Invazija Varšavskog pakta na Čehoslovačku – razlika između verzija

U operaciji koja je nosila kodno ime Dunav je učestvovalo između 250.000<ref>{{cite book|title=European Warfare 1815-2000|author=Jeremy Black|publisher=Palgrave Macmillan|year=2001|isbn=1403907056, 9781403907059|location=p. 20}}</ref> i 500.000 vojnika.<ref>{{cite web|title=Events in Czechoslovakia 1968| publisher=BBC |url=http://www.bbc.co.uk/schools/gcsebitesize/history/mwh/ir2/czechoslovakia1968rev1.shtml}}</ref> Oko 500 Čeha i Slovaka je povređeno a 100 poginulo u invaziji, iako ih većina nije vršila otpor. Invazija je zaustavila reforme koje su sprovođene u cilju liberalizacije i ojačala je upravu [[Komunistička partija Čehoslovačke|Komunističke partije Čehoslovačke]]. Spoljašnja politika Sovjetskog Saveza tokom ovog perioda, kojom zabranjuje jednoj komunističkoj državi prijelaz u kapitalistički sustav, je poznata kao [[Brežnjevljeva doktrina]].<ref>{{cite web| url=http://www.jstor.org/stable/2198512?seq=1#page_scan_tab_contents| title=The Brezhnev Doctrine Repealed and Peaceful Co-Existence Enacted| author=Stephen M. Schwebel| publisher=The American Journal of International Law| doi=10.2307/2198512}}</ref>

 

Na čelu [[Komunistička partija Čehoslovačke|Komunističke partije Čehoslovačke]] je postavljen [[Aleksander Dupček]] u januaru 1968. Ovaj političar je uveo znatne promene u politici i vlasti. Stvorio je veću [[sloboda tiska|medijsku slobodu]] i polako se udaljavao od politike kakvu je nametala [[sovjetska Rusija]]. Reforme koje je on sprovodio bile su nazvane "socijalizam s ljudskim licem" ili poznatije kao [[Praško proleće]]. Usprkos tome, Dubček nije namjeravao napustiti komunizam, već ga samo reformirati u slobodnije društvo.<ref>{{cite web|title=Alexander Dubcek, Hero of 'Prague Spring,' Dies : Czechoslovakia: He espoused 'socialism with a human face' in 1968, and he remained beloved|author=Charles T. Powers|date=8.11. 1992|url=http://articles.latimes.com/1992-11-08/news/mn-552_1_alexander-dubcek|publisher=[[Los Angeles Times]]}}</ref> Oslabljene veze sa Sovjetskim Savezom su donele strah kod [[Kremlj]]a. Bojali su se da će Čehoslovačka napustiti komunistički režim i prijeći u demokraciju i [[kapitalizam]]. Izostavljanje iz Saveza bi značilo i izostavljanje iz [[Varšavski pakt|Varšavskog Pakta]].

 

Dupček je održao nekoliko sastanaka sa Sovjetima u proleće iste godine. On je stajao iza toga da njegova država ne želi da menja svoju politiku niti želi da raskine odnose sa Rusijom. Međutim, lideri Sovjetskog Saveza su sumnjali u odanost Čehoslovačke. Mislili su da je to početak stvaranja demokratije u zemlji. Odlučujući sastanak Dupčeka i Brežnjeva se dogodio na železničkoj stanici u gradu Čjerna na Tisi. Komunističke partije Čehoslovačke je izrazila svoju lojalnost i želju da spreči bilo kakvo stvaranje socijal-demokratske partije u zemlji. Lideri Sovjetskog Saveza su to otpozdravili sklanjanjem njihovih trupa sa čehoslovačke teritorije. Dupček odmah posle ovog sastanka prima u posetu [[Jugoslavija|jugoslovenskog]] predsednika [[Tito|Tita]] i rumunskog predsednika [[Nikolaj Čaušesku|Nikolaja Čaušeska]].

 

Udružene snage Varšavskog Pakta, odnosno zemlje Istočnog bloka su odlučile da napadnu Čehoslovačku u noći između 20. i 21. avgusta 1968. [[Bugarska]], [[Poljska]], [[Mađarska]] i [[Istočna Nemačka]] su zajedno sa Sovjetskim Savezom poslale oko 175.000 do 500.000 vojnika i 5.000 tenkova na čehoslovačke teritorije. [[Rumunija]], iako je bila deo Istočnog bloka, odbila je da učestvuje u ovom ratnom pohodu.<ref>{{cite web| url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2206952| title=Romanian Position on the Military Invasion in Czechoslovakia in 1968| author=Petruta Vataman| publisher=Stefan cel Mare University, Suceava| date=25.6. 2010}}</ref> Invazija je počela tačno u 23 časa. Planski je okupiran Aerodrom Vaclava Havela [[Prag]]. Na taj način je olakšan dolazak aviona iz [[Moskva|Moskve]]. Prvim letovima su sleteli vojnici u civilu koji su obezbedili aerodrom za veće avione koji su prevozili lake tenkove i drugu artiljeriju. Na ulicama, okupatori nisu naišli na znake otpora među građanima. Protivili su se ovoj invaziji ali ih je vlast pozvala da miruju i da budu pasivni tokom napada. Na taj način su Sovjeti sa lakoćom ušli u Čehoslovačku. Ujutru su vlasti izdale proglas u kome se navodi kako lideri nisu znali o ništa napadu.

 

Iz Čehoslovačke su prebačeni u Moskvu svi vodeći političari. Vođeni su razgovori oko politike same zemlje i njenom ophođenju prema Sovjetima. Čehoslovaci su bili pred "svršenim činom" i potpisan je [[Moskovski protokol]]. Sporazum je zahtevao upravljanje čehoslovačkom vojskom od strane Sovjeta, suzbijanje opozicionih partija, uvođenje [[Cenzura|cenzure]] i stacioniranje sovjetskih vojnika u nekoliko delova zemlje. Taj sporazum su potpisali Dupček i [[Ludvik Svoboda]].

 

 

Raznorazna nastojanja [[ruska propaganda|ruske propagande]] da i u 21. vijeku pronađu izgovore za opravdanje ove invazije naišla su uvijek na žestok otpor Čeha i Slovaka koji su ruske političare optuživali za [[historijski revizionizam]].<ref name="bbc"/>

<gallery>

</gallery>

{{izvori}}

* [http://www.ustrcr.cz/en/august-1968-victims-of-the-occupation Avgust 1968. - Žrtve okupacije] strana posvećena dokumentovanju invazije, Institut za proučavanje totalitarnog režima.

[[Kategorija:Čehoslovačka Socijalistička Republika]]

[[Kategorija:Hladni rat]]