Velikopoljski ustanak (1918-1919) – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
n/č oznaka: uređivanje izvornog koda (2017) |
Nema sažetka izmjene oznaka: uređivanje izvornog koda (2017) |
||
Red 1:
'''Velikopoljski ustanak 1918–1919''' ([[Poljski jezik|poljski]]: ''powstanie wielkopolskie 1918–19 roku''; {{lang-de|Großpolnischer Aufstand}}) ili '''Poznanjski rat''' je bio oružani sukob koji se neposredno nakon završetka [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]] na području [[Velika Poljska|Velike Poljske]] odigrao [[Weimarska Republika|njemačkih]] vlasti na jednog, i tamošnjeg [[Poljaci|poljskog]] stanovništva na drugoj strani, a koji je završio njihovim pripajanjem [[Druga poljska republika|novostvorenoj poljskoj državi]].
Područje Velike Poljske je sve do 1795. godine pripadalo [[Poljsko-Litavska Unija|Poljsko-Litavskoj Uniji]], a tada je pripojeno [[Kraljevina Pruska|Kraljevini Pruskoj]] te je zajedno sa njom 1871. postalo dio [[Njemačko Carstvo|ujedinjene carske Njemačke]]. Iako se na njemu stalno doseljavalo [[Nijemci|njemačko]] stanovništvo, Poljaci su do početka Prvog svjetskog rata činili oko 60% stanovništva. Ustanak je velikim dijelom omogućio njemački vojnički kolaps na [[Zapadni front (Prvi svjetski rat)|Zapadnom frontu]], ali i politički kaos izazvan abdikacijom cara [[Njemačka revolucija|sukobom novouspostavljene republikanske vlasti sa radikalnim ljevičarima]]. Lokalni poljski političari i aktivisti su već 12. novembra 1918. osnovali [[Vrhovna narodna skupština (Pruska Poljska)|Vrhovnu narodnu skupštinu]] (NRL), organizaciju koja je trebala predstavljati interese Poljaka na tom području, ali i također formirala vlastite [[paravojne formacije]]. NRL je tokom sljedećih nekoliko tjedana počela preuzimati javne institucije u [[Poznanj]]u od službenih vlasti, da bi taj proces 27. decembra prilikom preuzimanja policijske stanice eskalirao u oružani sukob.
Tokom sljedeća dva mjeseca snage NRL su uspjele zauzeti Poznanj i značajn dio područja Velike Poljske, te uglavnom spriječiti pokušaje njemačkih snaga da uguše ustanak. Pokušaji da se neprijateljstva okončaju pregovorima ili primirjem nisu imali rezultata sve dok u februaru 1919. godine sile [[Antanta|Antante]] nisu, prilikom formalnog produženja [[Primirje u Compiegneu|primirja u Compiegneu]] kojim je u novembru bio okončan sukob sa Njemačkom, inzistirali da se primrije bude odnosilo i na Veliku Poljsku, a snage NRL budu priznate kao snage Antante. Zbog toga je 16. februara potpisano primirje koje se, usprkos manjih čarki, održalo do 28. juna kada je potpisan [[Versailleski mirovni sporazum]] kojim je Velika Poljska predana Poljskoj.
== Vanjske veze ==
| |||