1965 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
→Događaji: dop. iz fr Wiki Amerique |
→Događaji: dop. iz fr Wiki |
||
Red 25:
* [[20. 1.]] - [[Lyndon B. Johnson]] inauguriran za sopstveni četvorogodišnji mandat.
* [[21. 1.]] - [[Radivoj Korać]] (OKK Beograd) dao 99 koševa Asviku iz Stokholma u Hali sportova na sajmištu.
* 21. 1. - Indonezija se
* 21. 1. - [[Dinastija Pahlavi|Iranski]] premijer [[Hassan Ali Mansur]] fatalno ranjen od strane islamiste iz [[Fada'iyan-e Islam]], nasleđuje ga [[Amir-Abbas Hoveyda]] (do 1977).
* [[24. 1.]] - Umro [[Winston Churchill]], veliki pogreb 30. 1..
Red 47:
* 13. 2. - Bivši portugalski general i [[António de Oliveira Salazar|Salazarov]] protivnik [[Humberto Delgado]] ubijen od strane portugalske tajne službe u Španiji (telo otkriveno u aprilu).
* [[15. 2.]] - Inaugurirana nova [[zastava Kanade]].
* 15. 2. - Prikazan biblijski ep ''[[The Greatest Story Ever Told]]'' - neuspeh.
* [[18. 2.]] - {{flag|Gambija}} nezavisna od Velike Britanije.
* 19 - 20. 2. - Pokušaj puča u Južnom Vijetnamu: jedna vojna frakcija protiv druge, da bi prevagu odnela treća, uz pomoć SAD.
Linija 60 ⟶ 61:
=== Mart/Ožujak ===
* [[2. 3.]] - Počinje [[Operacija Rolling Thunder]], kampanja svakodnevnog bombardovanja Severnog Vijetnama (700.000 letova do oktobra [[1968]]) - strateški neuspeh SAD.
* 2. 3. - Prikazan ''[[The Sound of Music (film)|The Sound of Music]]'' - do tada najunosniji film svih vremena, dobitnik pet oskara.
* [[3. 3.]] - Nakon pobede na prvim izborima, [[Seretse Khama]] postaje prvi premijer britanskog protektorata Bečuanalend (predsednik nezavisne Bocvane 1966-80).
[[Datoteka:Bloody Sunday-officers await demonstrators.jpeg|mini|220px|left|[[Marševi od Selme do Montgomeryja]]]]
* [[7. 3.]] - Državna policija brutalno razbila marš aktivista za ljudska prava u Selmi, [[Alabama]].
* 7. 3. - Stupa na snagu instrukcija ''Inter Oecumenici'' za provođenje liturgijskih normi u Rimokatoličkoj crkvi, između ostalog veliki dijelovi mise su na narodnom jeziku.
* [[8. 3.]] - U [[Južni Vijetnam]] stižu prve američke borbene trupe - kod [[Da Nang]]a stižu prvi iz kontigenta od 3.500 [[Marinci|marinaca]] (vojni savetnici prisutni već godinama, trenutno 23.000). Prvo imaju ulogu zaštite instalacija, od početka aprila
* [[9. 3.]] - Dr. [[Martin Luther King, Jr.]] drži molitvenu službu na mostu u Selmi, beli suprematisti tokom dana pretukli belog sveštenika u gradu, koji umire dva dana kasnije.
* [[10. 3.]] - Indonežanski saboteri detonirali bombu u Singapuru, tada delu Malezije - 3 mrtvih.
Linija 81 ⟶ 82:
* [[20. 3.]] - [[eurosong 1965|Pesma Evrovizije 1965]]: pobeđuje [[France Gall]] za Luksemburg sa ''Poupée de cire, poupée de son'', jugoslovenski predstavnik [[Vice Vukov]] 12.
* [[21. 3.]] - [[Marševi od Selme do Montgomeryja]]: Martin Luther King, Jr. vodi 3.200 aktivista iz Selme u Montgomery, glavni grad Alabame (25. 3. ih stiže 25.000).
* [[22. 3.]] - Predstavljen je [[PDP-8]], prvi komercijalno uspešan minikompjuter (košta 18.500 dolara, ekvivalent 143.000 iz 2017).
* [[23. 3.]] - Đački protesti u Kazablanci prerastaju u nemire - nezvanično, u represiji su stradale stotine.
* [[25. 3.]] - Smena vlasti na [[Cejlon]]u: [[Dudley Senanayake]] je pobedio [[Sirimavo Bandaranaike]] na izborima, ima većinu zajedno sa Tamilima (do 1970, Sirimavo se vraća 1970-77. i 1994-2000).
Linija 106 ⟶ 108:
* [[17. 4.]] - [[Students for a Democratic Society|Studenti za demokratsko društvo]] održali prvi marš protiv Vijetnamskog rata u Washingtonu, DC., 15 do 25.000 prisutnih (velika većina Amerikanaca se ipak slaže sa predsednikom).
* [[18. 4.]] - Posvećena makedonska crkva Sv. Klimenta Ohridskog u [[Toronto|Torontu]].
* [[21. 4.]] - [[Tunis]]ki predsednik [[Habib Burgiba]] predlaže da Izrael bude priznat u granicama UN-ovog predloga iz 1947, uz repatrijaciju izbeglica - većina arapskih zemalja ga osuđuje kao "izdajnika".
* [[23. 4.]] - [[Marko Nikezić]] sekretar inostranih poslova umesto [[Koča Popović|Koče Popovića]]<ref>[http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/76-2-100.shtml Marko Nikezic -- New Yugoslav Foreign Minister], S.Stanković, OSA-RFE</ref>.
* 23. 4. - Lansiran prvi operativni sovjetski telekomunikacioni satelit Molnija.
Linija 121 ⟶ 124:
* [[1. 5.]] - Pomorski okršaj Republike Kine i NR Kine kod ostrva Dongyin - obe strane tvrde da su pobedile.
* [[3. 5.]] - Zemljotres u El Salvadoru odnosi 120 žrtava - još stotine će poginuti 1986. u zgradama koje su sada oslabljene.
* 3. 5. - Kambodža prekinula diplomatske odnose sa SAD, nakon što je južnovijetnamski avion bombardovao pogranično selo.
* [[9. 5.]] - Tito indirektno poredi američku politiku sa Hitlerovom i Musolinijevom, na iznenađenje diplomata. (NYT)
* 11 - 12. 5. - Blizu 20.000 ljudi stradalo od ciklona u Istočnom Pakistanu (Bangladešu). U olujama početkom juna gine ih još 12.000.
* [[12. 5.]] - [[Zapadna Nemačka]] i [[Izrael]] uspostavili diplomatske odnose.
* 12. 5. - Trideset stranih studenata protestuje protiv SAD u Beogradu - vlasti kažu da to zabranjuju. (NYT)
* maj - Završen [[Avalski toranj]].
Linija 155 ⟶ 159:
* [[12. 6.]] - ''[[Beatles]]''-i odlikovani [[Red Britanskog Carstva|Redom Britanskog Carstva]] (MBE), što neke starije dobitnike navodi da vrate odlikovanje (odlikovanje primili u 26. 10.).
* 12. 6. - U Lenjingradu uhapšena šestočlana grupa "Kolokol" - osuđeni su na zatvorske kazne za kritiku vlade i nedozvoljeno izdavaštvo.
* [[14. 6.]] - [[Nguyễn Văn Thiệu]] dolazi na čelo vojne hunte u Južnom Vijetnamu (do 1967, predsednik republike 1967-75), vladu preuzima gen. [[Nguyễn Cao Kỳ]] (do 1967).
* jun - Isporučeno svih 800 američki interkontinentalne balističke rakete [[LGM-30 Minuteman]] I, ove godine u službu ulazi i verzija II.
* [[18. 6.]] - Počinje Operacija Arc Light: bombarderi B-52 sa Guama dejstvuju na ciljeve u Vijetnamu do 1973.
Linija 210 ⟶ 215:
* 15. 8. - Bitlsi sviraju pred 55.000 ljudi na njujorškom ''Shea Stadium''-u - prvi rock koncert na stadionu.
* avgust - [[Miloš Crnjanski]] se iz Londona vratio u Jugoslaviju.
* [[18. 8.]] - Operacija Starlite: američki marinci uništili vijetkongovsko uporište na poluostrvu Van Tuong, provincija Quang Ngai (prvi veći okršaj dve snage).
* [[19. 8.]] - Aušvički proces u Frankfurtu: 66 bivših [[SS]]-ovaca dobilo doživotne kazne.
* [[21. 8.]] - Rumunija ima novi ustav: naziv zemlje je promenjen iz Rumunska Narodna Republika u [[Socijalistička Republika Rumunija]] (na snazi do 1989-91).
* [[30. 8.]] - Bob Dylan izdao uticajni album ''[[Highway 61 Revisited]]''.
* 30. 8. - [[Gamal Abdel Nasser]] optužuje [[Muslimanska braća|Muslimansku braću]] da su obnovili organizaciju, dolazi do talasa hapšenja, među njima i [[Sayyid Qutb]] (pogubljen sledeće godine).
* 30. 8. - Lavina na glečeru Allalin u Švajcarskoj zatrpala gradilište brane Mattmark - poginulo 88 radnika.
* 30. 8. - 10. 9. - U Beogradu, pod okriljem UN, održana Konferencija o svetskoj populaciji - "kontrola rađanja više nije tabu" (NYT).
Linija 253 ⟶ 259:
* 3. 10. - U SAD potpisan Zakon o imigraciji i nacionalnosti (na snazi od 1968): ukinuta Formula nacionalnog porekla iz 1921. koja je favorizovala severne Evropljane. Imigracija se u narednim godinama uvećava, uglavnom potiče iz Latinske Amerike i Azije.
* [[4. 10.]] - SAD prvi put bombardovale teritoriju Kambodže, prema podacima deklasifikovanim 2000, četiri godine pre [[Operacija Menu|operacije Menu]] - cilj je Viet Cong koji se tamo sklanja.
* [[7. 10.]] - Prikazan film ''[[The Agony and the Ecstasy (film)|The Agony and the Ecstasy]]''.
* [[8. 10.]] - Indonežanska vojska organizovala demonstracije u Džakarti, spaljeno sedište Indonežanske KP.
* [[9. 10.]] - Južnokorejska brigada stiže u Južni Vijetnam.
Linija 261 ⟶ 268:
* oktobar? - Titova prolazna bolest pokrenula pitanja u Jugoslaviji ko bi ga mogao zameniti<ref>''YUGOSLAVS WEIGH TITO'S SUCCESSOR; Illness of the President, 73, Causes Speculation'' New York Times, 4. Nov. 1965</ref>.
* [[16. 10.]] - Kongoanski predsednik [[Joseph Kasa-Vubu|Kasa-Vubu]] postavlja [[Évariste Kimba|Évarista Kimbu]] za premijera umesto [[Moïse Tshombe|Moïsa Tshombea]] - parlament ga ne želi potvrditi što stvara paralizu.
* [[19. 10.]] - Opsada Plei Me: početak ofanzive Severnovijetnamske vojske protiv američke pozicije kod [[Pleiku]]a - potisnuti su u novembru.
[[Datoteka:Музеј савремене уметности, јануар 2007.jpg|mini|200px|[[Muzej savremene umetnosti u Beogradu]]]]
* [[20. 10.]] - Otvorena zgrada [[Muzej savremene umetnosti u Beogradu|Muzeja savremene umetnosti u Beogradu]].
Linija 267 ⟶ 274:
* 21. 10. - Sjajna [[kometa Ikeya–Seki]], koju su prošlog meseca otkrila dvojica japanskih amatera, u perihelu je.
* [[27. 10.]] - [[Vojna diktatura u Brazilu]]: nakon što je opozicija pobedila u dve države, predsednik [[Humberto Castelo Branco|Branco]] izdaje Ustavni akt br. 2 čime ukida postojeće partije i vraća sebi vanredna ovlašćenja.
* [[28. 10.]] - Papa [[Pavao VI.]] izdao pet važnih dokumenata sa koncila; objavio da Židovi nisu kolektivno odgovorni za Isusovu smrt (→ [[Nostra aetate]], Deklaracija o odnosima Crkve sa nekršćanskim religijama).
* 28. 10. - Završen ''[[Gateway Arch]], luk visine 192 m u [[Saint Louis (Missouri)|Saint Louisu]].
* [[29. 10.]] - Marokanski opozicioni političar [[Mehdi Ben Barka]] ("marokanski Če Gevara") nestao u Parizu.
Linija 303 ⟶ 310:
* 3. 12. - Zemlje Organizacije afričkog jedinstva zahtevaju od Britanije da do 15. 12. okonča pobunu u Rodeziji, inače će prekinuti diplomatske odnose sa njom.
* [[5. 12.]] - [[Miting glasnosti]] su prve spontane demonstracije u Sovjetskom Savezu, povodom suđenja piscima Andreju Sinjavskom i Juliju Danijelu.
* [[7. 12.]] - [[Katoličko-pravoslavna zajednička deklaracija 1965.]] - povučene uzajamne ekskomunikacije iz [[1054]]. Papa je istog dana objavio preostala dokumenta Vatikanskog koncila. [[Gaudium et Spes]] - pastoralna konstitucija.
* [[9. 12.]] - [[Anastas Mikojan]] daje ostavku na mesto predsednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR - nasleđuje ga [[Nikolaj Podgorni]] (do 1977).
* [[8. 12.]] - Zatvoren [[Drugi vatikanski koncil]].
* [[9. 12.]] - Prikazan četvrti film sa [[James Bond|Jamesom Bondom]], ''[[Thunderball (film)|Thunderball]]''.
* [[14. 12.]] - SAD objavljuju da će pomoći reformu u SFRJ kreditima i odlaganjem otplate u vrednosti od 57 miliona dolara. (NYT)
* 14. 12. - Američki špijunski avion RB-57F Canberra nestao iznad Crnog mora - nestašica kiseonika ili oboren sovjetskom raketom.
Linija 330 ⟶ 338:
* Branko Vukelić, pripadnik obaveštajne grupe [[Rihard Zorge|Riharda Zorgea]] u Japanu tokom rata, dobio sovjetski Ordenom otadžbinskog rata prvog reda.
* Ustanovljena [[Nagrada Borbe za arhitekturu]].
* [[Stephanie Kwolek]] proizvela vlakno [[kevlar]] u [[DuPont]]u.
* [[Wang Yinglai]] sa timom sintetisao [[insulin]].
* [[Lotfi A. Zadeh]] predlaže [[Fuzzy logika|fuzzy logiku]].
== 1965. u temama ==
| |||