Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka izmjene |
Nema sažetka izmjene |
||
Red 318:
== Umjetnost ==
Sve do raspada devedesetih godina XX vijeka, Jugoslavija je bila moderno multikulturno društvo, bazirano na konceptu Bratstva i jedinstva.
Društvo je njegovalo sjećanje na Narodnooslobodilačku borbu i pobjedu nad fašistima (Sile Osovine) i nacionalistima (ustaše, četnici,...),<ref>Flere, Sergej. "The Broken Covenant of Tito's People: The Problem of Civil Religion in Communist Yugoslavia". ''East European Politics & Societies'', vol. 21, no. 4, November 2007. Sage, California: SAGE Publications. P. 685</ref> ali to nije sprječavalo razvoj kulture i na drugim osnovama. Jugoslavija se predstavljala kao lider Pokreta nesvrstanih, ali i kao kreator novog, [[Marksizam|marksističkog]] svijeta.<ref>Flere, Sergej. P. 685</ref>
Umjetnici iz različitih nacionalnih sredina bili su popularni na cijeloj teritoriji SFRJ. Jugoslavija je bila tolerantna za sve vrste umjetnosti, čak i one kritične, što je činilo Jugoslaviju slobodnom zemljom, bez obzira na jednopartiski sistem.<ref>Lampe, John R. P. 342</ref>
[[File:S. Kragujevic, Ivo Andric, 1961.jpg|thumb|upright=0.9|[[Ivo Andrić]], dobitnik [[Nobelova nagrada|Nobelove nagrada]]]].
=== Literatura ===▼
Najpoznatiji Jugoslavenski pisci su: [[Ivo Andrić]], dobitnik [[Nobelova nagrada|Nobelove nagrada]], [[Miroslav Krleža]], [[Meša Selimović]], [[Branko Ćopić]], [[Mak Dizdar]], [[Dobrica Ćosić]], [[Oskar Davičo]] i mnogi drugi.
=== Muzika ===
==== Narodna muzika ====
Najpopularniji muzički žanr u Jugoslaviji bila je [[narodna muzika]]. Njegovanje i očuvanje bogate folklorne tradicije bili su osnov rada velikog broja kulturno-umjetničkih društava (KUD). Mladi ljudi su učeni da prihvataju vrijednosti tradicionalnog u novom načinu života. Društva su imala plesne grupe, orkestre i vrsne soliste čije se izvođenje zasnivalo na običajima, pjesmama, plesovima i živopisnoj izvornoj nošnji. Muzika je izvođena na tradicionalnim instrumentima pojedinih područja Jugoslavije. Vremenom se folk muzika obogaćivala novokomponovanom muzikom i kontraverznim turbo folkom.
==== Zabavna muzika ====
Kao član [[Pokret nesvrstanih|Pokreta nesvrstanih]], Jugoslavija je bila otvorena za Zapadnu kulturu, pogotovo za [[Zbavna muzika|zabavnu muziku]] putem različitih medija, uključujući brojne koncerte, muzičke magazine, radio i TV. Postojali su brojni festivali, po uzoru na [[Festival u San Remu]]: Opatijski, Zagrebački, Split, Vaš šlager sezone u Sarajevu, Beogradsko proljeće. Poznati solisti su: [[Gabi Novak]], [[Arsen Dedić]], [[Tereza Kesovija]], [[Zdravko Čolić]], [[Neda Ukraden]], [[Josipa Lisac]], [[Đorđe Balašević]]
Rok scena u Jugoslaviji bila je među najraširenijom i najraznovrsnijom u cijeloj Evropi. Poznati rok sastavi su: [[Atomsko Sklonište]], [[Azra]], [[Bajaga i Instruktori]], [[Bijelo Dugme]], [[Buldožer]], [[Crvena Jabuka]], , [[Divlje Jagode]], [[Ekatarina Velika]], [[Električni Orgazam]], [[Film (band)|Film]], [[Galija]], [[Haustor]], [[Idoli]], [[Indexi]], [[Korni Grupa]], [[KUD Idijoti]], [[Laboratorija Zvuka]], [[Lačni Franz]], [[Laibach (band)|Laibach]], [[Leb i Sol]], , [[Pankrti]], [[Paraf]], [[Parni Valjak]], [[Partibrejkers]], [[Pekinška Patka]], [[Plavi Orkestar]], [[Prljavo Kazalište]], [[Psihomodo Pop]], [[Riblja Čorba]], [[Smak]], [[Time (rok grupa)|Time]], [[YU Grupa]], [[Zabranjeno Pušenje]], i drugi.
SFRJ je bila jedina socijalistička zemlja učesnica [[Pjesma Evrovizije|Pjesme Evrovizije]], počevši od 1961, mnogo prije mnogih zapadnih zemalja. Grupa [[Riva (muzička grupa)|Riva]] bila je pobjednik ovog festivala 1989.
==== Klasična muzika ====
Pianist [[Ivo Pogorelić]] i violinista [[Stefan Milenković]] bili su međunarodno priznati izvođači klasične muzike. [[Jakov Gotovac]] was a prominent composer and a conductor.
=== Arhitektura ===
{{Glavni|Jugoslavenska arhitektura}}
Linija 328 ⟶ 351:
=== Filmska umjetnost ===
[[Datoteka:Palmed'or.jpg|thumb|desno|225px|Film ''[[Otac na službenom putu]]'' osvojio je 1985. [[Zlatna palma|Zlatnu palmu]]]]
<!--[[Datoteka:Oscar replika Dusan Vukotic MGZ 080209.jpg|mini|desno|Jugoslavenskom umjetniku Dušanu Vukotiću dodijeljena je nagrada [[Oscar]] [[1962.]] godine za crtani film [[Surogat]]. Bio je to prvi [[Oscar]] za crtani film dodijeljen autoru izvan Amerike. Replika se nalazi u [[Muzej grada Zagreba|Muzeju grada Zagreba]].]]-->
SFRJ je razvijala kinematografiju počevši od 1950-ih. Najznačajniji filmski studiji bili su [[Jadran film]] u Zagrebu i [[Avala film]] u Beogradu. Najslavniji glumci bili su [[Danilo Bata Stojković|Danilo 'Bata' Stojković]], [[Ljuba Tadić]], [[Bekim Fehmiu]], [[Fabijan Šovagović]], [[Mustafa Nadarević]], [[Bata Živojinović]], [[Boris Dvornik]], [[Pavle Vujisić]], [[Ljubiša Samardžić]], [[Miodrag Petrović Čkalja]], [[Dragomir Bojanić Gidra]], [[Nikola Simić]], [[Dragan Nikolić]] i [[Rade Šerbedžija]], a najslavnije glumice [[Milena Dravić]], [[Neda Arnerić]], [[Mira Furlan]] i [[Ena Begović]].
Tito je također bio filmofil i često imao privatne projekcije najnovijih filmova, ne samo iz SFRJ nego i iz svijeta.
Najpopularniji žanr je neko vrijeme bio [[partizanski film]]. [[Slavica (film)|Slavica]] je prvi cjelovečernji igrani film u novonastaloj državi DF Jugoslaviji,
[[Dušan Vukotić]], za crtani film [[Surogat]], dobio je Oscara 1962. godine.
[[Pulski filmski festival|Festival jugoslavenskog igranog filma u Puli]] utemeljen je 1954. godine. Na festivalu je dodijeljivano 16 Zlatnih arena, koje su pandan američkom Oskaru.<ref>[http://www.pulafilmfestival.hr/ Službene stranice Pulskog filmskog festivala]</ref>
▲Tito je također bio filmofil i često imao privatne projekcije najnovijih filmova, ne samo iz SFRJ nego i iz svijeta. Prvi jugoslavenski film 1959. nominiran za [[Oscar]]a za [[Oscar za najbolji strani film|najbolji film na stranome jeziku]], bio je ''[[Cesta duga godinu dana]]'', jedan od samo šestero filmova iz SFRJ kojima je to uspijelo (ostali su ''[[Deveti krug]]'', ''[[Tri (film)|Tri]]'', ''[[Skupljači perja]]'', ''[[Bitka na Neretvi (film)|Bitka na Neretvi]]'' i ''[[Otac na službenom putu]]'').
[[FEST]] je međunarodni [[film]]ski [[festival]] koji se od 1971. održavao svake godine u [[Beograd]]u. Bio je to jedini festival u socijalističkim zemljama sa atraktivnim holivudskim zvjezdama kao što su: [[Jack Nicholson]], [[Kirk Douglas]], [[Robert De Niro]], [[Dennis Hopper]], [[Peter Fonda]] i poznati redatelji poput: [[Miloš Forman]], [[Francis Ford Coppola]], [[Roman Polanski]], [[Sam Peckinpah]], [[Pier Paolo Pasolini]].<ref>[http://www.fest.rs/ Zvanični sajt FEST-a]</ref>
▲Najpopularniji žanr je neko vrijeme bio [[partizanski film]], kao što su ''[[Valter brani Sarajevo]]'', ''[[U gori raste zelen bor]]'' ili ''[[Abeceda straha]]'', među kojima su bili i vrlo skupi filmovi sa međunarodnim glumcima, kao što je ''[[Sutjeska (film)|Sutjeska]] '' u kojoj je [[Richard Burton]] glumio Tita, i ''[[Bitka na Neretvi (film)|Bitka na Neretvi]]'' u kojoj su glumili [[Orson Welles]] i [[Yul Brynner]]. Međutim, takav se žanr s vremenom zasitio te su se javljali drugačiji filmovi o Drugom svjetskom ratu, kao što je kontroverzna ''[[Okupacija u 26 slika]]''. 1980-ih kinematografija SFRJ je doživjela malu renesansu popularnim komedijama ''[[Ko to tamo peva]]'', ''[[Maratonci trče počasni krug]]'' i ''[[Balkanski špijun]]'', u sva tri koja je glumio Danilo Stojković, kao i primjerom iz ZF žanra - ''[[Gosti iz galaksije]]'' - i prvim dugometražnim animiranim filmom, ''[[Čudesna šuma]]''. Također, mladi redatelj [[Emir Kusturica]] počeo je snimati zapažene filmove, među kojima su i ''[[Sjećaš li se Dolly Bell?]]'' te ''[[Otac na službenom putu]]'', koji je 1985. osvojio [[Zlatna palma|Zlatnu palmu]].
[[File:Miroslav Cerar 1964b.jpg|mini|desno|Miroslav Cerar na konju sa hvataljkama, na spravi na kojoj je bio neprikosnoven desetak godina]]
Linija 639 ⟶ 670:
* Mates, Leo, Međunarodni odnosi socijalističke Jugoslavije, Nolit, Beograd 1976.
* Matković, Hrvoje, Povijest Jugoslavije: 1918-1988., hrvatski pogled, Naklada Pavičić, Zagreb 1988
* {{Cite book|location=Zagreb|ref=Feldbauer| last=Feldbauer| first=Božidar| year=1988| title=Atlas svijeta| publisher=[[Leksikografski zavod Miroslav Krleža]]| isbn=8670530041}}▼
== Reference ==
{{reference|2}}
▲=== Literatura ===
▲* {{Cite book|location=Zagreb|ref=Feldbauer| last=Feldbauer| first=Božidar| year=1988| title=Atlas svijeta| publisher=[[Leksikografski zavod Miroslav Krleža]]| isbn=8670530041}}
== Vanjske veze ==
| |||