Wikipedija

Ljekovite biljke – razlika između verzija

Interaktivna pretraga historije
Novija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
Nova stranica: {{radovi}} Lekovite biljke (u literaturi se može sresti i termin medicinske biljke) se koriste u zvaničnoj ili narodnoj medicini za lečenje bolesti ili očuvanje zdravlja ljudi. Da...
 
u.
Red 1:
'''Ljekovite biljke''' (u literaturi se može sresti i pojam '''medicinske biljke''') se koriste u služebnoj ili narodnoj medicini za liječenje bolesti ili očuvanje zdravlja ljudi. Danas se koristi oko 10 000 vrsta biljaka i posvećuje im se velika pažnja upravo u cilju pronalaženja boljih lijekova koji bi po [[organizam]] [[čovjek]]a bili što je moguće manje štetni.
{{radovi}}
Lekovite biljke (u literaturi se može sresti i termin medicinske biljke) se koriste u zvaničnoj ili narodnoj medicini za lečenje bolesti ili očuvanje zdravlja ljudi. Danas se koristi oko 10 000 vrsta biljaka i posvećuje im se velika pažnja upravo u cilju pronalaženja boljih lekova koji bi po organizam čoveka bili što je moguće manje štetni.
 
Mnoge farmakopeje u svetu koriste biljke za dobijanje lekova (u Rusiji se oko 170 vrsta biljaka koristi u te svrhe) jer su bogate sadržajem alkaloida, glikozida, smole, etarskih ulja i dr. NaukaZnanost koja se bavi izučavanjem lekovitogljekovitog bilja, odnosno drogama biološkog poreklaporijekla naziva se [[farmakognozija]].
 
== Povijest ==
Istorija upotrebe biljaka u lečenju tesno je povezana sa istorijom i razvojem ljudskog društva. Najstariji pisani dokumenti potiču iz Kine 3000 godina pre n.e. kada se znalo za više od stotinu lekovitih biljaka među kojima se neke i danas koriste, kao npr. reum i cimet. Godina 1806. obeležena je zaslugom nemačkog apotekara Fridriha Vilhelma Sertinera (nem. Friedrich Wilhelm Sertürner 1783—1841), koji je prvi izolovao morfin iz opijuma, kao početak stručne farmakognozije.
Povijest upotrebe biljaka u liječenju tijesno je povezana sa poviješću i razvojem ljudskog društva. Najstariji pisani dokumenti potječu iz [[Kina|Kine]] 3000 godina prije nove ere kada se znalo za više od stotinu ljekovitih biljaka među kojima se neke i danas koriste, kao npr. [[reum]] i [[cimet]]. Još su [[stari Slaveni]] znali za ljekovito djelovanje biljaka pa se to iskustvo prenosilo kroz narodno pamćenje sve do danas. Jedna od najpoznatijih biljaka, kojoj su osim ljekovitih pripisivana i sveta obilježja, bila je [[bosiljak]]. Godina [[1806.]] obilježena je zaslugom njemačkog ljekarnika Friedricha Wilhelma Sertürnera, koji je prvi izolirao [[morfin]] iz [[opijum]]a, kao početak stručne farmakognozije.
 
== Djelovanje ==
Prema farmakološkom dejstvu lekovite biljke je moguće podeliti u dve grupe:
Prema farmakološkom djelovanju ljekovite biljke je moguće podijeliti u dvije grupe:
 
1.# lekoviteljekovite biljke blagog dejstvadjelovanja, kojima pripada veliki broj biljka koje su u širokoj i skoro svakodnevnoj upotrebi kakve su recimo nana,primjerice [[kamilica]], [[lipa]], [[šipak]] i dr.
# ljekovite biljke jakog djelovanja, toksične vrste od kojih se proizvode vrlo jaki otrovi kao npr. [[morfin]], [[heroin]], [[atropin]] i dr. i čija je upotreba i rukovanje (skladištelje, izrada preparata i davanje bolesnicima) propisana zakonom o otrovnom bilju.
 
Prema načinu djelovanja na ljudski organizam najčešće se svrstavaju u nekoliko grupa:
2. lekovite biljke jakog delovanja, toksične vrste od kojih se proizvode vrlo jaki otrovi kao npr. morfin, heroin, atropin idr. i čija je upotreba i rukovanje (skladištelje, izrada preparata i davanje bolesnicima) propisana zakonom o otrovnom bilju.
 
# biljke koje djeluju na rad [[srce|srca]] i [[krvotok]]a;
Prema načinu delovanja na ljudski organizam najčešće se svrstavaju u nekoliko grupa:
# biljke koje djeluju nadražujuće na [[živčani sustav]];
# biljke koje umirujuće djeluju na živčani sustav;
# biljke za ublažavanje bolova;
# biljke koje reguliraju rad [[probavni sustav|probavnog sustava]];
# biljke koje olakšavaju iskašljavanje;
# biljke koje ubrzavaju zarastanje [[rana]].
 
== Smjernice ==
1. biljke koje deluju na rad srca i krvnih sudova;
Da bi sadržaj ljekovitih supstanci u biljci bio najveći, neophodno je pridržavatri se nekih osnovnih smjernica koje važe za najveći broj biljaka:
 
* [[cvijet]] se bere čim biljka počne cvjetati, pri čemu ne treba sačekati da se otvori
2. biljke koje deluju nadražujuće na nervni sistem;
* [[list]] se bere pred cvjetanje
* lisni pupoljak bere se neotvoren u rano proljeće
* cijeli nadzemni dio biljke bere se u vrijeme cvjetanja biljke
* [[plod]] se sakuplja prije nego što potpuno sazrije
* sjemenke se beru potpuno zrele
* podzemni organi ([[rizom]], [[korijen]], krtole, [[lukovica|lukovice]]) vade se u jesen ili proljeće, a veoma rijetko u doba cvjetanja biljke
 
Sakupljanje biljaka treba obavljati po lijepom i sunčanom vremenu. Po završenom branju se odbacuju svi oni dijelovi biljke koji se ne koriste. Tijekom sušenja biljke se ne izlažu direktno [[sunce|suncu]] ili visokoj temperaturi već se sušenje obavlja u zasjenčenim mjestima. Materijal je potrebno češće prevrtati. Najbolje je sušenje obavljati u posebnim sušarama u kojima su optimalne temperature do 40°C.
3. biljke koje umirujuće deluju na nervni sistem;
 
Upotreba biljaka u domaćim uvjetima odnosi se na upotrebu samo tzv. ljekovitih biljaka blagog djelovanja kao što su kamilica, lipa i dr, dok je rad sa ljekovitim biljkama jakog [[farmakologija|farmakološkog]] djelovanja dopušten samo stručnim osobama i pod posebnim uvjetima koji su propisani Zakonom o otrovnom bilju.
4. biljke za ublažavanje bolova;
 
U domaćim ujvetima od ljekovitog bilja mogu se pripremati različiti ekstrakti:
5. biljke koje regulišu rad sistema za varenje;
 
* [[čaj]]evi
6. biljke koje olakšavaju iskašljavanje;
* tinkture, koje se pripremaju ekstrakcijom pomoću [[alkohol]]a
* praškovi
* [[sok]]ovi
 
=== Opća pravila koja treba poštovati ===
7. biljke koje ubrzavaju zarastanje rana.
* nikada ne treba odjednom uzimati veće količine ljekovitog bilja jer tada može više štetiti nego koristiti;
* pri prvom uzimanju određene biljke treba početi s malom količinom da bi se ispitala [[alergija|alergijska reakcija]] organizma;
* radi izbjegavanja efekta navikavanja treba s vremena na vrijeme izvršiti zamjenu pojedinih komponenti biljnih mješavina; najsigurnije je da promjenu recepture izvrši farmaceut;
* izradu složenijih biljnih preparata, pogotovo onih koji sadrže toksične biljke, treba ostaviti stručnjacima;
* čajeve ne zaslađivati, a ako je to baš neophodno onda koristiti [[med]] ili [[javorov sirup]]; med se stavlja samo u prohlađen čaj (40 - 45° C) jer se na višoj temperaturi razgrađuje tako da ostanu samo [[šećer]]i;
* kod izbora biljaka ne treba eksperimentisati već treba koristiti ono lekovito bilje koje dokazano odgovara datoj bolesti;
* temperatura vode kojom se prelijeva biljka bogata [[vitamin C|vitaminom C]] (npr. šipak) ne bi smjela prijeći 50° C jer se na višoj temperaturi ovaj vitamin razgrađuje;
 
[[Kategorija:Ljekovito bilje]]
Još su stari Sloveni znali za lekovito dejstvo biljaka pa se to iskusto prenosilo kroz narodno pamćenje sve do danas. Jedna od najpoznatijih biljaka, kojoj su osim lekovitih pripisivana i sveta obeležja, bila je bosiljak.
[[Kategorija:Medicina]]
 
[[ar:عشب طبي]]
Da bi sadržaj lekovitih supstanci u biljci bio najveći, neophodno je pridržavatri se nekih osnovnih smernica koje važe za najveći broj biljaka:
[[bg:Фитотерапия]]
 
[[en:Herbalism]]
cvet (flos)se bere čim biljka počne da cveta, pri čemu ne treba sačekati da se otvori;
[[eo:Herbokuracado]]
list (folium) bere se pred cvetanje;
[[es:Fitoterapia]]
lisni pupoljak (gemma) bere se neotvoren u rano proleće;
[[de:Bearbeiten von Pflanzenheilkunde]]
ceo nadzemni deo biljke (herba) bere se u vreme cvetanja biljke;
[[fa:گیاهان دارویی]]
plod (fructus) se sakuplja pre nego što potpuno sazri;
[[fr:Herboristerie]]
seme (semen) se bere potpuno zrelo;
[[he:צמחי מרפא]]
podzemni organi (rizom, koren, krtole, lukovice) vade se u jesen ili proleće, a veoma retko u doba cvetanja biljke;
[[hu:Gyógynövény]]
sakupljanje biljaka treba obavljati po lepom i sunčanom vremenu;
[[it:Erboristeria]]
po završenom branju se odbacuju svi oni delovi biljke koji se ne koriste;
[[ja:薬草]]
tokom sušenja biljke se ne izlažu direktno suncu ili visokoj temperaturi već se sušenje obavlja u zasenčenim, promajnim mestima;
[[lb:Phytotherapie]]
materijal je potrebno češće prevrtati;
[[lt:Žolininkystė]]
najbolje je sušenje obavljati u posebnim sušarama u kojima su optimalne temperature do 40°C.
[[nl:Fytotherapie]]
 
[[pl:Ziołolecznictwo]]
Upotreba biljaka u domaćim uslovima odnosi se na upotrebu samo tzv. lekovitih biljaka blagog dejstva kao što su kamilica, nana, lipa i dr, dok je rad sa lekovitim biljkama jakog farmakološkog dejstva dozvoljen samo stručnim licima i pod posebnim uslovima koji su propisani Zakonom o otrovnom bilju.
[[pt:Fitoterapia]]
 
[[ru:Фитотерапия]]
U domaćim uslovima od lekovitog bilja mogu se pripremati različiti ekstrakti:
[[sr:Траварство]]
 
[[sv:Medicinalväxt]]
čajevi,
[[tr:Herboloji]]
macerati,
tinkture, koje se pripremaju ekstrakcijom pomoću alkohola
praškovi i
sokovi.
 
Neka opšta pravila koja treba poštovati [uredi]
- nikada ne treba odjednom uzimati veće količine lekovitog bilja jer tada može više da štete nego da koriste;
 
- pri prvom uzimanju određene biljke treba početi sa malom količinom da bi se ispitala alergijska reakcija organizma;
 
- pri sakupljanju biljaka iz prirode treba biti izuzetno obazriv i sakupljati samo one biljke za koje smo sigurni da ih dobro poznajemo;
 
- radi izbegavanja efekta navikavanja treba s vremena na vreme izvršiti zamenu pojedinih komponenti biljnih mešavina; najsigurnije je da promenu recepture izvrši farmaceut;
 
- izradu složenijih biljnih preparata, pogotovo onih koji sadrže toksične biljke, treba ostaviti stručnjacima;
 
- čajeve ne zaslađivati, a ako je to baš neophodno onda koristiti med ili javorov sirup; med se stavlja samo u prohlađen čaj (40 - 45° C) jer se na višoj temperaturi razgrađuje tako da ostanu samo šećeri;
 
- kod izbora biljaka ne treba eksperimentisati već treba koristiti ono lekovito bilje koje dokazano odgovara datoj bolesti;
 
- temperatura vode kojom se preliva biljka bogata vitaminom C (npr. šipak) ne bi smela da pređe 50° C jer se na višoj temperaturi ovaj vitamin razgrađuje;
 
- treba izbegavati uzimanje odjednom veće količine lekovitog bilja jer ono tada može biti štetno;
 
- zbog moguće alergijske reakcije najpre treba probati malu količinu biljaka;
 
- ako se biljke pripremaju i koriste prema uputstvu onda nemaju propratnih štetnih delovanja kao što to imaju lekovi.
 
[[Kategorija:Ljekovito bilje]]
Izvor: https://sh.wikipedia.org/wiki/Ljekovite_biljke