Wikipedija

Stana Tomašević – razlika između verzija

Interaktivna pretraga historije
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
Nema sažetka izmjene
Red 1:
{{Heroj Ž
|didaskalija=STANAStana TOMAŠEVIĆTomašević
|slika=[[Datoteka:Stana Tomašević (1963).jpg|250px]]
|opis slike=Stana Tomašević
Red 17:
{{!}}}
}}
'''Stana Tomašević—ArnesenTomašević-Arnesen''' ([[Bar]], [[28. april]] [[1921]]. —– [[Beograd]], [[1983]]) je bila jugoslovenska [[Partizani|partizanka]], učesnica [[Narodnooslobodilačka borba naroda Jugoslavije|Narodnooslobodilačke borbe]], [[politički komesar]], a nakon rata društveno-politička radnica [[Socijalistička Republika Crna Gora|Crne Gore]] i [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]] i prva žena ambasador Jugoslavije.
 
== Biografija ==
 
Rođena je [[28. april]]a [[1921]]. godine u [[Bar (Crna Gora)|Baru]]. Njen otac Petar Tomašević bio službenik, pa se zbog očeve česte promene službe, školovala u različitim mestima. Godine [[1929]]. njena porodica se kolonizovala na [[Kosovo i Metohija|Kosovu i Metohiji]]. Učiteljsku školu je pohađala u [[Kosovska Mitrovica|Kosovskoj Mitrovici]], [[Cetinje|Cetinju]] i [[Sarajevo|Sarajevu]], a od avgusta [[1940]]. godine je radila kao učiteljica u selu [[Vrulja (Pljevlja)|Vrulja]], kod [[Pljevlja|Pljevalja]], gde je zatekao početak Drugog svetskog rata.<ref name="Muzej žena">[https://www.muzejzena.me/postavke.4.postavke.html „Stana Tomašević Arnesen” muzej žena.me]</ref><ref name="Jugopapir">[http://www.yugopapir.com/2017/06/stana-tomasevic-heroina-nob-zivotna.html „Životna priča prve žene ambasadora SFRJ” jugopapir.kom]</ref>
 
=== Drugi svetski rat ===
Nakon [[Okupatorska podela Jugoslavije u Drugom svetskom ratu|okupacija Jugoslavije]], [[1941]]. godine zajedno sa bratom Dušanom se uključila u [[Narodnooslobodilački pokret Jugoslavije|Narodnooslobodilački pokret]] (NOP), a nakon izbijanja [[Ustanak u Crnoj Gori (1941.)|ustanka u Crnoj Gori]] [[Hronologija Narodnooslobodilačke borbe jul 1941.|jula 1941.]] godine je primljena u članstvo [[Savez komunista Jugoslavije|Komunističke partije Jugoslavije]] (KPJ). Borila se najpre u partizanskom bataljonu „Jovan Tomašević”, a potom u [[Četvrta proleterska crnogorska udarna brigada|Četvrtoj proleterskoj crnogorskoj udarnoj brigadi]]. Bila je jedna od prvih žena-boraca koje su se nalazile na funkciji [[Politički komesar|političkog komesara]], a kasnije se nalazila na drugim političkim funkcijama —– člana Biroa Mesnog komiteta KPJ za Cetinje, člana Sreskog komiteta KPJ za Boku Kotorsku, člana Politiodela brigade, sekretara Pokrajinskog komiteta SKOJ-a za Crnu Goru i člana Biroa Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru. Aktivno je radila na organizovanju omladine i njenom uključivanju u Narodnooslobodilačku borbu, kao i na organizovanju [[Ujedinjeni savez antifašističke omladine Jugoslavije|Ujedinjenog saveza antifašističke omladine Jugoslavije]] (USOAJ).{{sfn|Ko je ko u Jugoslaviji|1970|p=1082}}{{sfn|Leksikon NOR|1980|p=1115}}▼
 
▲Nakon [[Okupatorska podela Jugoslavije u Drugom svetskom ratu|okupacija Jugoslavije]], [[1941]]. godine zajedno sa bratom Dušanom se uključila u [[Narodnooslobodilački pokret Jugoslavije|Narodnooslobodilački pokret]] (NOP), a nakon izbijanja [[Ustanak u Crnoj Gori (1941.)|ustanka u Crnoj Gori]] [[Hronologija Narodnooslobodilačke borbe jul 1941.|jula 1941.]] godine je primljena u članstvo [[Savez komunista Jugoslavije|Komunističke partije Jugoslavije]] (KPJ). Borila se najpre u partizanskom bataljonu „Jovan Tomašević”, a potom u [[Četvrta proleterska crnogorska udarna brigada|Četvrtoj proleterskoj crnogorskoj udarnoj brigadi]]. Bila je jedna od prvih žena-boraca koje su se nalazile na funkciji [[Politički komesar|političkog komesara]], a kasnije se nalazila na drugim političkim funkcijama — člana Biroa Mesnog komiteta KPJ za Cetinje, člana Sreskog komiteta KPJ za Boku Kotorsku, člana Politiodela brigade, sekretara Pokrajinskog komiteta SKOJ-a za Crnu Goru i člana Biroa Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru. Aktivno je radila na organizovanju omladine i njenom uključivanju u Narodnooslobodilačku borbu, kao i na organizovanju [[Ujedinjeni savez antifašističke omladine Jugoslavije|Ujedinjenog saveza antifašističke omladine Jugoslavije]] (USOAJ).{{sfn|Ko je ko u Jugoslaviji|1970|p=1082}}{{sfn|Leksikon NOR|1980|p=1115}}
 
[[Datoteka:Stana Tomašević.jpg|200px|mini|levo|Stana Tomašević na mitingu u [[Nikšić]]u 1944. godine.]]
 
Bila je većnik [[Antifašističko veće narodnog oslobođenja Jugoslavije|Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije]] (AVNOJ) i delegat na Drugom kongresu USAOJ-a, [[Hronologija Narodnooslobodilačke borbe maj 1944.|maja 1944.]] godine u [[Drvar]]u, kada je otvorila ovaj Kongres. Tokom boravka u oslobođenom Drvaru, koji je tada bio centar oslobođene teritorije Jugoslavije, Stana je bila pozvana na prijem u Štab britanske vojne misije pri NOVJ, koji je organizovao [[Randolf Čerčil]], sin britanskog premijera [[Vinston Čerčil|Vinstona Čerčila]]. Tada je fotografisao britanski ratni fotograf Džon Talbot i njena fotografija se pojavila u inostranoj štampi, pa je Stana brzo postala jedan od simbola jugoslovenskog partizanskog antifašizma. Njene fotografije pojavile su se u sovjetskoj štampi, pa čak i u meksičkoj. Fotografija sa Staninim likom nalazila se na letku s pozivom omladini Evrope da sledi primer omladine Jugoslavije, koji su engleski avioni bacali iznad okupiranih zemlja. Ovaj letak inspirisao je norveškog slikara [[Arne Taraldsen|Arnea Taraldsena]] da na osnovu njenog lika je napravio propagandni antifašistički letak norveškog pokreta otpora.<ref name="Muzej žena" />
 
=== Period SFRJ ===
 
Završetak rata je dočekala u Beogradu. Bila je bolesna i iscrpljena pa je izvesno vreme provela na bolničkom lečenju. Tada joj je, greškom nedovoljno osposobljenog medicinskog osoblja, transfuzijom data krv zaraženog davaoca, što je izazvalo teško oboljenje, od čijih će komplikacije kasnije dobiti rak [[Jetra|jetre]], od koga je i umrla u 60 godini života. Nakon ozdravljenja bila je član Biroa [[Centralni komitet|Centralnog komiteta]] [[Savez komunističke omladine Jugoslavije|Saveza komunističke omladine Jugoslavije]] i potom Narodne omladine Jugoslavije. Godine [[1954]]. je u Beogradu je završila [[Filozofski fakultet Univerziteta u Beogradu|Filozofski fakultet]], nakon čega je obavljala brojne važne društveno-političke funkcije. Od [[1949]]. do [[1958]]. godine je bila načelnica za školstvo u Agitpropu [[Centralni komitet Saveza komunista Jugoslavije|Centralnog komitetu KPJ]], a od 1958. do [[1963]]. godine je bila pomoćnik Saveznog sekretara za rad i radne odnose [[Moma Marković|Mome Markovića]].{{sfn|Ko je ko u Jugoslaviji|1970|p=1082}}<ref name="Muzej žena" />
 
Linija 39 ⟶ 34:
Umrla je u leto [[1983]]. godine u [[Beograd]]u i sahranjena je u [[Aleja narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu|Aleji narodnih heroja]] na beogradskom [[Novo groblje (Beograd)|Novom groblju]].
 
Čitava njena porodica je učestvovala u Narodnooslobodilačkom ratu, a brata Duška su ubili četnici. Njen brat [[Nebojša Tomašević|Nebojša Bato Tomašević]] (1929—20171929–2017), bio je diplomata i publicista. Bila je udata za norveškog reditelja [[Eugen Arnesen|Eugena Arnesena]], koji je preminuo [[1969]]. godine.<ref name="Muzej žena" />
 
== Priznanja i odlikovanja ==
 
Nosilac je [[Partizanska spomenica 1941.|Partizanske spomenice 1941.]] i drugih stranih i [[Odlikovanja Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije|jugoslovenskih odlikovanja]], među kojima je [[Orden bratstva i jedinstva|Orden bratstva i jedinstva prvog reda]].{{sfn|Ko je ko u Jugoslaviji|1970|p=1082}}{{sfn|Leksikon NOR|1980|p=1115}}
 
Jedna ulica u podgoričkom naselju [[Zabjelo]] nosi njeno ime.<ref>[https://www.planplus.rs/#!pretraga/Stane+Tomasevic+Arnesen,+Podgorica planplus.rs]</ref>
 
== LiteraturaVidi još ==
* [[4. proleterska crnogorska udarna brigada]]▼
* {{cite book|ref={{harvid|Ko je ko u Jugoslaviji|1970}} |title=Ko je ko u Jugoslaviji |year=1970|publisher=Hronometar |location=Beograd |id=}}▼
* [[Žene u Narodnooslobodilačkoj borbi]]▼
* {{cite book|ref={{harvid|Leksikon NOR|1980}} |title=[[Leksikon Narodnooslobodilačkog rata|Leksikon Narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941—1945]] tom II|year=1980|publisher=Narodna knjiga |location=Beograd |id=ISBN }}▼
 
== Reference ==
{{reflist|2}}
 
== Vidi jošLiteratura ==
▲* {{cite book|ref={{harvid|Ko je ko u Jugoslaviji|1970}} |title=Ko je ko u Jugoslaviji |year=1970|publisher=Hronometar |location=Beograd |id=}}
▲* [[4. proleterska crnogorska udarna brigada]]
▲* {{cite book|ref={{harvid|Leksikon NOR|1980}} |title=[[Leksikon Narodnooslobodilačkog rata|Leksikon Narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941—19451941–1945]] tom II|year=1980|publisher=Narodna knjiga |location=Beograd |id=ISBN }}
▲* [[Žene u Narodnooslobodilačkoj borbi]]
 
{{Normativna kontrola}}
{{DEFAULTSORT:Tomašević, Stana}}▼
 
[[Kategorija:Rođeni 1921.]]▼
▲{{DEFAULTSORT:Lifetime|1921|1983|Tomašević, Stana}}
[[Kategorija:Umrli 1983.]]
[[Kategorija:Biografije,Jugoslavenski Barpartizani]]
[[Kategorija:Jugoslovenski partizani]]
[[Kategorija:Žene u Narodnooslobodilačkoj borbi]]
[[Kategorija:Društveno-politički radnici SR Crne Gore]]
[[Kategorija:Društveno-politički radnici SFRJ]]
[[Kategorija:Ambasadori SFR Jugoslavije]]
[[Kategorija:Članovi CK KP/SK Crne Gore]]
[[Kategorija:Poslanici Skupštine SFRJ]]
[[Kategorija:SahranjeniAmbasadori uSFR Aleji narodnih heroja na Novom groblju u BeograduJugoslavije]]
▲[[Kategorija:RođeniBiografije, 1921.Bar]]
[[Kategorija:Sahranjeni na Novom groblju u Beogradu]]
Izvor: https://sh.wikipedia.org/wiki/Stana_Tomašević