Wikipedija

Bijeli Nil – razlika između verzija

Interaktivna pretraga historije
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
Nema sažetka izmjene
Nema sažetka izmjene
Red 1:
{{Infokutija vodotok
{{Rijeka
| ime = Bijeli Nil</br>النيل الأبيض
| drugo_ime = an-Nīl al-Ābyaḍ
| slika = Nile in Uganda - by Michael Shade.jpg
| Duljinaslika = White Nile Fishermen = 3700(17537228034).jpg
| slika_širina =
| Nadmorska visina izvora = 1134
| slika_opis = Bijeli Nil u [[Uganda|Ugandi]]
| Nadmorska visina ušća = ?
| kontinenti = [[Afrika]]
| Prosječni istjek = ?▼
| Površina porječja regije = ?
| države = {{flag|Burundi}}<br />{{flag|Ruanda}}<br />{{flag|Tanzanija}}<br />{{flag|Uganda}}<br />{{flag|DR Kongo}}<br />{{flag|Južni Sudan}}<br />{{flag|Sudan}}
| Izvor = [[Jezero Viktorija]]
| pokrajine =
| Ušće = [[Kartum]]▼
| Gradovigradovi kroz koje protječe = [[Džuba]], [[Kartum]], [[Kodok]]▼
| Tip ušća =
| izvor = [[Viktorijino jezero]]
| Pritoke = [[Sobat (rijeka)|Rijeka Sobat]], [[Bar el Gazal]], Koči, Anjau, Asva, Okole, Araka▼
| izvor_visina = 1134
| Države kroz koje protječe = {{flag|Sudan}}, {{flag|Ruanda}}</br>{{flag|Tanzanija}}, {{flag|Uganda}}
| izvor_koord = {{Coor dms|3|54|47|S|29|50|22|E}}
▲| Gradovi kroz koje protječe = [[Džuba]], [[Kartum]], [[Kodok]]
| Slivušće = u = Sredozemni[[Kartum]]u
| ušće_visina = 373
| Ulijeva se u = [[Nil]]
| ušće_koord = {{Coor dms|15|38|10|N|32|30|20|E}}
| Plovna od - do = [[Kartum]]a do [[Džuba|Džube]]
| ušće_vrsta =
| dužina = 3700
▲| Pritoke pritoke = [[Sobat (rijeka)|Rijeka Sobat]], [[Bar el Gazal]], Koči, Anjau, Asva, Okole, Araka
| prot_jezera =
| vodopadi = Rusumski vodopad, Karumski vodopad, Murčisonov vodopad
▲| Prosječni istjek ade = ?
| protok_sred = 878
| protok_min =
| protok_maks =
| sliv = sredozemni
| površina = 1,800.000
| ulijeva_se_u = [[Nil]]
| broj_vrsta =
| zaš_područja =
| mostovi =
| brane =
| akumulacije =
| plovnost = od [[Džuba|Džube]] do [[Kartum]]a
▲| Ušćeluke = =[[Džuba]], [[Kartum]]
| kol_robe =
| karta = White and Blue Nile-en.svg
| karta_širina =
| karta_opis = Karta Bijelog i [[Plavi Nil|Plavog Nila]]
}}
'''Bijeli Nil''' ([[Arapski jezik|arapski]]: النيل الأبيض, '''an-Nīl al-Ābyaḍ''') je [[rijeka (vodotok)|rijeka]] u [[Afrika|Africi]], uz [[Plavi Nil]] glavna pritoka [[Nil]]a. Strogo [[Historijska geografija|historijsko-geografski]] gledano, Bijeli Nil je rijeka koja nastaje kod jezera [[No (jezero)|No]] u [[Sudan]]u gdje se spajaju rijeke Bar al Jabal i [[Bar el Gazal]], što daje duljinu od oko 1500 kilometara. Ipak, Bijeli Nil zapravo izvire iz [[Viktorijino jezero|Viktorijinog jezera]], odnosno udaljenih pritoka jezera, po čemu je zapravo dug 3700 km. Još sredinom [[19. vijek]]a evropski istraživači i pustolovi tražili su izvor Nila, fokusirajući se na Bijeli Nil, čiji se izvor gubio u dubokim prašumama neistražene Afrike. Izvor Bijelog Nila otkrio je [[Škotska|škotski]] istraživač [[David Livingstone]] [[1866]]. godine.
 
== Izvor kod JezeraViktorijinog Viktorijajezera ==▼
Strogo geografski i lingvistički gledano, ''Bijeli Nil'' je rijeka koja nastaje kod '''[[Jezero No|Jezera No]]''' u [[Sudan]]u gdje se spajaju rijeke Bar al Jabal i [[Bar el Gazal]] i duga je oko 1,500 km.
[[Datoteka:RusumoFalls2.jpg|thumbmini|levolijevo|230px200px|Vodopadi Rusumo na rijeci [[Kagera|Kageri]], tu je granicagranici između [[Tanzanija|Tanzanije]] (lijevo) i [[Ruanda|Ruande]] (desno)]]▼
[[JezeroViktorijino Viktorijajezero]] ima brojne pritoke, najudaljenija je rijeka [[Rijeka Luvironza]] u [[Burundi]]ju (ona se po nekima računa kao izvor Nila), koja utječe u rijeku [[Ruvubu]] kod sjevernog burundijskog grada [[Kajanza]].<ref name=Columbia>[http://www.bartleby.com/65/wh/WhiteNil.html White Nile (Columbia Encyclopedia]], Sixth Edition)]</ref> Ruvubu potom teče u [[Ruanda|Ruandu]] ai zatim u [[Tanzanija|Tanzaniju]], gdje se ulijeva u rijeku [[Kagera|Kageru]]. Rijeka Kagera na svom meandrirajućem toku tvori granicu između [[Ruanda|Ruande]] i [[Tanzanija|Tanzanije]], a zatim između Tanzanije i [[Uganda|Ugande]], te nakon VodopadaRusumskih Rusumo,vodopada utiče u [[JezeroViktorijino Viktorija]]jezero.▼
 
== Tok rijeke u Ugandi ==▼
No ''Bijeli Nil'' zapravo izvire iz [[Jezero Viktorija|Jezera Viktorija]] (čak i to nije točno, već iz udaljenih pritoka Jezera Viktorija) i dug je 3,700 kilometara.
[[Datoteka:Murchison Falls.jpg|thumbmini|leftlijevo|200px|Murčisonovi vodopadi na Viktorijinom Nilu]]▼
Rijeka koja istječe iz [[Viktorijino jezero|Viktorijinog jezera]] kod ugandskog grada [[Džindža|Džindže]] zove se '''Viktorijin Nil'''. To je tipična planinska rijeka velike snage, s brojnim brzacima i vodopadima. Zato su na istjeku kod Džidže podignute dvije [[Hidroelektrana|hidroelektrane]] – [[Hidroelektrana Nalubale|Nalubale]] (Owen Falls Dam) i [[Hidroelektrana Kira|Kira]], a odmah nakon slapova Bujagali, koji su svega 15 kilometara sjevernije od Džindže, podignuta je i treća hidroelektrana [[Hidroelektrana Bujagali|Bujagali]]. Viktorijin Nil potom skreće i teče u smjeru sjevero-zapada kroz [[Uganda|Ugandu]], zatim utiče u jezero [[Kijoga]] poprilici u sredini Ugande. Od ovog jezera teče na zapad do Karumskih vodopada, gdje se kod kordinata ({{coord|2|14|45.40|N|32|15|9.05|E}}) nalazi rijetki most na rijeci izgrađen [[1963]]. zbog transporta [[pamuk]]a. Ugandska vlada je [[2009]]. najavila gradnju hidroelektrane snage 750 MW sedam kilometara sjevernije od mosta, koja je trebala biti dovršena 2016.<ref>[http://www.newvision.co.ug/D/8/220/677630/Karuma Karuma Power Station to cost US$1.2 billion]</ref> Nešto prije uvira u [[Albertovo jezero]], na Viktorijinom Nilu nalaze se Marčinsonovi vodopadi i Nacionalni park Marčinsonovih vodopada. Rijeka ima ušće u [[Albertovo jezero]] na sjeverno-istočnoj (ugandskoj) strani jezera, a s te iste strane istječe iz Albertovog jezera u pravcu sjevera, odakle se zove '''Albertov Nil'''.
 
== Tok rijeke u Sudanu ==▼
Još sredinom [[19. vijek]]a evropski istraživači i pustolovi tražili su izvor Nila, fokusirajući se na Bijeli Nil, čiji se izvor gubio u dubokim prašumama ''Mračne Afrike''. Izvor Bijelog Nila otkrio je [[Škotska|škotski]] istraživač [[David Livingstone]] [[1866]].
[[Datoteka:Sudan Juba bridge.jpg|thumbmini|right|250px225px|Željezni most preko Bijelog Nila kod grada [[Džuba|Džube]] u Sudanu]]▼
 
[[Datoteka:Bluenile-tuti-bahri.jpg|thumbmini|desno|250px225px|Bijeli Nil kod Bahrija (Kartum)]]▼
▲== Izvor kod Jezera Viktorija ==
Albertov Nil nakon kratkog toka kroz [[Uganda|Ugandu]], sjeverno od grada [[Nimule]] ulazi u [[Južni Sudan]] i ovdje se rijeka zove '''Bahr al Jabal''' (dosl. rijeka sa brda ili brdski Nil). Potom teče pored južnosudanskog glavnog grada [[Džuba|Džube]], najužnije riječne luke do koje dopiru brodovi po Nilu. Bahr al Jabal nakon toga ulazi u sudansku ravnicu, kroz područje velikih močvara zvanih Sad (barijere). Rijeka tu skreće na zapad prema jezeru [[No (jezero)|No]], gdje se spaja sa rijekom [[Bar el Gazal]] i formira '''Bijeli Nil''', a zatim 115 km nizvodno slijeva prima svoju najveću pritoku [[Sobat (rijeka)|Sobat]]. Bijeli Nil (ili Bar al-Abjad kako ga zovu [[Arapi]]) u Sudanu ima brojne rukavce koji često puta vrlo dugo teku nezavisno prije nego se spoje s maticom, tako da Južni Sudan ima brojne otoke. Nakon toga Bijeli Nil ravnomjerno teče prema sjeveru, uz velike meandre, prolazi pored grada [[Kodok]]a (nekadašnje Fašode) i zatim teče do [[Kartum]]a gdje se spaja s [[Plavi Nil|Plavim Nilom]] u [[Nil]].
[[Datoteka:Niloblanco.jpg|thumb|levo|230px|Karta Bijelog Nila]]
▲[[Datoteka:RusumoFalls2.jpg|thumb|levo|230px|Vodopadi Rusumo na rijeci [[Kagera]], tu je granica između [[Tanzanija|Tanzanije]] (lijevo) i [[Ruanda|Ruande]] (desno)]]
▲[[Jezero Viktorija]] ima brojne pritoke, najudaljenija je [[Rijeka Luvironza]] u [[Burundi]]ju (ona se po nekima računa kao izvor Nila), koja utječe u rijeku [[Ruvubu]] kod sjevernog burundijskog grada [[Kajanza]].<ref name=Columbia>[http://www.bartleby.com/65/wh/WhiteNil.html White Nile (Columbia Encyclopedia]], Sixth Edition)]</ref> Ruvubu potom teče u [[Ruanda|Ruandu]] a zatim u [[Tanzanija|Tanzaniju]], gdje se ulijeva u rijeku [[Kagera]]. Rijeka Kagera na svom meandrirajućem toku tvori granicu između [[Ruanda|Ruande]] i [[Tanzanija|Tanzanije]] a zatim između Tanzanije i [[Uganda|Ugande]], te nakon Vodopada Rusumo, utiče u [[Jezero Viktorija]].
 
▲== Tok rijeke u Ugandi ==
Rijeka koja istječe iz [[Jezero Viktorija|Jezera Viktorija]] kod grada ugandskog grada [[Džindža|Džindže]] zove se '''Viktorijin Nil'''. To je tipična planinska rijeka, velike snage, sa brojnim brzacima i vodopadima. Zato su kod Džidže odmah na istjeku, podignute dvije [[Hidroelektrana|hidroelektrane]] [[Hidroelektrana Nalubale|Nalubale]] (Owen Falls Dam) i [[Hidroelektrana Kira|Kira]], a odmah nakon Slapova Bujagali, koji su svega 15 kilometara sjevernije od Džindže, podignuta je i treća hidroelektrana [[Hidroelektrana Bujagali|Bujagali]].
Zatim Viktorijin Nil skreće i teče u smjeru sjevero-zapada kroz [[Uganda|Ugandu]], zatim utiče u [[Jezero Kijoga]] poprilici u sredini Ugande, od Jezera Kijoga teče na zapad do Vodopada Karuma, kod kordinata ({{coord|2|14|45.40|N|32|15|9.05|E}}) nalazi se rijetki most na rijeci izgrađen [[1963]] zbog transporta pamuka.
Ugandska vlada je [[2009]] najavila gradnju hidroelektrane snage 750 MW sedam kilometara sjevernije od mosta, koja bi trebala biti dovršena 2016.<ref>[http://www.newvision.co.ug/D/8/220/677630/Karuma Karuma Power Station to cost US$1.2 billion]</ref>
 
Nešto prije uvira u [[Albertovo jezero]] na Viktorijinom Nilu nalaze se Marčinsonovi vodopadi, i Nacionalni park Marčinsonovi vodopadi. Rijeka ima ušće u [[Albertovo jezero]] na sjeverno-istočnoj [[Uganda|ugandskoj]] strani jezera, a sa te iste strane istječe iz Albertovog jezera u pravcu sjevera, no sad se zove '''Albertov Nil'''.
▲[[Datoteka:Murchison Falls.jpg|thumb|left|200px|Murčisonovi vodopadi na Viktorijinom Nilu]]
 
▲== Tok rijeke u Sudanu ==
Albertov Nil nakon kratkog toka kroz Ugandu, sjeverno od grada [[Nimule]] ulazi u [[Sudan]], ovdje se rijeka zove '''Bahr al Jabal''' (''Rijeka sa brda'' ili ''Brdski Nil''). Potom rijeka teče pored glavnog grada južnog Sudana [[Džuba|Džube]], koji je najužnija riječna luka do koje dopiru brodovi po Nilu. Bahr al Jabal nakon toga ulazi u sudansku ravnicu, kroz područje velikih močvara zvanih Sad (barijere).
▲[[Datoteka:Sudan Juba bridge.jpg|thumb|right|250px|Željezni most preko Bijelog Nila kod grada [[Džuba]] u Sudanu]]
Rijeka tu skreće na zapad prema [[Jezero No|Jezeru No]], gdje se spaja sa rijekom [[Bar el Gazal]] i formira '''Bijeli Nil''', zatim 115 km nizvodno prima svoju najveću pritoku sa lijeve strane rijeku [[Sobat (rijeka)|Sobat]]. Bijeli Nil ili '''Bar al-Abjad''' kako ga [[Arapi]] zovu, u Sudanu ima brojne rukavce, koji često puta vrlo dugo teku nezavisno prije nego se spoje sa maticom, - tako da južni Sudan ima brojne otoke.
▲[[Datoteka:Bluenile-tuti-bahri.jpg|thumb|desno|250px|Bijeli Nil kod Bahrija (Kartum)]]
Nakon toga Bijeli Nil ravnomjerno teče prema sjeveru (uz velike meandre), prolazi pored grada [[Kodok]]a, nekadašnje Fašode, zatim teče do [[Kartum]]a gdje se spaja sa [[Plavi Nil|Plavim Nilom]] u [[Nil]].
 
== Povezano ==
* [[Nil]]▼
* [[Plavi Nil]]
* [[JezeroViktorijino Viktorijajezero]]
* [[Albertovo jezero]]
▲* [[Nil]]
 
== Izvori ==
Linija 55 ⟶ 65:
 
{{Commonscat|White Nile}}
{{Normativna kontrola}}
 
[[Kategorija:Rijeke u TanzanijiBurundiju]]▼
[[Kategorija:Rijeke u AfriciDR Kongo]]▼
[[Kategorija:Rijeke u Južnom Sudanu]]
[[Kategorija:SredozemniRijeke slivu Ruandi]]▼
[[Kategorija:Rijeke u Sudanu]]
[[Kategorija:Rijeke u Tanzaniji]]
[[Kategorija:Rijeke u Ugandi]]
[[Kategorija:Rijeke u RuandiNil]]
▲[[Kategorija:Rijeke u Tanzaniji]]
▲[[Kategorija:Rijeke u Africi]]
▲[[Kategorija:Sredozemni sliv]]
Izvor: https://sh.wikipedia.org/wiki/Bijeli_Nil