1909 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka izmjene |
dop. iz proleksis |
||
Red 20:
* 5. 2. - [[Filippo Tommaso Marinetti]] objavio [[Manifesto del futurismo|Futuristički manifest]] u Italiji (20. 2. i u pariskom Le Figaru).
* [[8. 2.]] - [[Hiram Percy Maxim]] prikazao novinarima [[prigušivač]].
* [[12. 2.]] - Osnovano [[Nacionalno udruženje za napredak Obojenih]] (NAACP).
* [[14. 2.]] - U [[Acapulco|Acapulcu]] poginulo 250 ljudi u teatru, posledica zapaljenog filma.
* [[22. 2.]] - Američka [[Velika bela flota]] završila obilazak oko sveta.
Linija 28 ⟶ 29:
* [[2. 3.]] (17. 2. po j.k.) - Ruska vlada poručuje srpskoj da odustane od teritorijalnih zahteva.
* [[3. 3.]] - Počinje rasprava u ''[[Veleizdajnički proces|Veleizdajničkom procesu]]''.
* [[4. 3.]] - [[William Howard Taft]] postaje 28. predsednik SAD. Sprovodi politiku "[[dolarska diplomatija|dolarske diplomatije]]" u Latinskoj Americi i Istočnoj Aziji.
* [[8. 3.]] - Demonstracije žena u Čikagu, naredne godine će u spomen na ovaj događaj 8. mart postati [[Dan žena]].
* [[10. 3.]] - Cirkular srpske vlade: pitanje BiH se ostavlja velikim silama.
* 10. 3. - Potpisan [[Anglo-sijamski ugovor 1909.|Anglo-sijamski ugovor]]:
* mart - Pod AU pritiskom, Turska zabranila tranzit kupljenog oružja za Srbiju. [[Austro-Ugarska]] pojačava vojne pripreme, organizovani "leteći odredi" protiv gerile.
* [[23. 3.]] - Nemačka ultimativno zahteva od Rusije da prizna aneksiju, Austrougarska gomila trupe na srpskoj granici<ref name="CorovicISSPolet">Ćorović, Vladimir. [http://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/7_19_l.html Istorija srpskog naroda - Polet Srbije]. rastko.rs</ref>.
Linija 58 ⟶ 59:
=== Maj/Svibanj ===
* [[7. 5.]] - Osnovan [[Pontifikalni biblijski institut]] pod upravom [[jezuiti|jezuita]].
* [[11. 5.]] - Završena Nacionalna konvencija koja se dogovorila oko stvaranja saveza četiri britanske kolonije na jugu Afrike (→ [[Južnoafrička Unija]]).
* [[13. 5.]] - Krenuo prvi ''[[Giro d'Italia]]''.
* [[19. 5.]] - ''[[Ballets Russes]]'' [[Sergej Djagiljev|Sergeja Djagiljeva]] debitovao u Parizu.
* [[23. 5.]] - U Sankt Petersburgu otkrivena konjanička statua cara [[Aleksandar III., ruski car|Aleksandra III.]]
* [[29. 5.]] - Protesti protiv Kineza u [[Lima|Limi]] se pretvorili u nerede i pokušaj puča protiv predsednika [[Augusto B. Leguía|Leguíe]].
Linija 74 ⟶ 76:
=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[1. 7.]] - U SAD stupio na snagu ''Copyright Act'', prevaziđen 1976.
* [[2. 7.]] - Miting u Parizu protiv Veleizdajničkog procesa u Zagrebu.
* 2. 7. - Demonstriran [[Haber-Boschov proces]].
Linija 82 ⟶ 85:
* [[18. 7.]] - Na motociklističkoj trci u Berlinu jedan učesnik uleteo u gledalište i eksplodirao mu rezervoar sa gorivom - devet mrtvih, preko 40 povređenih (''Rennbahnkatastrophe'').
* 23. 7. - [[Albanski narodni preporod]]: Albanski kongres u Debru zahteva autonomiju.
* [[24. 7.]] - [[Aristide Briand]] prvi put postaje francuski premijer - formirao je 11 vlada u šest perioda 1909–11, 1913, 1915–17, 1921–22, 1925–26. i 1929.
* [[25. 7.]] - [[Louis Blériot]] preleteo preko La Manša.
* [[25. 7.]] - [[2. 8.]] - "[[Tragična sedmica]]" - sukob španske vojske sa radnicima u Barseloni i Kataloniji, stotine mrtvih.
Linija 104 ⟶ 108:
* septembar - Počela regrutacija na crnogorskoj granici za tursku vojsku (mladoturski zakon regrutuje i hrišćane) - česta izbegavanja.
* 14-[[16. 9.]] - [[Hinko Hinković]] iznosi odbranu braće Pribićević (zbog govora osuđen na 6 meseci).
* [[20. 9.]] - Britanski parlament doneo Zakon o Južnoj Africi - dogodine će biti formirana [[Južnoafrička Unija]].
* [[21. 9.|21]] - [[22. 9.]] - Prva jugoslovenska socijalistička konferencija u Ljubljani (socijaldemokratske stranke iz Slovenije, Hrvatske i BiH).
* [[23. 9.]] - Objavljen prvi deo feljtoniziranog romana ''[[Le Fantôme de l'Opéra]]''.
Linija 121 ⟶ 126:
* oktobar - Kupljenje oružja u Pljevaljskom sandžaku, samo od Srba, uz nasilje.
* [[17. 10.]] - [[Vladimir Aleksić]] pokušao da poleti iznad [[Pančevo|Pančeva]].
* [[24. 10.]] - Nova vlada u Srbiji: [[Nikola Pašić]] na čelu koalicije sa samostalnim radikalima (do 1911).
* 24. 10. - Italijansko-ruski sporazum iz Racconigija - protiv austrougarske dominacije nad Balkanom.
* [[25. 10.]] - Bugarski vladar Ferdinand u poseti Srbiji.
Linija 132 ⟶ 137:
* [[12. 11.]] - London naredio [[Britanski Somaliland|Britanskom Somalilandu]] da povuče osoblje u primorske gradove, ostavljajući unutrašnjost "[[Mohammed Abdullah Hassan|Ludom Muli]]".
* [[13. 11.]] - Katastrofa u rudniku Cherry, Illinois, poginulo 259 rudara, među kojima i mnogo dečaka.
* [[14. 11.]] - Konstituirajuća skupština [[Zagrebački zbor|Zagrebačkog zbora]], preteče [[Zagrebački velesajam|Zagrebačkog velesajma]].
* 14. 11. - Veliki vojni sud u Kolašinu doneo presudu opozicionarima - 103 osude, od čega 11 na smrt (šest u odsustvu, izvršeno 29. 11.) - novo zahlađenje sa Srbijom.
* [[17. 11.]] - U [[Nikaragva|Nikaragvi]] streljana dvojica Amerikanaca koja su pomagala pobunjenicima - izgovor za intervenciju.
* [[18. novembar]] - Dva američka ratna broda poslana u [[nikaragva|Nikaragvu]] nakon što je diktator [[José Santos Zelaya]] ubio 500 revolucioner, među kojima su bila dva Amerikanca.
* [[23. novembar]] - Kineski [[Zaifeng|princ Čun]] koji je, umjesto svoga sina trogodišnjeg cara [[Puyi|Pu Jia]], vodio poslove kineske vlade pokušao je učvrstiti svoju moć novom podjelom guvernerskih mjesta u pokrajinama.
* [[25. 11.]] - Prvi let [[Edvard Rusjan|Edvarda Rusjana]],
=== Decembar/Prosinac ===
Linija 143 ⟶ 149:
* 9 - [[22. 12.]] - [[Fridjungov proces]] - utvrđena lažnost dokumenata korišćenih u Veleizdajničkom procesu, smene u austrougarskom ministarstvu spoljnih poslova.
* [[10. 12.]] - Izašao poslednji broj "Šabačke čivije", lista za šalu, zabavu i satiru (izlazio od [[1906]]).
* decembar - [[Slavoljub Penkala]] patentirao vazdušni jastuk i avion (izrađen sledeće godine).
* [[17. 12.]] - [[José Santos Zelaya]] se povukao s čela Nikaragve pod pritiskom pobune i američke intervencije; naslednik [[José Madriz]] će se povući iz istih razloga sledećeg avgusta.
* [[23. 12.]] - [[Albert I (Belgija)|Albert I]] je novi kralj Belgijanaca (do [[1934]]).
Linija 179 ⟶ 186:
* 1. 3. - [[Mladen Lorković]], ministar u NDH († [[1945]])
* [[4. 3.]] - [[Đorđe Lobačev]], rusko-srpski strip-crtač († [[2002]])
* [[6. 3.]] - [[Stanisław Jerzy Lec]], poljski aforističar († [[1966]])
* [[8. 3.]] - [[László Rajk]], mađarski revolucionar i političar († [[1949]])
* [[18. 3.]] - [[Ljubica Marić]], kompozitor, dirigent, srpski akademik († [[2003]])
Linija 211 ⟶ 219:
* [[10. 8.]] - [[Leo Fender]], proizvođač električnih gitara († [[1991]])
* [[13. 8.]] - [[Milovan Krstić]], vajar i likovni pedagog († [[2006)
* [[18. 8.]] - [[Rudolf Sremec]], filmski redatelj († [[1999]])
* [[23. 8.]] - [[Ante Vokić]], ustaški krilnik († [[1945]])
| |||