Wikipedija

Grado (Gorica) – razlika između verzija

Stranica Razgovor

Grado (Gorica) (uredi)

Verzija na datum 5 mart 2020 u 05:38

Dodano 6 bajtova ,  prije 3 godine
nema sažetka uređivanja
VizualnoWikitekst
m (Bot: zamijenjena kategorija Vikiprojekat geografija/Naselja u Italiji sa Wikiprojekat geografija/Naselja u Italiji)
Nema sažetka izmjene
{{Naselje (HR)
| ime =Grado
| ime_genitiv =Grada
| dužina-oznaka =E
 
| lokacija_ime = [[SpisakLista država|Država]]
| lokacija_info = {{flag|Italija}}
| lokacija1_ime = Regija
| lokacija1_info = [[Furlanija-Julijska krajina]]
| lokacija2_ime = Provincija
| lokacija2_info = [[Gorica (provincija)|Gorizia (GO)]]
| lokacija3_ime =
| lokacija3_info =
 
| dijelovi = Boscat, Fossalon, Pineta, Primero, Val Cavarera
| vrsta_dijelova =
| d1-d50
| vrsta_vlasti =
| vlast_bilješke =
| titula_vođe = Gradonačelnik
| ime_vođe =Silvana OlivottoDario Raugna
| stranka_vođe =
 
| površina_bilješke =
| površina_ukupna =114 km²
| visina =2 m
 
| stanovništvo_godina =31. decembar 2003.
| stanovništvo_bilješke =
| stanovništvo =8,6788678<ref name=stat>[http://demo.istat.it/pop2009/index.html Statistiche demografiche ISTAT, Comune: Grado 31 Dicembre 2009]</ref>
| stanovništvo_gustoća =75.9 km²
| stanovništvo_uže =
| bilješke =
}}
'''Grado''' ([[venecijanski jezik|venecijanski]]: ''Gravo'', [[slovenski jezik|slovenski]]: ''Gradež'', [[furlanski]]: ''Grau'') je grad u [[Gorica (provincija)|Provinciji Gorizia]] u okviru autonomne [[Regije Italije|regije]] [[Furlanija-Julijska krajina]] u [[Sjeverna Italija|Sjevernoj Italiji]]. Grado po popisu iz [[2009]]. ima 8678 stanovnika.<ref name=stat/>
== Geografske karakteristike ==
Grado ima 8,678 stanovnika<ref name=stat/> po popisu stanovnika iz [[2009]]., smjestio se na vrhu pješčanog poluotoka koji zatvara istoimenu lagunu (ili Laguna Marano) između [[Venecija|Venecije]] i [[Trst]]a u [[Jadransko more|Jadranskom moru]].▼
[[Datoteka:Grado Ville Bianchi.jpg|left|thumb|260px|Ladanjske kuće iz Grada]]▼
Grado je nekoć bio ribarsko naselje, danas je ladanjsko mjesto i spa centar poznat kao ''L'Isola del Sole'' (Sunčani otok).
== Historija ==▼
[[Datoteka:Spiaggia-Grado-Pineta.jpg|thumb|right|300px|Plaža Pineta u Gradu]]
Za [[Antički Rim|rimskih]] vremena naselje se zvalo ''ad Aquae Gradatae'', to je bila ulazna luka preko koje su brodovi dalje preko rijeke [[Natisone|Natissa]] plovili uzvodno do antičke [[Akvileja|Aquileie]] (''ad gradus'' na [[latinski jezik|latinskom]] znači ''na usponu'').
Nešto prije propasti [[Zapadno Rimsko carstvo|Zapadnog Rimskog carstva]] mnogi stanovnici [[Antika|antičke]] [[Akvileja|Akvileje]] pobjegli su u Grado, traživši sigurnije utočiište pred provalama barbara sa istoka. Iz [[5. vijek]]a su temelji prve [[Katedrala|katedrale]] iz Grada, [[baptisterij]]a i prve crkve Santa Maria delle Grazie, u to vrijeme Grado je bio sjedište flote akvilejskog patrijarha.▼
 
== Geografija ==
Nakon invazije [[Langobardi|Langobarda]] na Sjevernu Italiju [[568]] [[patrijarh]] Akvileje - Paulinus I., premjestio je svoje sjedište u Grado. Nakon crkvene svađe u [[6. vijek]]u dva patrijarha su pretendirala da budu pogavari Grada, da stvar bude još zamršenija patrijarh iz stare Akvileje preselio se u [[Cividale del Friuli|Cividale]] i kontrolirao cijelu unutrašnjost.▼
▲[[Datoteka:Grado Ville Bianchi.jpg|leftlijevo|thumbmini|260px250px|Ladanjske kuće iz Grada]]
▲Grado ima 8,678 stanovnika<ref name=stat/> po popisu stanovnika iz [[2009]].,se smjestio se na vrhu pješčanog poluotoka koji zatvara istoimenu lagunu (ili Lagunalaguna Marano) između [[Venecija|Venecije]] i [[Trst]]a u [[Jadransko more|Jadranskom moru]]. Grado je nekoć bio ribarsko naselje, danas je ladanjsko mjesto i spa centar poznat kao ''L'Isola del Sole'' (Sunčani otok).
 
▲== Historija ==
Dugi spor završen je silom, kad je patrijarh iz Akvileje - Popo, zauzeo Grado [[993]]. Nakon tog se umiješao i [[papa]] koji je [[1027]] objavio da [[patrijarh]] Akvileje ima supremaciju nad Gradom i cijelom [[Venecija (provincija)|venecijanskom provincijom]]. Stvar je potpuno zaboravljena kad je [[papa]] [[Nikola V.]] [[1451]]. premjestio sjedište patrijarhije u [[Venecija|Veneciju]].
[[Datoteka:Juni 2009 Altstadt Spiaggia-Grado-Pineta.jpg|thumbmini|rightdesno|300px|CentarPlaža Pineta u GradaGradu]]
▲Za [[Antički Rim|rimskih]] vremena naselje se zvalo ''ad Aquae Gradatae'' i bilo je ulazna luka preko koje su brodovi dalje preko rijeke [[Natisone|Natissa]] plovili uzvodno do antičke [[Akvileja|Aquileie]] (''ad gradus'' na [[latinski jezik|latinskom]] znači ''na usponu''). Nešto prije propasti [[Zapadno Rimsko carstvoCarstvo|Zapadnog Rimskog carstvaCarstva]] mnogi stanovnici [[Antika|antičke]] [[Akvileja|Akvileje]] pobjegli su u Grado, traživši sigurnije utočiište pred provalama barbara sa istoka. Iz [[5. vijek]]a su temelji prve [[Katedrala|katedrale]] iz Grada, [[baptisterij]]a i prve crkve Santa Maria delle Grazie, u to vrijeme. Grado je istovremeno bio sjedište flote akvilejskog patrijarha.
Nakon tog je Grado spao na maleno selo u [[Mletačka Republika|Mletačkoj republici]]. Grado su orobili [[Englezi]] [[1810]] i [[Francuzi]] [[1812]]. za [[Napoleonski ratovi|napoleonskih ratova]]. Nakon propasti [[napoleon]]ske vlasti u Italiji Grado je postao dio [[Austrijsko Carstvo|Austrijskog Carstva]] - [[1815]]. Krajem [[19. vijek]]a Grado se počeo pretvarati u ladanjsko mjesto - ulaz u [[Austrijska rivijera|Austrijske rivijere]], Grado je pod [[Austro-Ugarska|Austro-Ugarskom]] ostao do [[1918]], nakon [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]] pripao je [[Kraljevina Italija|Kraljevini Italiji]].▼
 
▲Nakon invazije [[Langobardi|Langobarda]] na Sjevernu Italiju [[568]]. [[patrijarh]] Akvileje - Paulinus I., premjestio je svoje sjedište u Grado. Nakon crkvene svađe u [[6. vijek]]u dva patrijarha su pretendirala da budu pogavaripoglavari Grada, a da stvar bude još zamršenija, patrijarh iz stare Akvileje preselio se u [[Cividale del Friuli|Cividale]] i kontrolirao cijelu unutrašnjost. Dugi spor završen je silom, kada je patrijarh iz Akvileje Popo zauzeo Grado [[993]]. godine. Nakon tog se umiješao i [[papa]] koji je [[1027]]. objavio da [[patrijarh]] Akvileje ima supremaciju nad Gradom i cijelom [[Venecija (provincija)|venecijanskom provincijom]]. Stvar je potpuno zaboravljena kad je papa [[Nikola V.]] [[1451]]. premjestio sjedište patrijarhije u [[Venecija|Veneciju]].
== Znamenitosti Grada ==
[[Datoteka:Juni 2009 Altstadt Grado.jpg|mini|desno|300px|Centar Grada]]
Najznačajniji spomenik Grada je njegova [[katedrala]]:▼
▲Nakon tog je Grado spao na maleno selo u [[Mletačka Republika|Mletačkoj republiciRepublici]]. Grado su orobili [[Englezi]] [[1810]]. i [[Francuzi]] [[1812]]. za [[Napoleonski ratovi|napoleonskihNapoleonskih ratova]]. Nakon propasti [[napoleon]]ske vlasti u Italiji, Grado je [[1815]]. postao dio [[Austrijsko Carstvo|Austrijskog Carstva]] - [[1815]]. Krajem [[19. vijek]]a Grado se počeo pretvarati u ladanjsko mjesto -, ulaz u [[Austrijska rivijera|Austrijske rivijere]],. Grado je pod [[Austro-Ugarska|Austro-Ugarskom]] ostao do [[1918]]. godine, a nakon [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]] pripao je [[Kraljevina Italija|Kraljevini Italiji]].
* ''Sv. Eufemija'' sa svojim oktogonalnim baptisterijem sa kraja [[5. vijek]]a. Crkva je nekoć imala [[portik]] sa četiri stupa, jedan od njih danas se nalazi u središtu Partijarhova trga. Današnja ulazna fasada je rezultat rekonstrukcije koju je napravio fra Elia [[579]], u [[15. vijek]]u donan je crkveni zvonik uz crkvu s desne strane. Unutrašnjost ove bazilike ima dva pomoćna i jedan glavni brod, u njoj su najljepši su podni mozaici iz [[6. vijek]]a, koji su obnovljeni [[1946]]- [[1948]]. ▼
* [[Bazilika]] ''Santa Maria delle Grazie'', podignuta je na prijelazu iz [[4. vijek|4.]] - [[5. vijek]]a, obnovljena je u [[6. vijek]]u i potpuno [[barok]]izirana u [[1640]].▼
 
== LiteraturaZnamenitosti ==
▲Najznačajniji spomenikspomenici Grada je njegova [[katedrala]]su:
* Bovini G., "Grado paleocristiana", in ''Archeologia Cristiana'', Bologna 1973.▼
▲* ''Sv[[katedrala]] sv. Eufemija''Eufemije sa svojim oktogonalnim baptisterijem sa kraja [[5. vijek]]a. Crkva je nekoć imala [[portik]] sa četiri stupa, jedan od njih danas se nalazi u središtu Partijarhova trga. Današnja ulazna fasada je rezultat rekonstrukcije koju je napravio fra Elia [[579]], u [[15. vijek]]u donan je crkveni zvonik uz crkvu s desne strane. Unutrašnjost ove bazilike ima dva pomoćna i jedan glavni brod, u njoj su najljepši su podni mozaici iz [[6. vijek]]a, koji su obnovljeni od [[1946]]-. do [[1948]].
* [http://www.artonweb.it/arteartonweb/articolo41.html Efthalia Rentetzi: "Un'inedita figura di pesce. Parentele stilistiche tra i mosaici pavimentali di s. Maria delle Grazie e s. Eufemia a Grado", in ''Artonweb. Punti di visa sull'arte.'']▼
▲* [[Bazilika]] ''Santa Maria delle Grazie'', podignuta je na prijelazu iz [[4. vijek|4.]] -u [[5. vijek]]a, obnovljena je u [[6. vijek]]u i potpuno [[barok]]izirana u [[1640]].
 
== Gradovi prijatelji ==
* {{flagflagicon|Austrija}} [[Sankt Lorenzen bei Knittelfeld]]
* {{flagflagicon|Austrija}} [[Feistritz bei Knittelfeld]]
 
== Izvori ==
{{izvori}}
 
== Eksterni linkoviLiteratura ==
▲* Bovini G., "Grado paleocristiana", in ''Archeologia Cristiana'', Bologna 1973.
▲* [http://www.artonweb.it/arteartonweb/articolo41.html Efthalia Rentetzi: "Un'inedita figura di pesce. Parentele stilistiche tra i mosaici pavimentali di s. Maria delle Grazie e s. Eufemia a Grado", in ''Artonweb. Punti di visa sull'arte.'']
 
== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Grado}}
* [http://www.comune.grado.go.it Službene stanice grada] {{it icon}}
 
{{Provincija Gorica}}
{{Normativna kontrola}}
 
[[Kategorija:Gradovi u ItalijiFurlaniji-Julijskoj krajini]]▼
[[Kategorija:Provincija Gorica]]
▲[[Kategorija:Gradovi u Italiji]]
[[Kategorija:Wikiprojekat geografija/Naselja u Italiji]]
Izvor: https://sh.wikipedia.org/wiki/Posebno:MobilneRazlike/40967484