Renesansa u Škotskoj – razlika između verzija

'''Njemačka renesansa''', dio [[sjevernasjevernoevropska renesansa|sjeverne renesanse]], bila je kulturološki i umjetnički pokret koji se proširio među [[njemačka|njemačkim]] misliocima u 15. i 16. vijeku i koji se razvio iz [[talijanska renesansa|talijanske renesanse]]. Mnoga područja umjetnosti i nauka bila su pod utjecajem, prije svega [[Renesansni humanizam u Sjevernoj Evropi|širenjem renesansnog humanizma u razne njemačke države i kneževine]]. Napravljeni su mnogi koraci naprijed u područjima arhitekture, umjetnosti i nauka. Njemačka je dovela do dvije pojave koje su dominirale 16. vijekom u čitavoj Evropi: štamparstvo i [[reformacija|protestantsku reformaciju]].

Jedan od najvažnijih njemačkih humanista bio je [[Conrad Celtes|Konrad Celtis]] (1459–1508). Celtis je studirao u [[Keln]]u i [[Heidelberg]]u, a kasnije je putovao čitavom Italijom prikupljajući latinske i grčke rukopise. Pod velikim utjecajem [[Tacit]]a, koristio je knjigu ''[[GermaniaGermanija (bookknjiga)|Germania]]'' kako bi uveo [[historija Njemačke|njemačku historiju]] i geografiju. Na kraju je posvetio svoje vrijeme poeziji, gdje je hvalio Njemačku na latinskom jeziku. Još jedna važna ličnost bio je [[Johann Reuchlin]] (1455–1522) koji je studirao na različitim mjestima u Italiji i kasnije podučavao grčki jezik. Studirao je [[hebrejski jezik]], sa ciljem da pročisti kršćanstvo, ali je naišao na protivljenje crkve.

Najvažniji umjetnik njemačke renesanse je [[Albrecht Dürer]], naročito poznat po svojoj [[štampa|štampi]] u [[drvorez]]u i [[gravura|gravuri]], koja se proširila čitavom Evropom, crtežima i slikanim portretima. U važnu arhitekturu iz ovog perioda spadaju [[Landshutrezidencija ResidenceLandshut]], [[zamak Heidelberg Castle]], [[AugsburgAugsburška Towngradska Hallvijećnica]] kao i [[Antiquarium]] od [[rezidencija Munich|rezidencije ResidenzMunich]], najveća renesansna dvorana sjeverno od Alpa.<ref>[[Munich Residenz]]</ref>{{Circular reference|date=March 2019}}

[[Renesansa]] je većinom vođena obnovljenim interesom za klasično učenje i također je bila rezultat brzog ekonomskog razvoja. Na početku 16. vijeka, Njemačka (što se odnosi na zemlje sadržane unutar Svetog Rimskog Carstva) je bila jedno od najprosperitetnijih područja u Evropi unatoč relativno niskom nivou urbanizacije u usporedbi sa Italijom i Nizozemskom.<ref>''German economic growth, 1500–1850'', Ulrich Pfister</ref>{{Full|date=November 2015}} Imala je koristi od bogatstva određenih sektora poput metalurgije, rudarstva, bankarstva i tekstila. Još važnije, štampanje knjiga razvilo se u Njemačkoj i [[Global spread ofglobalno theširenje printingštamparske pressmašine|njemački štampači dominirali]] su novom trgovinom knjigama u većini drugih država do duboko u 16. vijeku.

Koncept sjeverne renesanse ili njemačke renesanse donekle je pomućen nastavljanjem upotrebe složenih gotičkih ukrasa sve do kasno u 16. vijeku, čak i u djelima koja su bez sumnje renesansna u načinu na koji tretiraju ljudsku figuru i u drugim pogledima. Klasični ukras imao je malo odjeka u većini Njemačke, ali u drugim pogledima Njemačka je vrlo brzo slijedila pojave, naročito u usvajanju [[štampa]]nja sa [[movablepokretnim matricama type]]slova, što je bio njemački izum koji je ostao u njemačkom monopolu nekoliko decenija i bio je [[Global spread ofglobalno theširenje printingštamparske pressmašine|prvi uveden u većini Evrope]], uključujući Francusku i Italiju, od strane Nijemaca.

[[PrintmakingGravura]] [[drvorez]]om i [[gravuragraviranje]]mam već je bilo više razvijeno u Njemačkoj i [[nizozemske|Nizozemskim]] nego drugdje u Evropi, a Nijemci su vodili u razvijanju književnih ilustracija, obično relativno niskog umjetničkog standarda, ali prisutnih u čitavoj Evropi, sa drvenim pločama koje su se često izdavale štamparima izdanja u drugim gradovima ili jezicima. Najveći umjetnik njemačke renesanse, [[Albrecht Dürer]], počeo je svoju karijeru kao šegrt u vodećoj radionici u Nurembergu, koja je pripadala [[Michael Wolgemut|Michaelu Wolgemutu]], koji je većinom odustao od slikarstva kako bi iskoristio novi medij. Dürer je radio na najsloženije ilustriranoj knjizi tog perioda, [[NurembergNirnberški ljetopis|Nirnberškom Chronicleljetopisu]], objavljenoj od strane njegovog kuma [[Anton Koberger|Antona Kobergera]], najvećeg štampara-izdavača Evrope u to doba.<ref name="Bartrum 2002">Bartrum (2002)</ref>

Završivši svoje šegrtovanje 1490. godine, Dürer je putovao u Njemačkoj četiri godine, te u Italiji nekoliko mjeseci, prije osnivanja vlastite radionice u Nurembergu. Brzo je postao poznat u čitavoj Evropi po svojim energičnim i uravnoteženim drvorezima i gravurama, dok je uz to bio i slikar. Iako je zadržao prepoznatljivo njemački stil, njegov rad pokazuje snažan talijanski utjecaj i često se uzima da predstavlja početak njemačke renesanse u vizuelnim umjetnostima, koja je tokom sljedećih četrdeset godina zamijenila Nizozemsku i Francusku kao područje stvaranja najvećih inovacija u sjevernoevropskoj umjetnosti. Dürer je podržavao [[Martin Luther|Martina Luthera]], ali je nastavio stvarati [[Madonna (artumjetnost)|Madone]] i ostale katoličke slike, te slikati portrete vođa obije strane nastajućeg razdora [[reformacija|protestantske reformacije]].<ref name="Bartrum 2002" />

Dürer je preminuo 1528. godine, prije nego što je postalo očito da je podjela usljed reformacije postala trajna, ali njegovi učenici sljedećih generacija nisu bili u prilici ne birati strane. Većina vodećih njemačkih umjetnika postali su protestanti, ali ih je to lišilo slikanja većine religijskih djela, koja su prethodno bila glavnina prihoda umjetnika. [[Martin Luther]] se protivio većini katoličkog slikarskog izlaganja, ali ne i samom slikarskom izlaganju, a [[Lucas Cranach the ElderStariji]], Lutherov blizak prijatelj, naslikao je niz "luteranskih oltarnih djela", koja su većinom prikazivala [[posljednja večera|Posljednju večeru]], neka sa portretima vodećih protestantskih duhovnih lica kao [[apostoli|Dvanaest apostola]]. Ta faza luteranske umjetnosti završila je prije 1550. godine, vjerojatno pod snažnije [[aniconicanikonizam|anikonskim]] utjecajem [[kalvinizam|kalvinizma]], te su se religijska djela za javno izlaganje maltene prestala stvarati u protestantskim područjima. Pretpostavljajući većinom zbog toga, razvoj njemačke umjetnosti maltene je prekinut do oko 1550. godine, ali u prethodnim decenijama njemački umjetnici su bili vrlo plodni u razvijanju alternativnih predmeta za zamjenu praznine u svojim knjigama narudžbe. Cranach je, pored portreta, razvio format tankih vertikalnih portreta provokativnih obnaženih tijela, sa klasičnim ili biblijskim nazivima.<ref>Snyder, Part III, Ch. XIX on Cranach, Luther etc.</ref>

Malo izvan tih razvoja ležao je [[Matthias Grünewald]], koji je ostavio vrlo malo djela iza sebe, ali čije se remek-djelo, ''[[IsenheimIsenheimski Altarpieceoltar]]'' (završen 1515. godine), smatra najvećom njemačkom renesansnom slikom, kada se vratila u pažnju kritičara u 19. vijeku. To je intenzivno emocionalno djelo koje nastavlja njemačku gotičku tradiciju neograničenih gesta i izražaja, koristeći renesansne principe kompozicije, ali sve u najviše gotičkoj od svih formi, višekrilnom [[triptih]]u.<ref>Snyder, Ch. XVII</ref>

[[Danube school|Dunavska škola]] je naziv kruga umjetnika prve trećine 16. vijeka u [[bavarija|Bavariji]] i Austriji, među koje spadaju [[Albrecht Altdorfer]], [[Wolf Huber]] i [[Augustin Hirschvogel]]. Sa Altdorferom kao vođom, ta škola je stvorila prve primjere neovisne [[landscapepejzaž art(likovni)]] na Zapadu (gotovo 1000 godina poslije Kine), i u slikarstvu i u štampi.<ref>Wood, 9 – ovo je glavna tema čitave knjige</ref> Njihove religijske slike imale su [[ekspresionizam|ekspresionistički]] stil donekle sličan Grünewaldovom. Dürerovi učenici [[Hans Burgkmair]] i [[Hans Baldung Grien]] radili su većinom u štampi, dok je Baldung razvio tematički predmet [[vještica]] u nekoliko enigmatičnih otisaka.<ref>Snyder, Ch. XVII, Bartrum, 1995</ref>

[[Hans Holbein the ElderStariji]] i njegov brat Sigismund Holbein slikali su religijska djela u kasnom gotičkom stilu. Hans Stariji bio je pionir i vođa u transformaciji njemačke umjetnosti iz gotičkog u renesansni stil. Njegov sin, [[Hans Holbein the YoungerMlađi]], bio je važan slikar portreta i nekolicine religijskih djela, koji je većinom radio u Engleskoj i Švicarskoj. Holbeinov poznati niz malih drvoreza o temi ''[[DanceDanse ofMacabre|Plesa Deathsmrti]]'' odnose se na djela [[LittleMali majstori|Malih Mastersmajstora]], grupe štampara koji su se specijalizirali za vrlo malene i izrazito detaljne gravure za buržoaske skupljače, sa čestim erotičnim temama.<ref>Snyder, Ch. XX on the Holbeins, Bartrum (1995), 221–237 o Holbeinovim otiscima, 99–129 o Malim majstorima</ref>

Nakon izuzetnog postignuća u prvoj polovini 16. vijeka uslijedilo je nekoliko decenija izvanrednog odsustva pažnje vrijedne njemačke umjetnosti, mimo dobrih portreta koji se nikada nisu mogli takmičiti sa postignućem Holbeina ili Dürera. Idući važni njemački umjetnici radili su u prilično umjetnom stilu [[Northernsjeverni Mannerismmanirizam|sjevernog manirizma]], kojeg su morali naučiti u Italiji ili Flandriji. [[Hans von Aachen]] i nizozemski [[Bartholomeus Spranger]] bili su vodeći slikari na carskim dvorovima u [[Beč]]u i Pragu, a produktivna graverska nizozemska [[Sadelerporodica familySadeler]] gravera proširila se Njemačkom, među drugim okruzima.<ref>Trevor-Roper, Levey</ref>

U katoličkim dijelovima južne Njemačke gotička tradicija drvoreza nastavila je cvjetati do kraja 18. vijeka, prilagodivši se promjenama u stilu kroz vijekove. [[Veit Stoss]] (preminuo 1533. godine), [[Tilman Riemenschneider]] (preminuo 1531. godine) i [[Peter Vischer the ElderStariji]] (preminuo 1529. godine) bili su Dürerovi savremenici i njihove duge karijere obuhvatile su prelaz sa gotičkog u renesansni period, iako su njihovi ukrasi često ostajali gotički čak i nakon što su im kompozicije počele odražavati renesansne principe.<ref>Snyder, 298–311</ref>

[[RenaissanceRenesansna Architecturearhitektura]] inu GermanyNjemačkoj wasbila inspiredje firstnadahnuta byprvim Germannjemačkim philosophersfilozofima andi artistsumjetnicima such aspoput [[Albrecht Dürer|Albrechta Dürera]] andi [[Johannes Reuchlin|Johannesa Reuchlina]] whokoji su visitedposjetili ItalyItaliju. ImportantVažni earlyrani examplesprimjeri oftog thisperioda periodsu are especially theposebno [[rezidencija Landshut Residence]], the [[zamak Heidelberg Castle|Castlezamak]] inu [[Heidelberg]]u, [[Schlosszamak Johannisburg|Johannisburgpalača PalaceJohannisburg]] inu [[Aschaffenburg]]u, [[Schlosszamak Weilburg]], the [[AugsburgAugsburška Towngradska Hallvijećnica|Citygradska Hallvijećnica]] andi [[Fuggerhäuserpalače Fuggera|Fuggerkuće HousesFuggera]] inu [[Augsburg]]u, andte [[StCrkva sv. Michael's ChurchMihajla, MunichMünchen|Stsv. MichaelMihajlo]] inu [[MunichMünchen]]u, the largest Renaissancenajveća churchrenesansna northcrkva ofsjeverno theod AlpsAlpa.

ASpecifičan particularoblik formrenesansne ofarhitekture Renaissanceu architectureNjemačkoj in Germany is theje [[WeserWeserska Renaissancerenesansa]], withsa prominentistaknutim examplesprimjerima suchkao asšto thesu [[Towngradska Hallvijećnica ofu BremenBremenu|Citygradska Hallvijećnica]] ofu [[Bremen]]u and thei [[UniversityUniverzitet ofu HelmstedtHelmstedtu|Juleum]] inu [[Helmstedt]]u.

InU Julyjulu 1567. thegradsko city council ofvijeće [[CologneKeln]] approved a designpodržalo inje thedizajn Renaissanceu stylerenesansnom bystilu WilhelmWilhelma Vernukken for aVernukkena twoza storieddvospratne ''loggia'' forza [[Colognegradska Cityvijećnica Hallu Kelnu|gradsku vijećnicu u Kelnu]]. [[Michaelskirche (München)|StSv. MichaelMihajlo]] inu [[MunichMünchen]]u isje thenajveća largestrenesansna Renaissancecrkva churchsjeverno northod of the AlpsAlpa. ItIzgrađena wasje builtod bystrane [[William V., Duke ofvojvoda BavariaBavarije|Dukevojvode WilliamWilliama V]] ofod [[BavariaBavarije]] betweenizmeđu 1583. andi 1597. asgodine akao spiritualduhovni centercentar for theza [[Counter Reformationkontrareformacija|kontrareformaciju]] andi wasnadahnuta inspiredje by the Church ofcrkvom [[crkva il Gesù|il Gesù]] inu RomeRimu. TheArhitekt architectje is unknownnepoznat. ManyMnogi examples ofprimjeri [[Listpopis ofrenesansnih Brickgrađevina Renaissanceod buildingscigle|Brickrenesansnih Renaissancegrađevina buildingsod cigle]] canmogu se pronaći beu foundstarim ingradovima [[Hanseatic LeagueHanza|HanseaticHanze]], old towns,kao suchšto assu [[Stralsund]], [[Wismar]], [[Lübeck]], [[Lüneburg]], [[Friedrichstadt]] andi [[Stade]]. NotableU spomena vrijedne Germannjemačke Renaissancerenesansne architectsarhitekte includespadaju [[Friedrich Sustris]], [[Benedikt Rejt]], [[Abraham van den Blocke]], [[Elias Holl]] andi [[Hans Krumpper]].

Rođen kao Johannes Gensfleisch zur Laden,<ref>[http://www.newadvent.org/cathen/07090a.htm Johann Gutenberg] pri [[NewNovoj Catholickatoličkoj Encyclopediaenciklopediji|Nova katolička enciklopedija]]</ref> [[Johannes Gutenberg]] se naširoko smatra najutjecajnijom osobom u njemačkoj renesansi. Kao slobodni mislilac, humanista i izumitelj, Gutenberg je također odrastao u renesansi, ali je i snažno utjecao na nju. Njegov najpoznatiji izum je [[štamparska mašina]] iz 1440. godine. Gutenbergova mašina omogućila je humanistima, reformistima i ostalima da šire svoje ideje. Također je poznat i kao stvoritelj [[Gutenberg BibleBiblija|Gutenbergova Biblija]], ključnog djela koje je označilo početak "[[Printingštamparska press#Printing revolutionmašina|Gutenbergove revolucije]]" i doba štampane knjige u [[zapadni svijet|zapadnom svijetu]].

[[Albrecht Dürer]] bio je u to doba, te je i ostao, najpoznatiji umjetnik njemačke renesanse. Bio je poznat širom Evrope, te veoma cijenjen u Italiji, gdje je njegov rad bio poznat uglavnom kroz njegovu [[Old master print|štampu]]. Uspješno je integrirao složen sjevernjački stil sa renesansnom harmonijom i monunmentalnošću. Među njegovim najpoznatijim djelima su ''[[MelencoliaMelanholija I]]'', ''Četiri jahača'' iz njegovog [[drvorez]]ne serije ''[[ApocalypseApokalipsa (Dürer)|Apokalipsa]]'', te ''Vitez, Smrt i Vrag''. Drugi značajni umjetnici bili su [[Lucas Cranach the ElderStariji]], [[DanubeDunavska Schoolškola]] i [[LittleMali Mastersmajstori]].

[[Martin Luther]]<ref name="Plass">{{cite book |last=Plass |first= Ewald M. |chapter=Monasticism |title=What Luther Says: An Anthology |location=St. Louis |publisher=Concordia Publishing House |year=1959 |volume=2 |page=964 |ref=harv}}</ref> je bio protestantski [[reformacija|reformator]] koji je kritizirao crkvene prakse poput prodavanja indulgencija, protiv kojih je pisao u svojih [[TheDevedeset Ninety-Fivepet Thesesteza|''Devedeset pet teza'']] 1517. godine. Luther je također preveo [[LutherLutherova BibleBiblija|Bibliju]] na njemački jezik, učinivši kršćanske spise dostupnijima općoj populaciji i nadahnuvši standardizaciju njemačkog jezika.