Jednjak – razlika između verzija

'''Jednjak''' ili '''ezofagus''' ({{jez-lat|oesophagus}}) je mišićno sluzokožni organ, cevastog oblika koji pripada [[sistem organa za varenje|sistemu organa za varenje]]. Jednjak transportuje hranu od [[ždrelo|ždrela]] do [[želudac|želuca]].

[[imageDatoteka:Jednjak.gif|thumb|400px|right|'''Jednjak i njegovi odnosi, prikazan od pozadi'''<br />Superior cervical ganglion-gornji vratni ganglion<br />Internal carotid artery-unutrašnja karotidna arterija<br />Pharinx-ždrelo<br />Superior laryngeal nerve-gornji grkljanski nerv<br />Thyroid body-štitna žlezda<br />Vagus nerve-živac vagus<br />Common carotid artery-zajednička karotidna arterija<br />Internal jugular vein-unutrašnja jugularna vena<br />Inferior thyroid artery-donja štitna arterija<br />Pleura-plućna maramica<br />Subclavicular artery-arterija subklavija<br />Aorta-aorta<br /> '''Esophagus-jednjak'''<br />Left pulmonary artery-leva plućna arterija<br />Azygos vein-vena azigos<br />Bronchial artery-bronhijalna arterija<br />Left lung-levo plućno krilo<br />Left bronchus-levi bronh<br />Thoracic duct-grudni limfni kanal<br /> Right lung-desno plućno krilo<br />Inf. vena cava-donja šuplja vena<br />Diaphragm-dijafragma (prečaga)<br />*slika pokazuje odnose od pozadi, tako da su strane okrenute]]

* Vratni deo, je početni deo i od manubrijuma [[grudna kost|grudne kosti]] prelazi u grudni deo. Dužne je oko 5 -{cm}-. Između jednjaka i pretkičmenih mišića nalazi se retroezofagealni prostor, koji omogućava pokrete jednjaka pri gutanju. Ispred jednjaka je [[dušnik]], a između jednjaka i [[dušnik]]a prolaze [[povratni grkljanski živac|povratni grkljanski živci]] ({{jez-lat|n. laringeus recurrens}}). Bočno leže režnjevi [[štitna žlezda|štitne žlezde]], [[zajednička karotidna arterija|karotidne arterije]], [[unutrašnja jugularna vena|unutrašnje jugularne vene]] i oba živca [[vagus]]a (svaki sa po jedne strane).

* Grudni deo jednjaka, je dug oko 15-20 -{cm}- i to je njegov najduži deo. Podeljen je na gornji i donji grudni deo.

** Gornji grudni deo, se nalazi u gornjem [[sredogruđe|sredogruđu]] ([[medijastinum|medijastinumu]]u). Ovaj deo se nalazi iza [[dušnik]]a i iznad [[luk aorte|luka aorte]]. Levi glavni bronh pritiska jednjak sa prednje strane i stvara na njemu srednje suženje. Između zadnje strane jednjaka i kičmenog stuba, sa mišićima nalazi se retroezofagealni prostor. Zadnju stranu ukršta grudni limfni kanal ({{jez-lat|ductus thoracicus}}). Levu stranu jednjaka dodiruje luk aorte, stvara na njemu srednje suženje i potiskuje ga udesno. Sa leve strane jednjaka nalazi se leva [[zajednička karotidna arterija]], takođe ovom stranom u žlebu između jednjaka i dušnika prolazi i levi povratni grkljanski živac. Leva strana jednjaka dodiruje i levu [[plućna maramica|plućnu maramicu]]. Desna strana jednjaka se nalazi iza [[dušnik]]a i dodiruje desnu [[plućna maramica|plućnu maramicu]]. U okolini jednjaka se nalaze brojni paratrahealni [[limfni čvor]]ovi.

** Donji grudni deo, nalazi se ispod račve dušnika i iza [[srčana maramica|srčane maramice]], tako da je sa prednje strane prekriven njom i preko nje dodiruje levu [[leva pretkomora srca|pretkomoru]] i [[leva komora srca|komoru srca]]. [[Desna plućna arterija]] takođe prolazi ispred jednjaka nešto iznad srčane maramice. U donjem delu prednjom stranom jednjaka silazi levi živac [[vagus]], dok desni vagus silazi zadnjom stranom jednjaka. [[Aortni luk]] se podvlači ispod jednjaka i prelazi na njegovu zadnju stranu. U nivou dijafragme [[grudna aorta]] je sasvim pozadi jednjaka. Zadnja strana jednjaka je i u kontaktu sa [[grudni limfni kanal|grudnim limfnim kanalom]] i [[vena azigos|venom azigos]].

* Trbušni deo, počinje otvorom [[dijafragma|dijafragme]] (prečaga) kroz koji prolazi jednjak ({{jez-lat|hiatus asophageus}}). Ovaj deo je kratak, 2-4 -{cm}-, levkastog oblika i obuhvaćen je mišićima prečage, koja imaju ulogu sfinktera (zatvarača) jednjaka. Završava se ušćem u želudac ({{jez-lat|ostium cardiacum}}).

* Vezivni sloj ({{jez-lat|tunica adventitia}}), je spoljašnji sloj koji labavo vezije jednjak za okolne strukture. Ovaj sloj građen je pretežno iz [[vezivno tkivo|vezivnog tkiva]].

* Mišićni sloj ({{jez-lat|tunica muscularis}}), je srednji sloj zida. Spolja se nalaze uzdužna mišićna vlakna, a unutra kružna. U goroj trećini jednjaka su mišićna vlakna poprečno-prugasta, a u donje 2/3 glatka.

* Sluzokoža jednjaka ({{jez-lat|tunica mucosa}}), je unutrašnji sloj. Sačinjena je od pločasto-slojevitog [[epitel]]a, i uzdužno je naborana.

* Arterije jednjaka su male, mnogobrojne i odvajaju se iz susednih većih arterija. Gornje grane za jednjak dolaze i [[donja štitna arterija|donje štitne arterije]] ({{jez-lat|a. thyroidea inferior}}), srednje grane se izdvajaju iz [[grudna aorte|grudne aorte]], donje grane potiču iz [[prečažne arterije|arterija dijafragme]] ({{jez-lat|a. phrenica superior et inferior}}), dok je trbušni deo snabdeven iz [[leva želudačna arterija|leve želudačne arterije]] ({{jez-lat|a, gastrica sinistra}}). Arterije jednjaka obrazuju međusobno brojne spojeve (anastomoze).

* Vene jednjaka obrazuju podsluzokožne i periezofagealne spojeve, a zatim se ulivaju u veće okolne vene. Vene grudnog dela zavrčavaju se u bronhijalne, međurebarne vene, a trbušnog dela se u levoj želudačnoj veni.

* Gornje poprečno-prugasti mišić jednjaka inerviše [[povratni grkljanski živac]] i [[živčani splet ždrela]] ({{jez-lat|plexus pharingeus}}). Donji gladak mišić inerviše [[autonomni nervni sistem|parasimpatički]] [[vagus]], a [[autonomni nervni sistem|simpatički]] grane simpatičkog stabla i grudnih i donjeg vrtanog gangliona.

* [[Refluks želudačnog soka]]

* [[Ahalazija]]

* [[Rak jednjaka]]

* [[Divertikulumi jednjaka]]

* [[Ezofagealno-trahealna fistula]]

* [[Variksi jednjaka]]

* [[Perforacija jednjaka]]

* [[Zapaljenje jednjaka]] ([[ezofagitis]])

* [[Želudac]]

* [[Ždrelo]]

* [[Ciroza jetre]]

* [[Medijastinitis]]

== Spoljašnje veze ==

* [http://education.yahoo.com/reference/gray/subjects/subject?id=245#1 Grejeva anatomija]

* Dr Dragoslav Bogdanović ''Anatomija grudnog koša'' Savremena administracija

[[categoryKategorija:Probavni sustav]]

[[categoryKategorija:Gastroenterologija]]