1943 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Red 27:
* [[17. 1.]] - RAF bombardovao Berlin prvi put posle 14 meseci.
* [[19. 1.]] - [[Eqrem Libohova]] novi premijer italijanske Albanije, pošto je [[Mustafa Kruja]] smenjen zbog nereda u zemlji.
[[Datoteka:Operacija Weiss I.jpg|mini|220px|[[Operacija Weiss I]]]]
* [[20. 1.]] - '''[[Operacija Weiss
* [[22. 1.]] - Okončana teška [[Bitka za Buna–Gonu]]: australsko-američke snage zauzele i poslednje japansko uporište na
* [[23. 1.]] - Britanci zauzeli [[Tripoli]].
* 23. 1. - Sovjeti zauzeli Gumrak i poslednji nemački aerodrom u Staljingradu.
Linija 57 ⟶ 58:
* [[11. 2.]] - [[Sovjetski projekt atomske bombe]]: doneta odluka o početku praktičnih radova, na čelu projekta [[Igor Kurčatov]].
* [[12. 2.]] - Gandi započinje svoj najduži post, od 21 dana.
* [[14. 2.|14]] - [[17. 2.]] - [[Bitka kod Sidi Bou Zida]] (Operacija Prolećni povetarac): Nemci razbili Amerikance u Tunisu.
* [[15. 2.]] - Na putu Požarevac-Petrovac partizani ubli komandanta nemačkog 734. pešadijskog puka i još trojicu Nemaca - sutradan u Beogradu streljano 400 talaca.
* [[16. 2.]] - Crvena armija privremeno oslobodila [[Harkov]].
Linija 78 ⟶ 80:
=== Mart/Ožujak ===
[[Datoteka:
* 1 - 2. 3. - Korjukivski masakr: SS-ovci uništili ukrajinsko selo [[Korjukivka]] sa 6.700 stanovnika iz odmazde za partizanski napad.
* [[2.3.|2]] - [[4. 3.]] - Bitka u Bizmarkovom moru - uništen japanski konvoj za Novu Gvineju, stradalo 2.900 Japanaca.
Linija 90 ⟶ 92:
* [[6. 3.]] - Bitka kod Medeninea je poslednja Romelova bitka u Africi: neuspelo ometanje očekivane savezničke ofanzive na [[Maretska linija|Maretsku liniju]] u južnom Tunisu.
* [[7. 3.]] - Operacija Weiss III - [[Bitka na Neretvi]]: partizanske snage počele prelaz preko [[Neretva|Neretve]], kod sela Jablanice.
* [[9. 3.|9]] - [[12. 3.]] - Masakr u Changjiao: Japanci ubili preko 30.000 kineskih civila.
* [[10. 3.]] - [[Martovski pregovori]] u [[Gornji Vakuf|G. Vakufu]] između partizanskih i nemačkih predstavnika o razmeni zarobljenika; partizani nude primirje, "NOVJ smatra četnike kao glavnog neprijatelja" (delegati u Zagrebu 20-25.3.).
* [[11. 3.]] - Preko 7.300 Jevreja iz Skoplja, Štipa i Bitolja zatočeno da bi kasnije tokom meseca bili poslani u Treblinku.
Linija 128 ⟶ 131:
[[Datoteka:Stroop Report - Warsaw Ghetto Uprising 06b.jpg|mini|200px|[[Ustanak u Varšavskom getu]]]]
* [[1. 5.]] - Nemački bombarder potopio britanski brod ''SS Erinpura'' kod Bengazija, stradalo preko 800 ljudi, uključujući 140 palestinskih Jevreja iz britanske vojske.
* [[3. 5.]] - Američki general [[Frank Maxwell Andrews]], komandant Evropskog teatra, poginuo u avionskom udesu na Islandu (po njemu je nazvana baza Andrews).
* [[6. 5.]] - Okončano sedmodnevna bitka konvoja ONS 5 sa "[[vučji čopor|vučjim čoporom]]", prelomnu [[Druga bitka za Atlantik|Bitke za Atlantik]] - potopljeno 12 brodova po cenu 6 podmornica. Nemci su ovog "Crnog maja" izgubili 43 podmornice, četvrtinu ukupnog broja.
* [[7. 5.]] - Saveznici zauzeli [[Tunis (grad)|Tunis]] i [[Bizerta|Bizertu]].
Linija 188 ⟶ 192:
=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[1. 7.]] - Rumunski ministar ino. poslova [[Mihai Antonescu]] u poseti Mussoliniju, predlaže povlačenje Italije, Rumunije, Mađarske i Finske iz Osovine.
* [[4. 7.]] - U avionskoj nesreći kod Gibraltara gine gen. [[
{{multiple image
| footer = [[Kurska bitka]]
| image1 = Bundesarchiv Bild 101III-Zschaeckel-206-35, Schlacht um Kursk, Panzer VI (Tiger I).jpg
| caption1 =
| width1 = 160
| image2 = Soviet troops and T-34 tanks counterattacking Kursk Voronezh Front July 1943.jpg
| caption2 =
| width2 = 180
}}
* [[5. 7.]] - '''[[Kurska bitka]]''' počinje nemačkim Poduhvatom ''Zitadelle'' protiv [[Kursk]]e izbočine.
* 5. 7. - NOVJ privremeno [[Napad NOVJ na Zvornik 1943.|zauzima Zvornik]].
Linija 194 ⟶ 207:
* [[10. 7.]] - Operacija Husky - [[Saveznička invazija Sicilije]].
* 10. 7. - Osnovana Nacionalna oslobodilačka vojska [[Albanija|Albanije]].
* [[11. 7.]] - Vrhunac [[Volinjski pokolj|Volinjskog pokolja]] etničkih Poljaka od strane nacionalističke [[Ukrajinska ustanička armija|Ukrajinske ustaničke armije]].
* [[12. 7.]] - Operacija Kutuzov, prva od dve sovjetske protivofanzive kod Kurska, sa severne strane. Istog dana [[Bitka kod Prohorovke]] - nerešeno.
* [[15. 7.]] - "Slobodni dom", glasilo HSS na slobodnoj teritoriji.
Linija 272 ⟶ 286:
* [[25. 9.]] - [[Operacija Istra]] ("Romelova ofenziva"): Nijemci razbijaju glavne partizanske jedinice u Istri, zatim prelaze u Gorski kotar.
* [[25. 9.]] - Crvena armija oslobodila [[Smolensk]]. Ovom operacijom je definitivno otklonjena pretnja Moskvi.
* [[26. 9.]] - Operacija Jaywick: komandosi potopili sedam brodova u japanskoj luci Singapur - ne znajući o čemu se radi, Japanci odgovaraju represalijama (Incident Duplog Desetog).
* 27-[[30. 9.]] - [[Četiri napuljska dana]] - građani [[Napulj]]a se oslobodili nemačke okupacije, dan pre dolaska Amerikanaca.
* [[29. 9.]] - [[Prva tuzlanska operacija NOVJ]], [[Tuzla|grad]] privremeno oslobođen.
Linija 366 ⟶ 380:
* 12. 12. - Čehoslovački predsednik u egzilu [[Edvard Beneš]] u Moskvi potpisao ugovor o prijateljstvu sa SSSR.
* [[13. 12.]] - [[Masakr u Kalavriti]]: u nemačkim represalijama u grčkoj Ahaji streljano oko 700 civila.
* decembar - Bugarski [[Otečestveni front]] za samostalnu ujedinjenu Makedoniju.▼
* decembar - Britanci montirali prototip računala ''[[Colossus (računalo)|Colossus]]'' za dešifriranje njemačkih komunikacija (od veljače radi u [[Bletchley Park]]u).
* [[20. 12.]] - [[Prosinačke žrtve (1943.)|Prosinačke žrtve]]: u zagrebačkoj Dubravi obješeno 16 antifašista.
* 20 - 28. 12. - [[Bitka za Ortonu]]: saveznici zauzimaju [[Ortona, Chieti|grad na Jadranu]], prozvan "Italijanski Staljingrad" zbog brutalnosti okršaja.
Linija 378 ⟶ 394:
* [[31. 12.]] - NOVJ počinje neuspešnu [[Prva banjalučka operacija|Prvu banjalučku operaciju]].
* 31. 12. - Crvena armija povratila [[Žitomir (Ukrajina)|Žitomir]].
▲* decembar - Bugarski [[Otečestveni front]] za samostalnu ujedinjenu Makedoniju.
===
* Izbeglička jugoslovenska vlada prešla u [[London]]a u [[Kairo]].
* [[Hermann Neubacher|Nojbaherov]] plan - između ostalog priključenje Crne Gore Srbiji, ali u Berlinu prihvaćeno samo otvaranje Beogradskog univerziteta.
* [[Bengalska glad 1943]] - nekoliko miliona ljudi umire u [[Bengal]]u (Britanska Indija).
* U SAD počinje [[Projekt Venona]], kontraobaveštajni program dekripcije poruka sovjetskih tajnih službi (do 1980).
* [[Jacques-Yves Cousteau]] i Emile Gagnan izmislili [[Aqua-lung]].
| |||