1809 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Red 13:
=== Januar/Siječanj ===
* [[5. 1.]] - [[Dardanelski ugovor|Dardanelskim ugovorom]] okončan [[Anglo-turski rat (1807-1809)|Anglo-turski rat]]: Britancima vraćene privilegije u Osmanskom carstvu, obećavaju pomoć u slučaju francuske pretnje.
* [[14. 1.]] - Portugalsko/brazilsko osvajanje [[Francuska Gvajana|Francuske
* [[16. 1.]] - [[Španski rat za nezavisnost]] (Peninsularni rat) — [[Bitka kod La Korunje]]: Britanci odolevaju francuskim napadima, ali povlače se iz Galisije.
* januar - Oštra zima i ledene brane izazivaju proboje nasipa i veliku poplavu u [[Kraljevina Holandija|Holandiji]].
* [[22. 1.]] - Britanci zarobili kod Gvadalupe francusku fregatu ''Topaze'' (koja je pre nekoliko dana propustila ojačati garnizon u gujanskoj Kajeni).
* 22. 1.? - Kralj [[Joseph Bonaparte]] se vraća u Madrid.
* [[27. 1.]] - [[Španski rat za nezavisnost]] — [[Druga opsada Saragose]]: Francuzi maršala [[Jean Lannes|Lannesa]] su probili gradske zidove, slede žestoke ulične borbe.
* 27. 1. - Napoleonova konfrontacija sa [[Charles Maurice de Talleyrand-Périgord|Talleyrandom]] - car se pre neki dan užurbano vratio iz Španije usled glasina o zaveri između Talleyranda i [[Joseph Fouché|Fouchéa]].
* 30. 1. - 24. 2. - Uspešna britanska Invazija
=== Februar/Veljača ===
* [[3. 2.]] - Iz Teritorije Indiana izdvojena Teritorija Illinois - južni dio postaje država [[Illinois]] 1818.
* [[8. 2.]] - [[Austrijsko Carstvo|Austrijski]] car [[Franjo I od Austrije|Franjo I]]
* februar - [[Jadranska kampanja 1807–1814]]: Britanci zauzeli kod Valone ''Var'', francuski brod sa provijantom
* [[20. 2.]] - Predaja [[Saragosa|Saragose]]: stradalo je 54.000 Španaca, vojnika i civila, i 10.000 Francuza, više od bolesti nego u borbama.
* [[24. 2.]] - Pomorska Bitka kod Les Sables-d'Olonne je britanska pobeda pored biskajske francuske obale.
Linija 34 ⟶ 36:
* [[10. 3.]] - Druga francuska invazija Portugala.
* [[12. 3.]] - [[Kadžarska Monarhija|Persija]] zaključila preliminarni sporazum sa Britanijom - kraj [[Franko-persijska alijansa|franko-persijske alijanse]] iz 1807.
* [[13. 3.]] - U [[Stockholm]]u izveden [[Puč 1809.|puč]] kojim je sa [[Švedska|švedskog]] prijestolja zbačen kralj [[Gustav Adolf IV od Švedske|Gustav Adolf]]; pučisti su motivirani katastrofalnim porazima švedske vojske u [[Finski rat|ratu protiv]] [[Rusko Carstvo|carske Rusije]]
* [[17. 3.]] - Bitka za Villafrancu: opkoljeni francuski garnizon na severozapadu Španije se predao, skoro 1.300 mrtvih i zarobljenih.
* 21 - 22. 3. - Antifrancuski neredi na španskoj Kubi, protiv izbeglica sa Haitija - španske vlasti ih brane, ali sledećeg meseca naređuju proterivanje.
Linija 47 ⟶ 49:
* [[9. 4.]] - Počinje [[Tirolska pobuna]] protiv franko-bavarske okupacije, na čelu sa [[Andreas Hofer|Andreasom Hoferom]]. Austrija je objavila rat Francuskoj.
* [[10. 4.]] - Austrijske snage prelaze granicu susjedne [[Kraljevina Bavarska|Bavarske]] čime započinje [[Rat Pete koalicije]].
* 11 - 24. 4. - Pomorska Bitka kod l'île d'Aix (ili u Baskijskim putevima) - britanski uspeh.
* [[13. 4]] - Prva [[Bitke na Bergiselu|Bitka na Bergiselu]]: tirolski pobunjenici prvi put uzimaju [[Insbruk]] Bavarcima, zarobljavaju i preko 2.000 francuskih vojnika gen. [[Baptiste Pierre Bisson|Bissona]] koji su upali u zamku.
* [[15. 4.]] - Austrijski general [[Johann Gabriel von Chasteler]] ulazi u [[Insbruk]], 20-tog u [[Trento]].
* april - Sokoljani izleteli iz tvrđave i ubili tridesetak Srba u okolnim selima (glave su odnete veziru u Travnik), nakon čega su topovima zapaljena podgrađa [[Soko Grad (drinski)|Sokola]].<ref>[https://www.rastko.rs/svecovek/ustrojstvo/manastiri/soko/mvasiljevic-soko/prvi_deo.html Соко у устанцима 1804-1815.]. rastko.rs</ref>
* 15 - 16. 4. - [[Bitka kod Sacilea]] (Fontane Fredde): austrijska vojska nadvojvode [[Johann von Österreich|Johanna]] porazila [[Eugène de Beauharnais|Beauharnaisovu]] franko-italijansku u Friulima - ovi se povlače do Verone.
* [[19. 4.]] - [[Austro-poljski rat]], [[Bitka kod Raszyna (1809)|Bitka kod Raszyna]]: Austrijanci odnose taktičku pobedu u [[Varšavsko vojvodstvo|Varšavskom vojvodstvu]], Poljaci pod komandom [[Józef Poniatowski|Józefa Poniatowskog]] žrtvuju Varšavu da bi vezali austrijske snage.
* 19, 20. i 21. 4. - Bitke [[Bitka kod Teugen-Hausena|kod Teugen-Hausena]], [[Bitka kod Abensberga|kod Abensberga]] i [[Bitka kod Landshuta (1809)|kod Landshuta]]: Napoleon sa svojom franko-nemačkom armijom poražava Austrijance u Bavarskoj.
* [[21.4.|21]]-[[22. 4.]] - [[Rat Pete koalicije]]: [[Bitka kod Eckmühla]] u kojoj francuski car [[Napoleon Bonaparte]] nanosi težak poraz austrijskim snagama i prisiljava ih na povlačenje iz Bavarske.
* [[24. 4.]] - Počinje ustanak protiv Bavarske u [[Vorarlberg]]u.
* [[25. 4.]] - Amritsarski ugovor između [[Carstvo Sika|Carstva Sika]] ([[Ranjit Singh]]) i
* [[29. 4.]] - Maršal [[François Joseph Lefebvre|Lefebvre]] zauzima [[Salzburg]], [[Franjo Jelačić]] se povlači na jug.
* 26 - 30. 4. - [[Dalmatinska kampanja (1809)|Dalmatinska kampanja]]: [[Andrija Stojčević|Stojčevićevi]] graničari potisnuli Francuze sa Zrmanje,
* 27 - 30. 4. - [[Bitka kod Caldiera (1809)|Bitka kod Caldiera]], blizu Verone: austrijske snage odolevaju franko-italijanskim napadima, ipak moraju se povući zbog Napoleonovog napredovanja na Dunavu.
Linija 66 ⟶ 67:
=== Maj/Svibanj ===
* [[6. 5.]] - Francuzi započinju treću opsadu [[Girona|Girone]] u Kataloniji (do decembra), inspiracija za otpor u ostatku Španije.
* [[8. 5.]] - [[Bitka na Pijavi (1809)|Bitka na Pijavi]]: franko-italijanska armija porazila austrijsku u Venetu,
* [[10. 5.]] - [[12. 5.]] - [[Arthur Wellesley, 1. vojvoda od Wellingtona|Arthur Wellesley]] porazio sa anglo-portugalskom vojskom maršala Soulta [[Bitka kod Grijó|kod Grija]] a zatim ga nakon [[Druga bitka kod Porta|druge bitka kod Porta]] izbacio iz tog grada - Francuzi
* [[13. 5.]] - [[Rat Pete koalicije]]: Francuzi u [[Beč]]u.
* 13. 5. - Bitka kod Wörgla: franko-bavarske snage maršala Lefebvra porazile Austrijance, ulazi u Insbruk 20-tog.
| |||