Sveti Stefan Mađarski – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m robot Dodaje: tl:Esteban I ng Unggarya |
Nema sažetka izmjene |
||
Red 1:
{{Infokutija kraljevska krv
| ime = Sveti Stjepan I
| titula = Apostolski kralj Mađarske
| slika = StefanIHongarije.jpeg
| imgw =190px
| caption =
| nasljedstvo = [[Kralj Mašarske]]
| vladavina = 1001 – 1038
| krndiba = 25 Dec. 1000/ 1 Jan. 1001
| prethodnik = Sam kao Veliki knez
| nasljednik = [[Petar Urseolo od Mađarske|Petar I]]
| regent =
| nasljedstvo1 = [[Veliki knez Mađara]]
| vladavina1 = c. 997 – 1000
| coronation1 =
| prethodnik1 = [[Géza od Mađarske|Géza]]
| nasljednik1 = Okrunjeni kralj Mađarske
| supružnik = [[Giselle od Bavarske]]
| potomstvo = [[Sveti Emerik od Mađarske|Sveti Emerik]]
| kuća = [[Kuća Arpada]]
| otac = [[Géza od Mađarske]]
| majka = [[Sarolt od Transilvanije]]
| datum_rođenja = ? 967 - 975
| mjesto_rođenja = [[Esztergom]], Kneževina Mađarska
| datum_smrti = 15. august 1038 (starost 62-71)
| mjesto_smrti = [[Esztergom]] ili [[Székesfehérvár]], [[Historija Mađarske|Mađarska]]
| mjesto_pogreba= [[Székesfehérvár]], [[Mađarska]]
| dan_slave =[[16. august]]; [[20. august]] (u Mađarskoj)<ref name=Britannica/>; [[2. septembar]] ([[Traditionalistički katolici|Traditionalistički katolici]])
| slavljen=[[Rimokatolička crkva]], [[Pravoslavlje]]
|svetac_titila =Kralj i ispovjednik
|beatified_date=
|beatified_place=
|beatified_by=
|canonized_date=August 20, 1083
|canonized_place=[[Esztergom]], [[Hungary]]
|canonized_by=[[Pope Gregory VII]]
|attributes=[[Crown of St. Stephen|Crown]]; [[Sceptre]]; [[Globus cruciger|globe]]
|patronage=Patron saint of Hungary<ref name=Britannica/>
|shrine=[[Saint Stephen's Basilica]] in [[Budapest]], Hungary
|suppressed_date=
|potpis=King saint stephen signature.svg
}}
'''Sveti Stefan (Mađarski''' ili '''Sveti Stefan Veliki''' ({{Jez-mađ|Szent István}}) (*oko [[975]]— †[[15. avgust]] [[1038]]) je prvi kralj [[Mađarska|Mađarske]] ([[1001]]—[[1038]]). Pripadao je dinastiji [[Arpadovići|Arpadovića]]. Od pape je dobio krunu, koja je dobila mitski značaj među [[Mađari]]ma, tako da se otada mađarske zemlje zovu "zemlje krune Svetog Stefana". Svetac je i po katoličkoj i po pravoslavnoj crkvi. On je prvi mađarski kralj koji se oženio strankinjom a to je bila Gizela kći bavarskog vojvode Hajnriha Svađalice. Majka mu se zvala Šarolta i bila je kći erdeljskog gospodara Đule. Bila je pravoslavne vere.
=== Kruna Svetog Stefana ===
Otac mu je bio vođa Mađara Geza. Ime mu je bilo Vajk ili Vojk, što znači heroj. Ime Stefan je dobio nakon krštenja. Kad je imao 10 godina, krstio ga je svetac [[Adalbert Praški]] i on nosi pomađarenu verziju njegovog imena Vojtjeh. Oženio se Gizelom Bavarskom, ćerkom Henrika II Bavarskog.
Uspeo je da se nametne ostalom plemstvu i u sukobima oko savlada Kopanja koji se prema običaju levirita nameravao oženiti udovu Šaroltu i po principu seniorata naslediti krunu. Iz Nemačke je dobijao vojnu pomoć u obračunu sa protivnicima. Od [[995]]. do [[997]]. bio je [[princ Nitre]], a [[997]]. postaje vodeći princ u Mađarskoj.
Papa [[Silvester II]] uz saglasnost cara [[Oton III|Otona III]] šalje mu zlatnu krunu optočenu draguljima i time ga januara [[1001]]. Priznaje kao hrišćanskog kralja Mađarske. Tada je Stefan dobio ime po kome će biti pamćen u narednim vekovima. Stefanos znači ovenčani ili krunisani.
To je kruna, koja se naziva [[kruna Svetog Stefana]]. Originalna kruna Svetog Stefana izgleda da nije očuvana. Današnja je po svoj prilici samo kopija.
=== Pokrštavanje Mađara ===
Dobio je titulu apostola sa 10 eparhija. Dobio je veliku crkvenu autonomiju u odnosu na papu.
Crkveno je podelio Mađarsku na 10 eparhija od planiranih 12. Naredio je da svako deseto mesto mora imati crkvu i sveštenika. Osnovao je brojne katedrale i manastire. Unutar manastira osnivaju se škole, kao centri kulture i pismenosti. U Mađarsku je tada došao i monah Gelert kao vaspitač njegovog sina i naslednika Emeriha.
Uz pomoć latinskih i grčkih sveštenika Sveti Stefan je pokrštavao Mađare, koji su do tog vremena većinom bili [[pagani]].
Obeshrabrivao je paganske običaje i učvršćivao je hrišćanstvo raznim zakonima koji su zabeleženi kao ''''Institucije'''. [[Latinski]] postaje službeni jezik carskog dvora i prestaje sa korištenjem hunsko-mađarskog pisma. Pokrštavanjem je uspeo da uvede Mađarsku u krug civilizovanih zemalja. Nadživeo je svu decu i Mađarsku je pre smrti posvetio Mariji, Majci božijoj pa se ona i naziva ''Patrona Hungarie''. Posle smrti njegovog sina Emeriha 1030 koji je poginuo u lovu na vepra došao je u sukob sa Hajnrihom II oko miraz koji donela njegova žena Gizela a to su oblasti oko reka Fiša i Lajta. To su počeci ugarsko-nemačkih sukoba.
=== Misionari i imigranti ===
Brojni [[misionari]] dolaze u Mađarsku i sa Zapada i iz Vizantije. [[Benediktinci]] su prvi red, koji se nastanio u Mađarskoj. Svaki manastir u Mađarskoj postao je ne samo relligiozni centar, nego i centar civilizacije. Monasi su očistili prostor od šuma, kultivisali su zemlju i sagradili su naselja u koja dolaze kolonisti. [[Mađari]] se uče zapadnim metodama poljoprivrede, te zapadnim zanatima i umetnostima. Pokrštavanje je ipak bilo glavni cilj tih misionara. [[Mletačka republika|Mlečanski]] sveštenici su prilagodili latinicu mađarskom jeziku.
Posle monaha u Mađarsku dolaze razne zanatlije i drugi privučeni privilegijama i pričama o zemlji sa mnogo obradive zemlje. Imigraciju u Mađarsku su pospešile loše godine i epidemije u Evropi.
=== Centralizacija Mađarske ===
Provodio je centralizaciju Mađarske po uzoru na karolinške vladare. Ukinuo je plemenske podele. Stvorio je nove teritorijalno-administrativne jedinice zvane županije. Podelio je Mađarsku u 40-50 županija i nastavio je sa uvođenjem decimalnog sistema mera.
Proveo je i finansijsko-ekonomske reforme.
Do [[1028]]. celi Karpatski region je postao deo Mađarske. Odgovarajućim dogovorima sa velikim [[Kijevska kneževina|kijevskim knezom]] [[Jaroslav Mudri|Jaroslavom Mudrim]] i sa [[Kraljevina poljska|poljskim kraljem]] [[Boleslav Hrabri|Boleslavom Hrabrim]] pripaja Mađarskoj nove teritorije.
=== Svetac ===
Proglašen je svecem [[1083]] na inicijativu kralja Ladislava, od strane katoličke crkve, a pravoslavna crkva ga je proglasila svecem 2000. Sveti Stefan je imao troje dece, ali nadživeo je sve troje, tako da je nakon njegove smrti vladalo razdoblje nestabilnosti od [[1038.]] do [[1047.]] godine.
== Reference ==
{{reflist}}
{{Lifetime|975|1038|Stefan I Mađarski}}
[[Kategorija:Mađarski kraljevi]]
[[Kategorija:Sveci]]
[[bs:Stjepan I Sveti]]
| |||