Tundra – razlika između verzija

'''Tundra''' je [[biom]] koji se prostire u predelima gde je rast [[drvo|drveća]] onemogućen nižim [[temperatura]]ma i kratkom [[vegetacijska sezona|vegetacijskom sezonom]]. Ime potiče od [[Kildin-samski jezik|kildin-samske]] (laponske) reči „}-{tūndâr}-”, koja označava „ledinu bez drveća”. Postoje dva tipa tundre: ''arktička'', rasprostranjena u polarnim predelima [[Arktik]]a i [[Antarktik]]a, i ''alpijska'', rasprostranjena u vidu zasebnog pojasa na visokim [[planina]]ma. [[flora (botanika)|Flora]] [[Palearktik|palearktičkih]] tundri česo se naziva [[arkto-alpijska flora|arkto-alpijskom]] usled postojanja zajedničke istorije vegetacije i velikog broja zajedničkih vrsta biljaka u arktičkoj i alpijskoj tundri.

[[SlikaDatoteka:800px-Map-Tundra.png|minithumb|levoleft|200p200px|Rasprostranjenost arktičke tundre na Severnoj polulopti]]

U skorijoj geološkoj prošlosti ([[ledeno doba|ledena doba]] [[Kvartar]]a) velike ledene mase pokrivale su deo [[Severna Amerika|Severne Amerike]] i [[Evropa|Evrope]]. U periodu posle poslednje glacijacije led se povukao ka [[sever]]u ili se zadržao na [[planina]]ma ([[glečer]]i). Oblasti poslednje oslobođene od leda, a susedne savremenim ledenim pokrivačima pripadaju biomu tundri. Na [[engleski jezik|engleskom]] se tundre u Americi nazivaju „}-{barren grounds}-” (u prevodu: „oskudna, neplodna zemlja”), ali o jedinstvenosti sa biomom u Evropi i [[Azija|Aziji]] svedoči i to da 75% živog sveta na svim nabrojanim [[kontinent]]ima čine iste [[vrsta (biologija)|vrste]].

[[SlikaDatoteka:Greenland scoresby-sydkapp hg.jpg|minithumb|levoleft|200p200px|Tundra na Grenlandu]]

U nivou polarnog kruga u vreme [[zima|zimske]] [[kratkodnevica|kratkodnevice]], [[Sunce]] se uopšte ne izdiže iznad [[horizont]]a. Još severnije, noć traje još duže i veći deo tundre nema sunčevu osvetnjenost po više meseci. To utiče na život u tundri da svoju aktivnost usresrede na kratak period osvetljenosti. Osim [[tama|tame]], značajan faktor u tundri je i hladnoća koja zapravo ima [[geologija|geološko]] nasleđe. Duboki slojevi [[zemljište|zemljišta]] („[[permafrost]]“) potpuno su zaleđeni. Na [[Grenland]]u je zaleđen sloj debljine 600 metara, a ponegde i dublje-u Rusiji je zaleđeni sloj bio dubine 1.450 }-{m}-. U toku leta „otkravljuje“ se tek tanak sloj, ne veći od sedam centimetara, ali i to je dovoljno za opstanak živog sveta koji naseljava tundru. Ovaj sloj je zasićen vodom jer padavine koje su u njega dospele ne mogu da se ocede dublje, pošto je tu zaleđeno. U tundri inače ima malo [[padavina]] i to je uvek [[sneg]]. Zbog naizmeničnog smrzavanja i otkravljivanja zemljišta, nastaje [[poligonalno zemljište]]. Naime, ovi [[proces]]i izazivaju pupčenje tla i stvaranje šupljina u koje se gomila [[kamen|kamenje]].

[[SlikaDatoteka:Boulder Ridge 3736.JPG|minithumb|desnoright|200p200px|Alpijska tundra sa Krumholc ekotonom]]