 9. kada ga nasleđuje sin [[Luis Somoza Debayle]] (faktički vlada do smrti [[1967]]).
* [[23. 9.]] - Incident kod [[Ramat Rachel]]a: jordanski legionari ubili četvoricu izraelskih arheologa.
* [[24. 9.]] - U Moskvi završena [[Šahovska Olimpijada 1956.|XII šahovska olimpijada]], Jugoslavija je uzela srebro.
* [[25. 9.]] - Između Škotske i Njufaundlenda inauguriran [[TAT-1]], prvi podmorski telefonski kabl - 35 istovremenih telefonskih veza i 22 telegrafske linije.
* [[27. 9.]] - Tito i Hruščov otišli na [[Jalta|Jaltu]]<ref name="Col"/> (do [[4. 10.]]). Zvanično, radi se o lovu, ali zapravo se vode politički razgovori u vezi Mađarske.<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:c174c0ec-afeb-4e07-b567-1f8e4a2905e0 "Khrushchev and Tito - Summer 1958"], 16 July 1958. HU OSA 300-8-3-14174</ref> Mađarski lider Gero se priključio krajem meseca. (NYT)
* 27. 9. - Zapadnonemački Bundestag izglasao zajam od 60 miliona dolara Jugoslaviji. (NYT)
Linija 217 ⟶ 219:
=== Oktobar/Listopad ===
[[Datoteka:Port Said from air.jpg|thumb|220px|[[Suecka kriza]]]]▼
* [[4. 10.]] - Dva napada palestinskih fedajina iz Jordana: ubijena petorica Izraelaca u Negevu, i dvojica u Šaronskoj ravnici.
* [[6. 10.]] - Masovna ponovna sahrana [[László Rajk|Lászla Rajka]].
Red 225:
* 10. 10. - U britanskom [[Hong Kong]]u izbijaju krvavi nemiri između pristalica kineskih nacionalista i komunista.
* 10. 10. - Prikazan ''[[Giant (film)|Giant]]'', poslednji film [[James Dean|Jamesa Deana]].
* [[11. 10.]] - [[Kolo (Beograd)|Ansambl "Kolo"]] nastupio u [[Carnegie
* [[13. 10.]] - Rezlucija SBUN 118: rešenje za Suecki kanal treba da omogući slobodan prolaz i poštuje egipatski suverenitet.
* 13. 10. - Šesnaest vojnih kadeta se vraća u
* 13. 10. - ''New York Times'' se prvi put nalazi u prodaji u Beogradu, Zagrebu i Ljubljani.
* [[14. 10.]] - [[Dalitski budistički pokret]]: dr. [[B. R. Ambedkar]], lider indijskih [[dalit]]a ("nedodirljivih") prešao u [[budizam]] sa 385.000 sledbenika.
Red 235:
* [[18. 10.]] - Agitacija studenata u Segedinu, protiv učenja ruskog i marksizma.
* [[19. 10.]] - Sovjetsko-japanska deklaracija: kraj ratnog stanja, trgovački protokol, ostaje spor oko južnih [[Kurilski otoci|Kurilskih otoka]].
* [[20. 10.]] - [[TE Kolubara]] u [[Veliki Crljeni|Velikim Crljenima]], prva posleratna termoelektrana u Srbiji, priključena na mrežu (prva sinhronizacija) - dva turboagregata po 32 MW.
[[Datoteka:Gomulka speech.jpg|mini|200px|[[Władysław Gomułka]] se obraća masi]]
* [[21. 10.]] - "[[Poljski oktobar]]": Rehabilitovani [[
* 22. 10. - Francuzi presreli avion i uhapsili nekoliko alžirskih nacionalističkih lidera, među kojima je [[Ahmed Ben Bella]] (na koga je ove godine već dva puta pokušan atentat) - pušteni 1962.
* 22 - 24. 10. - [[Sèvreski protokol]]: tajni sastanak i sporazum predstavnika Britanije, Francuske i Izraela za intervenciju protiv Egipta.
* [[22. 10.]] - Grupa mađarskih studenata pokušala ući u zgradu radija kako bi pročitala 16 zahteva ali su pritvoreni.
* [[23. 10.]] - Izbila [[Mađarska revolucija 1956.|Mađarska revolucija]] protiv komunističkog režima: pucano je na okupljenu masu, bačeni su Molotovljevi kokteli na tenkove.
* [[24. 10.]] - [[Imre Nagy]] je ponovo premijer [[Mađarska Narodna Republika|Mađarske]], kako bi se umirili demonstranti. Sutradan, [[János Kádár]] je postavljen za gen. sekretara Mađarske radničke partije umesto [[Ernő Gerő|Gerőa]] (do 1988). Borbe su u nekoliko gradova, u narednih par dana se šire na celu zemlju.
* [[27. 10.]] - Luksemburški ugovor: [[Saarland]], sada francuski protektorat, od Nove godine se vraća (Zapadnoj) Nemačkoj. Dogovoreno i proširivanje [[Mosel]]a.
* [[28. 10.]] - Primirje u
* [[29. 10.]] - [[Suecka kriza]]: Izraelski napad na [[Sinaj]] ("Operacija Kadeš"), egipatske snage za nekoliko dana potisnute do blizu kanala.
* 29. 10. - [[Tangerska internacionalna zona]] zvanično vraćena [[Maroko|Maroku]] (finansijska reintegracija i povlačenje stranih trupa traju do 1960).
Linija 249 ⟶ 250:
* [[30. 10.]] - Opsada budimpeštanskog sedišta mađarske vladajuće partije, ubijeno 20-tak pripadnika tajne policije, smrtno ranjen šef partijskog komiteta.
* [[31. 10.]] - Mađarska trudbenička partija reorganizovana u [[Mađarska socijalistička radnička partija|Mađarsku socijalističku radničku partiju]]. Nagy objavljuje da je spreman za napuštanje Varšavskog pakta, poziva na pregovore za povlačenje sovjetskih trupa.
▲[[Datoteka:Port Said from air.jpg|thumb|220px|[[Suecka kriza]]]]
* 31. 10. - Operacija Musketeer: počinju anglo-francuska dejstva u zoni [[Suecki kanal|Sueckog kanala]], Egipćani potapaju 47 brodova da ga blokiraju.
* 31. 10. - [[Operacija Deep Freeze]]: američka ekipa se spustila avionom na Južni pol.
Linija 256 ⟶ 258:
* 1. 11. - Zakon o reorganizaciji država, u Indiji - promenjena imena i granice nekih država, po lingvističkim linijama. Nove su [[Andhra Pradesh]], [[Kerala]] i Mysore ([[Karnataka]]), a neke su priključene drugima.
* [[2. 11.]] - Tajni sastanak [[Tito|Tita]] i [[Nikita Hruščov|Hruščova]] na [[Brioni]]ma - Tito se slaže da se u Mađarskoj mora intervenisati, ako je došlo do kontrarevolucije<ref>[http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/118-1-194.shtml YUGOSLAV DIPLOMAT WHO DEFIED SOVIET LEADERS DIES], Slobodan Stanković, OSA - Radio Free Europe</ref>.
* 2. 11. - U [[Severni Vijetnam|severnovijetnamskom]] okrugu Quỳnh Lưu izbila pobuna zbog ekscesa agrarne reforme - ubrzo poraženi uz mnoge žrtve.
* [[3. 11.]] - U [[Zagreb]]u otvoren prvi Jugoslovenski sajam knjiga. Od sledeće godine [[Beogradski sajam knjiga|Međunarodni sajam, u Beogradu]].
* 3. 11. - ''[[The Wizard of Oz (film, 1939)|The Wizard of Oz]]'' je prvi film prikazan bez skraćivanja na TV u SAD.
* 3 i 11. 11. - Masakri u Khan Yunisu i Rafah (11-tog): izraelski vojnici u potrazi za fedajinima ubili 275 odn. 111 Palestinaca u naseljima i izbegličkom kampu.
[[Datoteka:Protesters with body of AVH personnel.jpg|mini|left|Sovjetski tenkovi u Budimpešti]]
* [[4. 11.]] - Druga sovjetska intervencija u Mađarskoj: napadnuta je Budimpešta. Radio Moskva javila da je [[
* 4. 11. - Tito podržava Kadara, mada žali zbog upotrebe sovjetskih trupa. (NYT)
* 5-[[6. 11.]] - Plan Teleskop: britansko-francusko spuštanje u Port Saidu, u uličnim borbama im se suprotstavlja lokalna milicija po cenu najmanje 750 mrtvih.
Linija 269 ⟶ 272:
* ca. 9. 11. - "Pravda" prenosi članak Envera Hoxhe u kome se kritikuje Tito - kampanja da bude okrivljen za događaje u bloku. (NYT)
* [[10. 11.]] - Ugušen poslednji otpor u Mađarskoj.
* [[11. 11.]] - Titov govor u [[Pula|Puli]]:
* [[12. 11.]] - Osnovano beogradsko pozorište [[Atelje 212]], prvih godina igra u adaptiranoj sali stare "Borbe".
* [[13. 11.]] - [[Vrhovni sud SAD]] podržao presudu federalnog okružnog suda iz juna, po kojoj je segregacija u autobusima u [[Alabama|Alabami]] neustavna - kraj Bojkota autobusa u Montgomeriju.
* 13. 11. - Maršal [[Konstantin Rokosovski]] smenjen s položaja ministra obrane Poljske.
* [[15. 11.]] - Snage UNEF stižu na Sinaj
* novembar? - Počinje egzodus i proterivanje zapadnjaka, Jevreja i drugih manjina iz Egipta.
* [[18. 11.]] - Na prijemu u Varšavi, Hruščov rekao zapadnim ambasadorima: "Sahranićemo vas" (''My vas pokhoronim!'').
Linija 284 ⟶ 287:
* 29. 11. - Jugoslovenske trupe se iskrcale u Port Saidu. (NYT)
* [[30. 11.]] - [[Floyd Patterson]] (21) postaje najmlađi bokserski prvak u teškoj kategoriji (1956-59. i 1960-62).
* 30. 11. - Grčki premijer Karamanlis kaže da je [[Balkanski pakt (1953)|Balkanski pakt]] "mrtvo slovo"
=== Decembar/Prosinac ===
* [[2. 12.]] - [[Fidel Castro]], [[Raúl Castro]], [[Che Guevara]], [[Camilo Cienfuegos]] i još 78 pripadnika ''[[Movimiento 26 de Julio]]'', iskrcali
* ca. 3. 12. - Oko 20 dece umrlo u Skoplju, usled nestručnog rukovanja lekom. (NYT)
* [[4. 12.]] - ''[[Million Dollar Quartet]]'': [[ Elvis Presley]], [[Jerry Lee Lewis]], [[Carl Perkins]] i [[Johnny Cash]] sviraju u [[Sun Studio|Sun Studiju]] u Memphisu.
| |||