Wikipedija

Assisi – razlika između verzija

Interaktivna pretraga historije
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
Kolega2357 (razgovor | doprinos)
20.730.146 izmena
m Bot: zamijenjena kategorija Vikiprojekat geografija/Naselja u Italiji sa Wikiprojekat geografija/Naselja u Italiji
pop
Red 1:
{{Naselje
{{Talijanska općina
| ime = Assisi
| ime_genitiv =Assisija
|izvorno ime= Comune di Assisi
| izvorno_ime =
|regija= Umbrija
 
|pokrajina = Perugia
| slika_panorama =Assisi-skyline.jpg
|slika grba =
| opis_slike =[[Panorama]] grada
|karta =
| slika_karta =
|kratica regije= UMB
| veličina_karte =
|kratica pokrajine = PE
| opis_karte =
|širina-stupnjevi = 43
| slika_karta1 =
|širina-minute= 04
| veličina_karte1 =
|širina-sekunde= 33
| opis_karte1 =
|širina-oznaka= N
 
|dužina-stupnjevi = 12
| slika_lokacijska_karta_država = Italija
|dužina-minute= 37
| slika_lokacijska_karta_opis=Pozicija Assisija u Italiji
|dužina-sekunde= 03
 
|dužina-oznaka= E
| nadimak =
|mappaX = 149http://hr.wikipedia.org/skins-1.5/common/images/button_bold.png
 
|mappaY = 135
| širina-stupnjevi =43
|visina = 424
| širina-minute =4
|površina = 186,84
| širina-oznaka =N
|stanovništvo = 26.946
| dužina-stupnjevi =12
|godina popisa = 2007.
| dužina-minute =37
|gustoća stanovništva = 144,21
| dužina-oznaka =E
|poštanski broj = 06081
 
|pozivni broj = 075
| lokacija_ime =[[Popis država|Država]]
|istat = 054001
| lokacija_info ={{flag|Italija}}
|zaštitnik = [[Sveti Rufino]]
| lokacija1_ime =[[Regije Italije|Regija]]
|stranica= [http://www.comune.assisi.pg.it comune.assisi.pg.it]
| lokacija1_info = [[Umbria]]
| lokacija2_ime =[[Provincije Italije|Provincija]]
| lokacija2_info = [[Perugia (provincija)|Perugia]]
| lokacija3_ime =
| lokacija3_info =
 
| utemeljenje_ime =
| utemeljenje_datum =
 
| dijelovi =<small>Armenzano, Capodacqua, Castelnuovo, Palazzo, Petrignano, Rivotorto, Santa Maria degli Angeli, San Vitale, Sterpeto, Torchiagina, Tordandrea, Tordibetto, Col d'Erba, Col d'Erba III, Collicello, Passaggio di Assisi, Pian della Pieve, Pieve San Nicolò, Podere Casanova, Ponte Grande, Renaiola, Rocca Sant'Angelo, San Damiano, San Gregorio, San Martino, San Martino Basso, San Presto, Santa Tecla, </small>
| vrsta_dijelova =Frazione
| d1-d50
 
| vrsta_vlasti =
| vlast_bilješke =
| titula_vođe=[[gradonačelnik|Sindaco]]
| ime_vođe =Stefania Proietti
 
| površina_bilješke =
| površina_ukupna =187 [[km²]]<ref name=city/>
| visina =424 [[metar]]a<ref name=city/>
| visina_izvor =
| visina_max =
| visina_min =
 
| stanovništvo_godina =[[2017]].
| stanovništvo_bilješke =
| stanovništvo =28,352<ref name=city/>
| stanovništvo_gustoća=151.7 stan / [[km²]]<ref name=city/>
| stanovništvo_uže =
| stanovništvo_uže_gustoća =
| stanovništvo_šire =
| stanovništvo_šire_gustoća =
| stanovništvo_prazno1_ime =
| stanovništvo_prazno1 =
| stanovništvo_gustoća_prazno1 =
| stanovništvo_prazno2_ime =
| stanovništvo_prazno2 =
| stanovništvo_gustoća_prazno2 =
 
| vremenska_zona =[[UTC+1]]
| utc_pomak =+2
| vremenska_zona_DST =
| utc_pomak_DST =
| poštanski_broj =06081
| pozivni_broj =075
| gradovi_prijatelji =
 
| web_stranica =
}}
'''Assisi''' ([[latinski jezik|latinski]]: ''Asisium'') je [[grad]] i [[općina]] (comune) od 28,352 [[Stanovništvo|stanovnika]]<ref name=city>{{cite web
'''Assisi''', [[hrvatski jezik|hrvatski]] također i '''Asiz''' ([[latinski jezik|latinski]]: ''Asisium''), je grad u [[Provincije Italije|talijanskoj provinciji]] [[Perugia (provincija)|Perugi]], u [[Talijanske regije|regiji]] [[Umbrija|Umbria]]. Smješten je na manjoj planini Asi (po kojoj je dobio ime) koja se nalazi na zapadnoj strani planine [[Monte Subasio]], na pola puta između gradova [[Perugia]] i [[Foligno]], oko 66 km sjeverno od [[Rim]]a.
| url =http://www.citypopulation.de/Italy-EmiliaRomagna.html
| title =''Italy: Umbria''
| accessdate =21. 2. 2019
| language=engleski
| publisher=City population}}</ref> u [[Regije Italije|talijanskoj regiji]] [[Umbria]] - [[Perugia (provincija)|Provicija Perugia]].
 
Assisi je danas najpoznatiji kao rodno mjesto [[Franjo Asiški|sv. Franje]] osnivača [[Franjevci|franjevačkog reda]], nešto manje po [[Klara Asiška|sv. Klari]] ([[rođenje|rođena]] [[1194]].) osnivačici [[Klarise|Klarisa]]<ref name=brit>{{cite web
[[Datoteka:Assisi-from-Subasio.jpg|thumb|lijevo|300px|<center>Panorama Assisija s planine Subasio.<center>]]
|url=https://www.britannica.com/place/Assisi
Grad je najpoznatiji kao rodno mjesto [[Sveti Franjo Asiški|sv. Franje]] koji je u gradu osnovao [[franjevački red]] [[1208|1208.]] godine, [[Sveta Klara|sv. Klare]] (''Chiara d'Offreducci''), osnivačice [[Klarise|reda Klarisa]], te [[Sveti Gabriejel|Gabriejela od tužne Gospe]] iz 19. stoljeća.
|title = ''Sextus Propertius''
|publisher= Encyclopædia Britannica
|language = engleski
|accessdate = 21. 02. 2019}}</ref>, a još manje po tom što se negdje između [[55. pne.|55]]. i [[43. pne.]] u njemu [[rođenje|rodio]] [[Antički Rim|rimski]] [[pjesnik]] [[Sekst Propercije]].<ref name=brita>{{cite web
|url=https://www.britannica.com/biography/Sextus-Propertius
|title = ''Assisi''
|publisher= Encyclopædia Britannica
|language = engleski
|accessdate = 21. 02. 2019}}</ref>
 
== Geografske karakteristike ==
== Povijest ==
 
Assisi leži na [[zapad]]nim padinama [[planina|planine]] [[Monte Subasio]], udaljen nekih 19 [[kilometar]]a [[istok|istočno]] od [[Perugia|Perugie]].<ref name=brit/>
[[Datoteka:Assisi-from-Subasio.jpg|thumb|lijevo|300px|<center>Panorama Assisija s planine Subasio.<center>]]
== Historija ==
Oko [[1000-e pne.|1000. pne.]] na gornjem [[Tibar|Tiberu]] se doselili brojne izbjeglice iz okolice Assisija, ali i iz drugih udaljenih mjesta sve do [[Jadran]]ske obale. To su bili [[Umbri]] koji su običavali živjeti u malim nastambama na uzvišenjima. Od [[450. pne.]] ove nastambe zauzimaju [[Etrurci|Etruščani]], koji su vladali do 295. pne. kada su nakon [[Bitka za Sentinum|bitke za Sentinum]] cijelom središnjom Italijom zavladali [[Antički Rim|Rimljani]]. Oni su izgradili uspješni ''municipij'' Asisium na nekoliko terasa planine Subasio. Rimski spomenici se još uvijek nalaze u Assisiju: obrambene gradske [[zid]]ine, forum (danas ''Piazza del Comune''), [[teatar|kazalište]], [[amfiteatar]] i Minervin hram (preuređen u crkvu ''Santa Maria sopra Minerva''.
 
[[Biskup]] i [[mučenik, ]]-[[SvetiRufino Asiški|sv. Rufino]], je prema tradiciji [[pokrštavanje|pokrstio]] građane Assisija oko [[238|238.]] godine. i nakon njegove mučeničke smrti u [[Costano, Perugia|Costanu]] njegovi posmrtni ostaci su smješteni u asišku katedralu, danas katedrala San Rufino, a sv. Rufino je postao svetac zaštitnik grada.
 
[[Ostrogoti|Ostrogotski]] kralj [[Totila]] je [[545|545.]] godine. uništio većinu grada koji je potpao pod [[Langobardi|Langobarde]] kao dio langobardskelangobardskog, a potomnakon franačketog [[Franačka|franačkog]] [[VojvodinaVojvodstvo Spoleto|vojvodineVojvodstva Spoleto]].
 
[[Datoteka:Assisi San Francesco BW 2.JPG|thumb|lijevo|200px|<center>[[Bazilika Svetog Franje Asiškog]]<center>]]
U [[srednji vijek|srednjem vijeku]] Assisi je postao samostalna [[Gvelfi i Gibelini|gibelinska]] komuna u [[11. stoljećuvijek]]u koja se konstantno sukobilatrvila ssa [[Gvelfi i Gibelini|gibelinskom]] [[Perugia|Perugiom]]. U jednoj od tih bitaka, Francesco di Bernardone ([[Sveti Franjo Asiški|sv. Franjo]]) je zatočen[[zatvor]]en što je pokrenulo niz događaja, kojimato je naposljetkunakraju kulminiralo osnovanosnivanjem franjevačkifranjevačkog redreda. Od tada je Assisi postao [[hodočašće|hodočasničkim]] mjestom ovog nježnog sveca koji je, zajedno sa [[Sveta Katarina SienskaSijenska|sv. Katarinom Sienskom]] proglašen [[svetac zaštitnik|svecem zaštitnikom]] Italije.
 
U [[13. stoljećuvijek]]u, za vrijeme papinske jurisdikcije, grad se počeo širiti izvan drevnih rimskih zidina[[bedem]]a. Carsku utvrdu Rocca Maggiore, na brdu iznad grada, koju su pučanistanovnici razrušili [[1189]]. godine, obnovio je papinski [[legat]], kardinal [[Gil Álvarez Carrillo de Albornoz|Gil de Albornoz]].
 
[[Datoteka:Anderson, Domenico (1854-1938) - n. 15432 - Assisi - Carro con buoi e fontana.jpg|thumb|200px|<center>''Piazza del Duomo'' ([[19. stoljećevijek]])<center>]]
Assisijem su vladali mnogi despotski[[despot]]ski vladari: kondotjeri[[kondotjer]]i [[Biordo Michelotti]], [[Gian Galeazzo Visconti]] i njegov nasljednik [[Francesco I. Sforza]], [[Milansko vojvodstvoVojvodstvo|milanski vojvoda]], te [[Jacopo Piccinino]] i [[Federico II. da Montefeltro]], gospodari [[Urbino|Urbina]]. Nakon izbijanja [[Crna smrt|kuge]] [[1348]]. godine, započinje polagani pad grada, nakon čega ponovno postaje vatikanskim posjedom za vrijeme pape [[Pio II.|Pija II.]] (1458.-1464.).
 
Godine [[1569|1569.]]. započela je izgradnja crkve Blažene Djevice Marije od anđela (''Basilica Santa Maria degli Angeli''), i grad se nastavio razvijati, čemu svjedoče i palače Bernabei i Giacobetti iz [[17. vijek|17. stoljeća]]a.
 
Assisi su zadesila dva katastrofalna [[potresapotres]]a u [[Umbrija|Umbriji]] u [[septembar|rujnuseptembru]] [[1997|1997.]] godine. Iako su srušeni mnogi spomenici, grad se brzo oporavio i najvažnija građevina, crkva sv. Franje (Basilica di San Francesco) se otvorila za javnost samo 2 godine kasnije.
 
== Znamenitosti ==
Linija 66 ⟶ 133:
[[Datoteka:Ratusz i fasada adaptowanej na kosciol swiatyn Asyz.jpg|thumb|left|200px|<center>''Santa Maria Sopra Minerva''<center>]]
[[Datoteka:Santa Chiara Assisi.jpg|thumb|200px|<center>''Bazilika Svete Klare''<center>]]
[[UNESCO]] je status svjetske baštine dodijelio urbanoj urbanom tkanju grada Assisija<ref>[http://whc.unesco.org/en/list/990 UNESCO]</ref> kojem dominiraju dva srednjovjekovna [[palatazamak|dvorcazamka]]. Veći dvorac,[[zamak]] ''Rocca Maggiore'', je izgradio [[kardinal]] [[Gil Álvarez Carrillo de Albornoz|Cardinal Albornoz]] [[1367. god]]. za papu [[Pio II.|Pija II.]] i kasnije [[Pavao III.|Pavla III.]]. Manji dvorac[[zamak]] je stariji, [[antički Rim|rimski]], od kojeg su ostala samo tri tornja.
 
=== Crkve ===
* ''[[Bazilika Svetog Franje Asiškog]]'', UNESCO-va [[svjetska baština]], zajedno s franjevačkim samostanom[[samostan]]om Sacro Convento, sastoji se od donje i gornje crkve (''Basilica inferiore e superiore'') koje su započete netom nakon njegove [[kanonizacija|kanonizacije]] [[1228]]., a dovršene [[1253]]. godine. U donjoj crkvi se nalaze vrijedne [[freska|freske]] [[Slikarstvo GotikeGotika#Gotičko_slikarstvo|kasnogotičkih]] [[slikar]]a [[Cimabue]]a i [[Giotto di Bondone|Giottoa]]; dok su u gornjoj crkvi freske s prikazima života sv. Franje, prije atribuirane Giottou, a danas [[Pietro Cavallini|Cavalliniju]] iz Rima.
* ''Santa Maria Maggiore'' ''(Sveta Marija Velika)'' ili ''Santa Maria Sopra Minerva'' je najstarija crkva u Assisiju.
* ''Katedrala San Rufino (SvetiSv. RufinusRufino)'', izgrađena preko [[Rimsko Carstvo|rimske]] [[cisterna|cisterne]], ima [[Romanička arhitektura|romaničku]] [[Fasada|fasadu]] ssa tri [[rozetaRozeta (arhitektura)|rozete]] i interijer[[enterijer]] iz [[16. stoljećavijek]]a.
* ''Bazilika Svete Klare'' (''Basilica di Santa Chiara'') s masivnim lateralnim [[kupola]]ma, rozetama i jednostavnim [[Gotička arhitektura|gotičkim]] interijeromenterijerom, započeta [[1257]]. godine, sadrži [[kripta|kriptu]] [[Sveta Klara Asiška|sv. Klare]] i [[freska|freske]] i slike iz [[13. stoljećavijek]]a.
* ''Crkva Svete marije od Anđela'' (''Basilica of Santa Maria degli Angeli'') u kojoj se nalazi Porziuncola.
* ''Nova crkva'' (''Chiesa Nuova'') je navodno izgrađena preko rodne kuće [[Franjo Asiški|sv. Franje]].
* ''Crkva Svetog Stjepana'' (''Santo Stefano'')[http://commons.wikimedia.org/wiki/Assisi#Santo_Stefano], jedna od najstarijih crkava.
* Maleni samostanska[[samostan]]ska crkva ''Eremo delle Carceri'' u kanjonu iznad Assisija, u koji se povlačio sv. Franjo i gdje je propovijedao pticama.
[[Datoteka:Pietro lorenzetti, compianto (dettaglio) basilica inferiore di assisi (1310-1329).jpg|thumb|<center>[[Pietro Lorenzetti]], 1310.-1329., detalj [[freska|freske]] iz crkve sv. Franje.<center>]]
 
== Kultura ==
Festival ''Calendimaggio'', koji se održava od 1. do 5. svibnja[[maj]]a, je festival srednjovjekovne i renesansne kulture u obliku teatralnog sukoba gornjeg i donjeg grada, uključujući [[procesija|procesije]], kazališne[[teatar]]ske prezentacije, bajraktare i plesove[[ples]]ove.
 
U cijeloj Europi je slavljen [[Assisi vez]], oblik [[vez]]a ukrštanjem niti koji datira još iz 13. stoljeća.
 
Danas je Assisi prije svega hodočasničko mjesto u kojemu hodočasnici podižu i oltare za sve svjetske religija, a druge organizacija poput [http://www.assisiperformingarts.org Assisi Performing Arts], upotpunjavaju turističku ponudu glazbenimmuzičkim i drugim događajima.
 
Assisi je, kao rijetki grad u svijetu, bio dom nekoliko [[svetac]]a: [[Sveta AgnesAgneza Asiška|sv. Agneza]], [[SvetaKlara Asiška|sv. Klara]], [[Sveti Franjo Asiški|sv. Franje]], [[Sveti Gabriel od tužne Gospe]], [[Sveti RufinusRufino Asiški|sv. Rufino]] i [[Sveti Vitalis Asiški|sv. Vitalis]].
 
== Zbratimljeni gradovi ==
Linija 95 ⟶ 162:
* [[Datoteka:Flag of Spain.svg|20px|]] [[Santiago de Compostela]], [[Španija|Španjolska]]
 
== BilješkeIzvori ==
{{Reflistreflist}}
== Vanjske veze==
{{Commonscat|Assisi}}
 
* [http://www.comune.assisi.pg.it/ ''Comune di Assisi'' (službene stranice)] {{it icon}}
== Vanjske veze ==
* [http://www.assisionline.com/ Assisi OnLine] (Ita-Eng-Fra-Deu-Spa)
 
{{Svjetska baština u Italiji}}
 
Izvor: https://sh.wikipedia.org/wiki/Assisi