Wikipedija

Socijalistička radnička partija Jugoslavije (komunista) – razlika između verzija

Interaktivna pretraga historije
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
mNema sažetka izmjene
Adres04 (razgovor | doprinos)
185 izmena
Nema sažetka izmjene
Red 7:
{{main|Prvi osnivački kongres SRPJ(k)}}
[[Datoteka:Spomen ploca Prvom kongresu SRPJ(k)-Beograd.jpg|desno|mini|Spomen-ploča na mestu održavanja Prvog kongresa SRPJ(k) u [[Beograd]]u.]]
Na Kongresu ujedinjenja sudelovali su predstavnici raznih grupa. Najbrojniji su bili članovi levih krila predratnih socijaldemokratskih stranaka iz Srbije, Hrvatske, Bosne i Slovenije, koji su prihvatili [[boljševizam|boljševičko]] opredeljenje za zaoštravanje klasne borbe protiv [[Buržoazija|buržoazije]] i za revolucionarno rušenje kapitalističkog poretka po modelu uspostavljanja jednopartijskog sistema. Otcepili su se od kompromisne linije unutar tih stranaka, koja je prihvatala politiku reformi umesto revolucije, teza saradnjekoju isu kompromisasmatrali sada buržoazijomnema umesto klasne borbeuslova. Taj rascep na revolucionarnedve [[komunist]]efrakcije: i reformističke [[socijaldemokracija|socijaldemokrate]]"autoritarnu" (komunistiboljševičko-revolucionarnu) sui ih"demokratsku" pogrdno(reformsko-demokratsku nazivalii „oportunistima"revolucionarno-demokratsku), događao se tada u svim radničkim strankama i pokretima u Evropi.
 
Odnos prema nacionalnom pitanju bio je jedan od uzroka rascepa. Stavljajući jedinstvo radničke klase iznad nacionalnih podela, »Komunisti su pozdravljali stvaranje Kraljevine SHS kao revolucionaran čin, suprotstavljajući se savim vidovima nacionalističkih „psihoza“, plemenskih separatizama i obnavljanja nacionalnih sukoba.« <ref>Petranović, str. 104</ref> Većina članova [[Socijaldemokratska stranka Hrvatske i Slavonije|Socijaldemokratske stranke Hrvatske i Slavonije]] izjasnila se za sudelovanje na Kongresu ujedinjenja, kao i većina socijaldemokratskih grupa u Dalmaciji.
Red 36:
{{quote|Rukovodstvo SRPJ(k) nije znalo iskoristiti povoljan razvoj odnosa snaga iz 1919. godine. Buržoazija je počela konsolidirati svoje pozicije i prelaziti u protunapad. Dok su 1919. godine svi štrajkovi završavali uspehom, godine 1920. započela je neuspjehom i prvim porazom. (…) Rukovodstvo SRPJ(k) držalo se skroz oportunistički. Sekretar izvršnog odbora [[Sima Marković]] (…) bacio je u štrajku parolu: „Ne dajmo se provocirati!" <ref>Dedijer, str. 83-84</ref>|[[Vladimir Dedijer]]}}
 
Širenje članstva i uspesi u legalnoj izbornoj borbi doveli su do obnavljanja raskola o strategiji i taktici političke borbe. „Oportunisti“ koje Dedijer spominje bili su reformistidemokratska struja (reformsko-demokratska i revolucionarno-demokratska), koji nastavljaju [[socijaldemokratija|socijaldemokratsku]], [[demokratski socijalizam|demokratsko-socijalističku]] i delom i [[anarhizam|anarhističku]] kritiku revolucionarnog komunizma boljševičkog tipa. Unutar partije, oni su nazvani "[[centrumaši]]". Oni su se, ohrabreni izbornim uspesima, zalagali za odbacivanje revolucionarnog nasilja (barem kao neposredne metode, što smatraju nerazumnom avanturom u zaostaloj zemlji), nastavak političke borbe legalnim parlamentarnim sredstvima, te rad u sindikatima, na propagandipromociji i obrazovanju. Smatrali su da nema uslova za revoluciju, te da je i sama [[Oktobarska revolucija]], u kojoj komunisti vide početak nove epohe, bila nerazuman čin, te da boljševički jednopartijski sistem kao model izgradnje socijalizma predstavlja iskrivljenje i izopačenje plemenite ideje socijalne pravde.
 
Centrumaši (demokratska struja radničkog pokreta) su tumačili da [[boljševizam]] nije u skladu sa istinskim [[marksizam|marksizmom]]: sudbina svetske socijalističke revolucije ne zavisi od pobede socijalizma u zaostaloj Rusiji, nego od razvijenih društava zapadne Evrope, prvenstveno Velike Britanije. Boljševistička revolucija vodi samo do despotskog, diktatorskog, antidemokratskog režima, koji radnicima ne može doneti nikakvo dobro. U tome oni ponavljaju kritike koje su na načinautoritarno revolucionarnogkrilo krila(boljševičko-revolucionarno) u radničkom pokretu isticaliisticala „reformisti“demokratska krila (socijaldemokrate, demokratski socijalisti) u zapadnoj Evropi, osobitonaročito tzv. [[austromarksisti]]. Demokratsko krilo se još delilo na: reformsko-demokratsko krilo (Eduard Bernštajn) i revolucionarno-demokratsko krilo (Roza Luksemburg).
 
== Promena imena u KPJ i zabrana ==
Izvor: https://sh.wikipedia.org/wiki/Socijalistička_radnička_partija_Jugoslavije_(komunista)