|
== Slijed događanja ==
Ustanak labinskih rudara započeo je 2. III. 1921. protestnim štrajkom 600 rudara na Krvave place u Vinežu zbog hapšenja i maltretiranja sindikalnog vođe [[Giovanni Pipan|Giovannija Pipana]] u [[Pazin]]u od strane radikalno nacionalističke vlasti uspostavljene nakon što je [[Kraljevina Italija]] po završetku [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]] [[1918|1918.]] okupiralapo područjaLondonskom nasporazumu sjeveroistočnojiz obali1915. okupirala područja [[JadranJulija|Julijske krajine]]a. Odmah je donijeta odluka o preuzimanju rudnika ('''''Kova je nasa''''') vjerojatno na sugestiju proglasa Konzorcija rudarske kooperative iz [[Firenca|Firece]] da ''svi vlasnici rudnika moraju hitno biti uklonjeni!''
Štrajkašima se isti dan pridružilo 2.000 rudara koji su zaposjeli ritri okna i separaciju u Štalijama. Formira se naoružana "crvena straža" ({{lang-it|guardia rossa}}) kojom je zapovijedao [[Francesco da Gioz]], a komunom je počeo upravljati Rudarski komitet kojim je rukovodio Giovanni Pipan' uz podršku i pomoć stanovništva ite veliku materijalnu pomoć plemića [[Giovanni Tonetti|Giovannija Tonettija]] zvanog- Crveni barun|Giovannija Tonettija ({{lang-si|Črljeni baron}};Crvenog baruna]] {{lang-it|Barone Conte rosso}}) koji se pridružuje rudarima..
Radnička samouprava odlučuje obnoviti proizvodnju koju vodi [[Dagoberto Marchig]]. U Luci Štalije i otpremaju brod nakrcan ugljenom.
7. aprila jake snage vojske i [[Italijanski karabinjeri|karabinjera]] s mora (dva ratna broda) i kopna opsjedaju ovu rudarsku komunu uz ultimatum da se predaju što rudarski komitet odbija. Sutradan iz pravca Štrmca počinje napad jedinice od 1.000 vojnika i karabinjera uz otpor Crvene straže naoružane s 10 pušaka, par bomba, 1 revolverom i eksplozivom. Pogibaju Maksimilian Ortar i Adalbert Sykora, a 40 pobunjenih rudara je uhapšeno i sprovedeno u zatvor u Rovinju, gdje od posljedica torture umiru još dva rudara. Na suđenju u Puli 52 optuženih, koje se održalo 72 dana kasnije, svi su oslobođeni zbog vještog advokata i pisanja štampe koja je ipak uspjela sačuvati slobodu pisanja unatoč napadima organizirane radikalne desnice, a sudska vlast još nije bila u rukama fašista koju godinu dana kasnije preuzimaju državnim.udarom.
[[Datoteka:Flag of Albona Republic .jpg|200px|thumb|Kova je nasa:Zastava Labinske republike]]
== Nasljedstvo ==
Iako [[italijanski fašizamFašizam|fašisti]] nisu bili preuzeli vlast u Italiji, događaji u Labinu su se kasnije, pogotovoi u službenoj historiografiji [[SFRJ|komunističke Jugoslavije]], često tumačilitumačio kao prvi [[antifašizam|antifašistički]] ustanak u povijesti Europe s obzirom da je ustanak počeo kao protest na presiju radikalnih nacionalista na sindikalni pokret.
Bez obzira na neuspjeh ovaj ustanak rudara utjecao je na podizanje klasne svijesti ne samo u Labinštini, nego i širom Istre odakle su rudari dolazili raditi. Ilegalna PCI (Komunistička partija Italije) ima u Labinštini preko 600 članova, tako da Labin, pored Rovinja, je najjače radničko, antifašističko uporište u [[Istra|Istri]], pa u Labinštini članovi PCI osnivaju 1. autohtonu partizansku četu u Istri, juli 1943., pod vodstvom Marija Licula - Falora, a naročito se to iskazalo kod narodnog ustanka nakon kapitulacije Italije 8. septembra 1943. Te činjenice se prešućuju ili iskrivljuju u službenoj nacionalističkoj historiografiji Hrvatske.
Godine 1985. je u Jugoslaviji o događajima u Labinu snimljen film ''[[Crveni i crni]]''. ▼
▲Godine 1985. je u Jugoslaviji o događajima u Labinu snimljen film '' [[Crveni i crni ]]'' , na žalost loše kvalitete netalentiranog režisera..
[[Kategorija:Povijest Hrvatske]]
| 