Mogadishu – razlika između verzija

{{Naselje (HR)

| širina-minute =022

| stanovništvo =2 587183 ,587.183<ref name=city/>

'''Mogadishu''' ([[Fonetika|fonetski]] '''Mogadišu''', [[Somalski jezik|somalski]]: ''Muqdisho'' / Mukdišo, [[Arapski jezik|arapski]]: ''مقديشو'', [[italijanski jezik|talijanski]]: ''Mogadiscio'', doslovno prevedeno ''[[šah]]ova prijestolnica''), u narodu zvan '''Hamar''' (Xamar), <ref name=hamar>{{cite web

}}</ref> je [[glavni grad|glavni]] i najveći grad [[Istočna Afrika|istočnoafričke]] države [[Somalija|Somalije]]. Grad odima 2 587183,587.183 stanovnika. <ref name=city>{{cite web

Mogadišu leži na jugoistoku Somalije u Regiji [[Benadir]] na obali [[Indijski ocean|Indijskog oceana]]<ref name=brit/> Dobar dio grada leži u polupustinjskom krajoliku, iako u zaleđu grada (23 km sjeverno) protječe rijeka [[Šebele]], koja za sušnih mjeseci presuši - tako da ni ona ne utječe na vegetaciju. Oceanska obala je manje više pješčana sa brojnim koraljnim grebenima.

''Mogadišu'' je jedno od prvih [[Arapi|arapskih]] naselja na [[Istočna Afrika|istočnoafričkoj]] obali, čiji korijeni sežu do [[10. vijek]]a. <ref name=brit/> Tokom [[Srednji vijek|srednjeg vijeka]] postao je najveće trgovište [[Afrički rog|Roga Afrike]], u koje su dolazili trgovci iz svih obližnjih zemalja, sve do daleke [[Narodna Republika Kina|Kine]]. Grad je rano prihvatio [[islam]], - [[1269]]. izgrađena je njegova poznata [[džamija]] Fakr ad-Din.

Od [[16. vijek]]a, počela je stagnacija grada, koj je i tad imao poslovne odnose s [[Portugal]]cima i [[imam]]ima iz [[Muscat|Muskata]].<ref name=brit/> Mogadišu je sve do [[19. vijek]]a zadržao svoju nezavisnost, njime su vladali lokalni [[sultan]]i (Sultanat Jakub). Nezavisnost je izgubio [[1871]]. kad ga je zauzeo sultan iz [[Zanzibar]]a, <ref name=brit/> i sagradio palaču Garesa za lokalnu administraciju.

Zanzibarski sultan iznajmio je mogadišku luku [[Kraljevina Italija|Kraljevini Italiji]] - [[1892]]., a na kraju je i prodao [[1905]]. pod pritiskom [[Britanski Imperij|Britanaca]], koji su zauvrat dobili [[protektorat]] nad [[Sultanat Zanzibar|Sultanatom Zanzibar]]. Nakon tog je Mogadišu postao glavni grad [[Kolonija|kolonije]] [[Talijanska Somalija|Talijanske Somalije]].

Za vrijeme talijanske vlasti Mogadišu se počeo graditi kao moderan [[Evropa|evropski]] grad, u to vrijeme u njemu je živjelo oko 10 000 Talijana, koji su pokrenuli male industrijske pogone. Za vrijeme [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], već pri kraju [[1941]]. grad su zauzeli [[Britanci]], koji su nakon rata [[1949]]. vlast predali [[Ujedinjeni narodi|Ujedinjenim nacijama]], a one [[Italija|Italiji]]. Od [[1960]]. Somalija je postala nezavisna zemlja, sa Mogadišuom kao glavnim gradom. <ref name=brit/> Luka u Mogadišu proširena je u kasnih [[1960-e|1960-ih]]. <ref name=brit/>

Od [[1969]]. do [[1991]]. zemljom je čvrstom rukom vladao [[Mohamed Siad Barre]] koji je htio izgraditi Somaliju kao [[Socijalizam|socijalističku]] zemlju, uz pomoć tadašnje [[Narodna Republika Kina|Kine]]. Nakon njegovog svrgavanja Somalija je utonula u kaos [[Somalski građanski rat|građanskog rata]] između brojnih klanovskih milicija, i Mogadišu se pretvorio u ratnu zonu, jer su brojne milicije kontrolirale različite dijelove grada, tad je grad pretrpio velika razaranja. <ref name=brit/>[[Sjedinjene Američke Države]] izvele su vojnu intervenciju pod okriljem UN-a [[1992]]., želivši uspostaviti mir, ali su se brzo povukle, nakon napada na njihove vojnike. Nakon tog je Somalija utonula u kaos, koji je trajao sve do [[2006]]. kad su u gradu zavladali [[islam]]isti, što je dovelo do prekida sukoba. Međutim su oni podržavali [[Al Kaida|al Kaidu]], pa su [[Zapadni svijet|zapadne sile]] pomogle [[Etiopija|etiopsku]] vojsku koja je početkom [[2007]]. zauzela Mogadišu i proterala islamiste. Nakon tog je instalirana privremena somalijska vlada koju podržava Zapad.

Najveća zanimljivost Mogadišua je njegov historijski centar sa srednjovjekovnom tvrđavom i brojnim džamijama. Zanimljiv je i Nacionalni muzej smješten u bivšoj palači Garesa sultana od Zanzibara - ''Garesa''.

Mogadišu je historijski trgovački i financijski centar Roga Afrike. Prije masovne industrijske proizvodnje tkanina u Evropi i [[Severna Amerika|Sjevernoj Americi]], tkanine iz Mogadiša bile su nadaleko čuvene, i prodavane ne samo po Africi, nego i po [[Arabija|Arabiji]] sve do [[Perzija|Perzije]]. <ref name=brit>{{cite web

}}</ref> Mogadišu ima pogone prehrambene i tekstilne industrije, naročito predionice [[pamuk]]a. <ref name=brit/> Privreda grada polako se oporavlja od posljedica građanskog rata, tako da je sad stanje bolje nego u drugim somalskim gradovima.

Grad ima međunarodni [[aerodrom]] ([[IATA]] kod: MGQ, [[ICAO]] kod: HCMM) 8 km zapadno od centra grada. <ref name=brit/> koji je proširivan i dograđivan [[1960]]., [[1970]]. i [[1980]].

''Somalijski nacionalni [[univerzitet]]'' osnovan je [[1954]]., univerzitetski status dobio je [[1959]]. kad je izgrađena i [[bolnica]]. <ref name=brit/> U gradu postoje brojne [[islam]]ske medrese (islamsko pravo), ali i škole za nastavnike, industrijski dizajn, medicinu i veterinu.

''Mogadišu'' ima unatoč tome što leži blizu [[ekvator]]a [[Polupustinjska klima|Polupustinjsku klimu]] po [[Köppenova klasifikacija klime|Köppenovoj klasifikaciji klime]], sa sušnom zimom i kratkom kišnom sezonom za vrijeme ljeta. Prosječna količina kiše je oko 427 mm, većina padne u toku ljeta. <ref name=weat/> Prosječna temperatura je konstantna tokom cijele godine, između 24 -i 29&nbsp;°C. <ref name=weat/>

}}