1834 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
proleksis |
ostatak |
||
Red 8:
[[Datoteka:ZollvereinBIG 1834.png|mini|200px|[[Nemački carinski savez]] (plavo)]]
* [[1. 1.]] - Stupio na snagu [[Nemački carinski savez]] (''Zollverein'') - osamnaest nemačkih država, bez Austrije.
* [[17. 1.]] (5. 1. po j.k.) - U [[Kragujevac|Kragujevcu]] izašle "[[Novine srbske]]", prvi
* [[27. 1.]] - Liberalni [[švajcarska|švajcarski]] kantoni donose Badenski članak za kontrolu rimokatoličke crkve koja se tomo oštro protivi
*
* februar - [[Robert Owen]] organizuje Velike nacionalne konsolidovane sindikate u Londonu.
* [[25. 2.]] - Knez [[Miloš Obrenović]] doneo naredbu o izmeštanju svih radnji za promet eksplozivnim materijama van gradskog jezgra - početak organizovane zaštite od požara u Srbiji.
* [[4. 3.]] - [[Derventa|Derventski]] paroh Jovica Ilić diže pobunu ("Pop-Jovičina buna") koja je ubrzo ugušena<ref>Rastoder, Šabotić, p. 7-8</ref>.
* [[6. 3.]] - Grad York inkorporiran kao [[Toronto]].
* [[28. 3.]] - Kongres SAD ukorio predsednika [[Andrew Jackson|Jacksona]] zbog povlačenja fondova iz [[Druga banka Sjedinjenih Država|Banke SAD]] (obrisano 1837).
Linija 20 ⟶ 21:
===April/Travanj – Jun/Lipanj ===
* [[9. 4.]] - Druga [[Pobune lionskih tkača svile|pobuna lionskih tkača svile]] - u krvavoj nedelji će poginuti stotine ljudi.
* [[22. 4.]] - Četvorna alijansa (Francuska, Britanija, Portugal, Španija) u korist kraljica u Portugalu i Španiji.
* april - [[Alexandru II Ghica]] postaje knez [[Vlaška|Vlaške]] (do 1842.), nakon šestogodišnje ruske vojne uprave.
* april? - Podgorički i spuški Turci napadali selo Jastreb, Njegoš im vraća odsečene glave kao gest dobre volje<ref name="njegpisma">[http://www.rastko.rs/rastko-cg/umjetnost/ppnjegos-pisma.html Njegoš - Izabrana pisma], rastko.rs</ref>.
* [[maj]] - Izbija [[Arapska pobuna u Palestini (1834)|Arapska pobuna u Palestini]] protiv egipatske vlasti - ugušena do avgusta, svaki peti muškarac poginuo, deportovan ili pobegao iz zemlje.
* [[16. 5.]] - [[Portugalski građanski rat]]: [[Bitka kod Asseiceire]] je odlučujuća pobeda lojalista kraljice [[Marija II (Portugal)|Marije II]] - deset dana kasnije Koncesija iz Evoramontea kojom se [[Miguel I (Portugal)|Miguel I]] odriče prestola i odlazi u egzil (ali se ubrzo odriče potpisa).
* [[28. 5.]] - [[Srpski jezik]] uveden kao službeni u prepisci sa turskim vlastima, kada je [[Knez Miloš Obrenović|Knez Miloš]] vratio jedno vezirovo pismo napisano turskim.
Linija 31 ⟶ 35:
* [[9. 7.]] - [[Hrvatski narodni preporod]]: dozvoljene novine na hrvatskom jeziku.
* [[15. 7.]] - [[Španska inkvizicija]] ukinuta kraljevskim dekretom.
* jul - Narodna vojska stiže u [[Azbukovica|Azbukovicu]] i proteruje muslimane<ref>Vasiljević, Milivoje [http://www.rastko.rs/svecovek/ustrojstvo/manastiri/soko/mvasiljevic-soko/drugi_deo.html Soko-grad], rastko.rs</ref>. Isto se dešava u [[Krupanj|Krupnju]]<ref>Đurđev, Aleksandar [http://www.rastko.rs/svecovek/ustrojstvo/namesnistva/radjevina/krupanj/index_l.html Crkve Krupnja], rastko.rs</ref>, [[Rađevina|Rađevini]] i [[Jadar|Jadru]] (prošlogodišnji hatišerif je odredio pet godina za iseljenje muslimana iz uvećane Kneževine Srbije)<ref>Rastoder, Šabotić, p. 6</ref>.
* [[1. 8.]] - Ukinuto ropstvo u većem delu [[Britanska imperija|Britanske imperije]].
* [[12. 8.]] - Antikatolički neredi u blizini [[Boston]]a, spaljen samostan [[Uršulinke|Uršulinki]].
* 12. 8. - Dodatni akt u [[Brazilsko Carstvo|Brazilu]], povećana autonomija provincija.
* [[14. 8.]] - ''[[Poor Law Amendment Act 1834]]'' vodi osnivanju [[Radni dom|
* [[15. 8.]] - Zakonom omogućeno osnivanje kolonije [[Južna Australija]].
Linija 42 ⟶ 47:
* [[4. 10.]] - Otvorena zgrada [[Hrvatsko narodno kazalište u Zagrebu|Hrvatskog narodnog kazališta u Zagrebu]].
* [[16. 10.]] - Izgorjela [[Westminsterska palača]].
* [[20. 10.]] - [[Ljudevit Gaj]] najavljuje "Novine Horvatske" i "Danicu" (izlaze u siječnju).
* [[23. 10.]] - [[Muhamed-šah Kadžar]] je novi iranski šah (do [[1848]]).
* [[27. 10.]] - [[Prvi karlistički rat]]: [[Bitka kod Alegría de Álave]] je karlistička pobeda u Španiji.
* [[30. 10.]] (18. 10. po j.k.) - Kanonizovan [[Petar I Petrović Njegoš]]<ref>Ćulibrk, otac Jovan [http://www.rastko.rs/bogoslovlje/sv_petar_cetinjski.html Sveti Petar Cetinjski], rastko.rs</ref>.
* [[11. 12.]] - U Južnoj Africi ubijen jedan poglavica čime počinje šesti [[Xhosa ratovi|Xhosa rat]].
* [[15. 12.]] - [[Bitka kod Arquijasa]] je pobeda liberala u Španiji.
===Kroz godinu===
* [[Njegoš]] osnovao štampariju na Cetinju, objavljena zbirka "Lijek jarosti turske"<ref>Njegoš, [http://www.rastko.rs/rastko-cg/umjetnost/njegos-lijek.html Lijek jarosti turske], rastko.rs</ref>; takođe osnovana prva osnovna škola.
* 1834-35 - [[Vuk Karadžić]] boravi u Crnoj Gori i Boki Kotorskoj.
* [[Demografija Srbije]]: prvi popis u Kneževini - 678.192 stanovnika.
* U [[Vučitrn]]u izgrađena crkva sv. Ilije.
* Izlazi kajkavski koledar ''Danicza zagrebechka'' [[Ignac Kristijanović|Ignaca Kristijanovića]].
* Pod imenom ''Collegio illirico-piceno'' obnovljen [[Ilirski kolegij u Loretu]].
Linija 55 ⟶ 67:
* [[Klauzius-Klapejronova jednačina]].
* [[Charles Wheatstone]] meri brzinu elektriciteta u provodniku.
* [[Kuga]] u Aleksandriji - do 1837. se širi i u Srbiju.
* Osmanlije povratile direktnu kontrolu nad [[Mosul]]om, koju je ranije imala porodica [[Džalili]].
== Rođenja ==
Linija 71 ⟶ 85:
* [[22. 8.]] - [[Samuel Pierpont Langley]], astronom, pionir avijacije († [[1906]])
* [[31. 8.]] - [[Natko Nodilo]], povjesničar, političar († [[1912]])
* [[4. 9.]] - [[Fran Erjavec]], prirodoslovac i književnik († [[1887]])
* [[10. 9.]] - [[Franjo Iveković]], filolog († [[1914]])
* [[20. 11.]] - [[Franjo Kuhač]], hrvatski etnomuzikolog i glazbeni povjesničar († [[1911]].)
Linija 93 ⟶ 108:
* [[23. 12.]] - [[Thomas Robert Malthus]], ekonomista i demograf (* [[1766]])
* ? - [[Filip Višnjić]], guslar (* 1767)
* ? - [[Turki bin Abdullah bin Muhammad]], saudijski vladar (* 1755)
==Reference==
Linija 98 ⟶ 114:
;Literatura
* Rastoder, Šabotić [http://www.arhivtk.com.ba/treci%20dio.pdf Posavska buna iz 1836. godine], arhivtk.com
{{commonscat|1834}}
| |||