1809 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka izmjene |
|||
Red 4:
Godina '''1809''' ('''[[rimski brojevi|MDCCCIX]]''') bila je [[redovna godina koja počinje u nedjelju]] po [[Gregorijanski kalendar|gregorijanskom kalendaru]] odn. [[redovna godina koja počinje u petak]] po [[Julijanski kalendar|julijanskom kalendaru]].
__NOTOC__
<center>
{| style="border:1px solid silver;background-color:white;padding:5px;" align=center class=radius
| '''1809''': <br /> [[1809#Januar/Siječanj|1]] • [[1809#Februar/Veljača|2]] • [[1809#Mart/Ožujak|3]] • [[1809#April/Travanj|4]] • [[1809#Maj/Svibanj|5]] • [[1809#Jun/Juni/Lipanj|6]] • [[1809#Jul/Juli/Srpanj|7]] • [[1809#Avgust/August/Kolovoz|8]] • [[1809#Septembar/Rujan|9]] • [[1809#Oktobar/Listopad|10]] • [[1809#Novembar/Studeni|11]] • [[1809#Decembar/Prosinac|12]] <br /> [[1809#Rođenja|Rođenja]] • [[1809#Smrti|Smrti]]
|}</center>
== Događaji ==
=== Januar/Siječanj ===
=== Februar/Veljača ===
* [[8. 2.]] - [[Austrijsko Carstvo|Austrijski]] car [[Franjo I od Austrije|Franjo I]], ohrabren donosi odluku da pokrene rat protiv [[Prvi Francusko Carstvo|Francuske]] kako bi osvetio poraze i teritorijalne gubitke u [[Rat Treće koalicije|Ratu Treće koalicije]].
=== Mart/Ožujak ===
* [[13. 3.]] - U [[Stockholm]]u izveden [[Puč 1809.|puč]] kojim je sa [[Švedska|švedskog]] prijestolja zbačen kralj [[Gustav Adolf IV od Švedske|Gustav Adolf]]; pučisti su motivirani katastrofalnim porazima švedske vojske u [[Finski rat|ratu protiv]] [[Rusko Carstvo|carske Rusije]] kako i nastojanjem da se [[apsolutna monarhija|apsolutistički]] ređim zamijeni sa [[ustavna monarhija|ustavnom monarhijom]].
=== April/Travanj ===
* [[10. 4.]] - Austrijske snage prelaze granicu susjedne [[Kraljevina Bavarska|Bavarske]] čime započinje [[Rat Pete koalicije]].
* [[7. 4.]] - Karađorđe aktom Pravitelstvujuščeg sovjeta poklonio [[Ada Ciganlija|Adu Ciganliju]] komandantu varoši beogradske [[Mladen Milovanović|Mladenu Milovanoviću]].
* [[21.4.|21]]-[[22. 4.]] - [[Rat Pete koalicije]]: [[Bitka kod Eckmühla]] u kojoj francuski car [[Napoleon Bonaparte]] nanosi težak poraz austrijskim snagama i prisiljava ih na povlačenje iz Bavarske.
=== Maj/Svibanj ===
* [[13. 5.]] - [[Rat Pete koalicije]]: Francuske snage zauzimaju [[Beč]].
* [[16. 5.|16]]-[[17. 5.]] - [[Rat Pete koalicije]]: [[Bitka kod Asperna]] u kojoj francuske snage trpe neuspjeh pri pokušaju uništenja austrijske vojske pod vodstvom [[Nadvojvoda Karlo od Austrije|nadvojvode Karla]]; jedan od najkrvavijih okršaja u historiji napoleonskih ratova je prva bitka u kojoj je Napoleon Bonaparte doživio nesumnjivi poraz.
* [[31. 5.]] (19. 5. po j.k.) - Vrhunac [[Bitka na Čegru|Bitke na Čegru]], [[Stevan Sinđelić]] se digao u vazduh zajedno sa skladištem municije, braniocima i Turcima koji su upali u utvrđenje.
=== Jun/Juni/Lipanj ===
=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[5. 7.]] - [[Rat Pete koalicije]]: [[Bitka kod Wagrama]] u kojoj Napoleon nanosi odlučujući poraz Austrijancima i tjera ih na povlačenje u [[Češka|Češku]].
* [[12. 7.]] - [[Rat Pete koalicije]]: Dan nakon taktički neodlučene [[Bitka kod Znojma|bitke kod Znojma]] potpisano [[primirje]] kojim je de facto okončan rat.
=== Avgust/August/Kolovoz ===
=== Septembar/Rujan ===
* [[17. 9.]] - [[Fredrikshamnski mir]] kojim je okončan [[Finski rat]] i kojim se [[Švedska]] odriče Finske, čiju će teritoriju preuzeti [[Rusko Carstvo]] i na njemu stvoriti vazalno [[Veliko vojvodstvo Finske]].
=== Oktobar/Listopad ===
* [[8. 10.]] - [[Klemens von Metternich]] imenovan ministrom vanjskih poslova [[Austrijsko Carstvo|Austrijskog Carstva]], započevši karijeru koja će ga učiniti jednim od najuticajnijih evropskih državnika u prvoj polovici 19. vijeka.
* [[14. 10.]] - [[Mir u Schönbrunnu]] kojim je formalno okončan [[Rat Pete koalicije]]. Austrija predaje [[Napoleon]]u [[Trst]], [[Dalmacija|Dalmaciju]] i delove današnje [[Hrvatska|Hrvatske]], takođe neke teritorije daje Rusiji i Bavarskoj.
===
=== Decembar/Prosinac ===
===Kroz godinu===
=== Karte ===
<gallery>
Provinces Illyriennes Servie et Bosnie.jpg|Savremena karta Ilirskih provincija, Srbije i Bosne
Linija 27 ⟶ 57:
== Rođenja ==
{{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1809.}}
* [[4. 1.]] - [[Louis Braille]], pronalazač pisma za slepe († [[1852]])
* [[13. 1.]] - [[Friedrich Ferdinand von Beust]], austrougarski državnik († [[1886]])
* [[15. 1.]] - [[Pierre-Joseph Proudhon]], filozof, anarhista († [[1865]])
* [[19. 1.]] - [[Edgar Allan Poe]], književnik († [[1849]])
* [[3. 2.]] - [[Felix Mendelssohn]], kompozitor († [[1847]])
* [[12. 2.]] - [[Charles Darwin]], naturalist, biolog, geolog († [[1882]])
* 12. 2. - [[Abraham Lincoln]], predsednik SAD († [[1865]])
* [[15. 2.]] - [[Cyrus McCormick]], pronalazač, proizvođač poljoprivrednih mašina († [[1884]])
* [[18. 2.]] - [[Božidar Petranović]], pravnik i istoričar književnosti, akademik († [[1874]])
* [[24. 2.]] - [[Edwin von Manteuffel]], pruski feldmaršal († [[1885]])
* [[9. 3.]] - [[Bettino Ricasoli]], talijanski državnik († [[1880]])
* [[27. 3.]] - [[Georges-Eugène Haussmann]], urbanista Pariza († [[1891]])
* [[31. 3.]] - [[Nikolaj Gogolj]], književnik († [[1852]])
* [[6. 8.]] - [[Alfred Tennyson]], pesnik laureat († [[1892]])
* [[24. 12.]] - [[Kit Carson]], američki krajišnik († [[1868]])
* [[29. 12.]] - [[William Ewart Gladstone]], britanski premijer († [[1898]])
== Smrti ==
Linija 34 ⟶ 79:
* [[26. 7.]] - [[Jovan Muškatirović]], književnik, prvi Srbin advokat (* [[1743]])
== Reference ==
[[Kategorija:Godine]]▼
{{reference}}
<!--
; Literatura
* ''Istorija srpskog naroda'', Peta knjiga, prvi tom, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa, SKZ Beograd 1981 (V-1)
* ''Istorija srpskog naroda'', Peta knjiga, drugi tom, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa, SKZ Beograd 1981 (V-2)
* Ferdo Šišić, ''Povijest Hrvata. Pregled povijesti hrvatskoga naroda 1526-1918'', drugi dio. Split, Marjan tisak 2004. ISBN 953-214-198-7
-->
{{Commonscat|1809}}
| |||