Velika Srbija – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
U tekstu se subjektivna mišljenja o Jugoslovenskom građanskom ratu navode kao istorijske činjenice. oznake: vizualno uređivanje mobilno uređivanje mobilno veb-uređivanje |
m Vraćene izmjene 212.200.65.188 (razgovor) na posljednju izmjenu korisnika OC Ripper oznaka: vraćanje |
||
Red 7:
Ideja o stvaranju velike srpske države je nastala u [[19. vijek|19. veku]] u vreme nacionalnog buđenja širom Evrope i borbe srpskog naroda za nezavisnost. Najjasnije je uobličena [[1844]]. godine u [[Načertanije|Načertaniju]] [[Ilija Garašanin|Ilije Garašanina]], tajnom političkom programu [[Kneževina Srbija|Kneževine Srbije]]<ref name="Encyclopedia%20of%20Eastern%20Europe">[http://www.questiaschool.com/read/106918273?title=N%3A%20Na%C4%8Dertanije ''Načertanije'', Encyclopedia of Eastern Europe]</ref>, prema kojem bi nova srpska država uključila i multietničke oblasti [[Balkan]]a, poput [[Makedonija|Makedonije]], [[Kosovo|Kosova]], [[Bosna|Bosne]] i [[Hercegovina|Hercegovine]].<ref name="Encyclopedia%20of%20Eastern%20Europe"/> Tokom 19. veka srpska inteligencija, uz izuzetak mislilaca sa [[levica|levice]] koji su bili za stvaranje [[Balkanska federacija|Balkanske federacije]], je uglavnom prihvatila ideju ujedinjenja svih Srba u jednu veliku srpsku državu. Ovakav program su prihvatili i mnogi srpski vladari i državnici, uključujući [[aleksandar Karađorđević (knez)|kneza Aleksandra Karađorđevića]]<ref>Za Aleksandra Karađorđevića je Garašanin, kao ministar unutrašnjih poslova, izradio svoje Načertanije.</ref>, [[Mihailo Obrenović|Mihaila Obrenovića]]<ref>Vladavina Mihaila Obrenovića je vođena „velikom idejom“, a Garašanin je bio njegov ministar inostranih poslova.</ref>, [[Nikola Pašić|Nikolu Pašića]]<ref name="Hall"/><ref>[http://media.srpskinacionalisti.com/index.php?id=37 Vojislav Šešelj, Ideologija srpskog nacionalizma] ''I Nikola Pašić je krajem rata davao diplomatske izjave o južnoslovenskom ujedinjenju, ali svi raspoloživi dokumenti, savremenici i istoričari svedoče da je njemu primarna bila Velika Srbija'' (str. 717). ''Kako zapaža Vasa Čubrilović, Nikola Pašić preuzima od Ilije Garašanina „...ujedinjenje Srpstva, uključujući Bosnu i Hercegovinu, Staru Srbiju i Makedoniju i Crnu Goru s izlazom Srbije na more“'' (str. 978).</ref> i mnoge druge. Sve političke partije [[Kraljevina Srbija|Kraljevine Srbije]], osim [[srpska socijaldemokratska partija|socijaldemokratske]], imale su za cilj stvaranje Velike Srbije, odnosno „ujedinjenje srpstva“.<ref>[http://books.google.com/books?id=KfqbujXqQBkC&pg=PA109&dq=%22Balkan+Federation%22&as_brr=3&client=firefox-a&cd=6#v=onepage&q=%22Balkan%20Federation%22&f=false Ivo Banac, The national question in Yugoslavia: origins, history, politics (str. 110)]</ref> Do [[prvi svjetski rat|prvog svetskog rata]], terotorija Srbije se neprestano širila.<ref>Holm Zundhausen: Istorija Srbije – od 19. do 21. veka, CLIO, Beograd, 2009.</ref><ref>[http://books.google.com/books?id=HGI0Zhj6OcIC&printsec=frontcover&source=gbs_v2_summary_r&cad=0#v=onepage&q=Serbia%27s%20expansion Heavenly Serbia: From Myth to Genocide], [[New York University Press]], 1999. (str. 89.)</ref>
Nakon [[prvi svjetski rat|prvog svetskog rata]] srpska politička elita se odlučuje za [[nastanak Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca|stvaranje Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca]], proklamovane zajednice jugoslovenskih naroda, koju mnogi smatraju velikosrpskom tvorevinom.<ref name="Stevan%20Dedijer"/><ref name="knowledgerush">[http://www.knowledgerush.com/kr/encyclopedia/Greater_Serbia/ Greater Serbia] (knowledgerush.com)</ref> Tokom [[drugi svjetski rat|drugog svetskog rata]] u Jugoslaviji je vođen građanski rat između [[narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|partizana]], pristalica ravnopravnog jugoslovenskog ujedinjenja<ref>Odluka [[Drugo zasjedanje AVNOJ-a|Drugog zasedanja AVNOJ-a]]: „''Da se stvori federalna Jugoslavija, zasnovana na pravu o samoopredeljenju, u kojoj je planirano da južnoslovenski narodi: Srbi, Hrvati, Slovenci, Makedonci i Crnogorci žive u ustavnim republikama sa jednakim pravima''“.</ref> i [[četnici|četnika]], zagovornika stvaranja velike Srbije u okviru velike Jugoslavije.<ref>[http://sr.wikisource.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%94._%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B%D0%B0_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D1%83_%D0%82%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%88%D0%B8%D1%9B%D1%83_%D0%BE%D0%B4_20.12.1941. Instrukcija D. Mihailovića Pavlu Đurišiću od 20.12.1941.]: „''Stvoriti veliku Jugoslaviju i u njoj veliku Srbiju, etnički čistu u granicama Srbije — Crne Gore — Bosne i Hercegovine — Srema — Banata i Bačke''“.</ref> Porazom [[četnici|četnika]] u [[Drugi svjetski rat|Drugom svetskom ratu]] poražena je i velikosrpska politika, a [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFR Jugoslavija]] je preuređena na federalnom principu.
Prinudni karakter Velike Srbije, kao i ostalih "velikonacionalnih" projekata, ogleda se u njihovom ostvarenju protiv volje drugih narodnosti.<ref name="knowledgerush"/> Balkanski narodi vekovima žive izmešani jedni sa drugima i nemoguće je stvaranje velike nacionalne države bez uključivanja brojnih [[Etnička grupa|etničkih grupa]] protiv njihove volje.<ref name="knowledgerush"/> Tokom istorije, svi takvi pokušaji stvaranja Velike Srbije su se završavali zločinima etničkog čišćenja i [[genocid]]om.<ref>Za Balkanske ratove videti [[Zločini nad Albancima u Balkanskim ratovima]], za Drugi svetski rat videti [[Zločini četnika u Drugom svetskom ratu]], za jugoslovenske ratove videti [[Masakr u Srebrenici|Genocid u Srebrenici]], itd.</ref>
== Terminologija ==
Red 17:
* ''velikosrpska doktrina'' ili ''velikosrpska ideologija'', označavaju nacionalističku ideju "ujedinjenja srpstva".
* ''velikosrpska politika'', označava politiku koja teži stvaranju Velike Srbije.
* ''velikosrpska agresija'', [[agresorski rat|osvajački rat]] vođen u cilju stvaranja Velike Srbije; termin je u široj upotrebi od jugoslovenskih ratova 1990-ih.
* ''velikosrpska buržoazija'', označava srpsku političku elitu koja promoviše ideologiju Velike Srbije; termin je uvela [[Komunistička partija Jugoslavije|KPJ]] tokom Prve Jugoslavije.
* ''velikosrpska hegemonija'', označava prevlast Srbije u zajedničkoj jugoslovenskoj državi; termin je naročito korišćen tokom Prve Jugoslavije.
Linija 258 ⟶ 259:
[[Datoteka:Map of Greater Serbia (in Yugoslavia).svg|thumb|desno|Šešeljev plan Velike Srbije, u granicama [[Karlobag-Ogulin-Karlovac-Virovitica]].]]
Srpski četnički vođa [[Vojislav Šešelj]] je početkom jugoslovenskih ratova ponovo aktuelizovao stari četnički plan o stvaranju velike Srbije i njenom etničkom čišćenju.<ref name="Zundhausen"/> [[Šešelj]]ev plan Velike Srbije se zasnivao na načelu „''Gde su srpski grobovi, tu su srpske zemlje''“, kombinujući istorijsko i etničko pravo na teritorije susednih jugoslovenskih republika. On je u okvire Velike Srbije predlagao uključenje većeg dela teritorije SFRJ, i to celih republika [[Srbija|Srbije]], [[Makedonija|Makedonije]], [[Crna Gora|Crne Gore]], [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]], kao i velikog dela [[Hrvatska|Republike Hrvatske]], podeljene po zamišljenoj liniji [[Karlobag-Ogulin-Karlovac-Virovitica]].<ref name="%C5%A0e%C5%A1elj%20ICTY%20Case%20information%20sheet"
=== Draškovićev plan Velike Srbije ===
| |||