Nacionalni park – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka izmjene |
m Vraćene izmene korisnika 79.101.236.14 na poslednju izmenu korisnika OC Ripper |
||
Red 1:
[[image:Yellowstonewinter.jpg|thumb|250px|Nacionalni park Jeloustoun ([[Sjedinjene Američke Države|SAD]])]]
'''Nacionalni park''' je oblast zemlje, često u vlasništvu države u kojoj se nalazi, većim delom zaštićen od ljudskog uticaja. Nacionalni parkovi su zaštićena oblast Međunarodnog udruženja za zaštitu prirode - Kategorija II. Kao pojam se prvi put definiše na području Jeloustouna (''Yellowstone'') u [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenim Američkim Državama]], [[1872]]. godine na površini od 888708 hektara.
U [[Evropa|Evropi]] prvi takav park je osnovan Švedskoj, a zatim [[1909]]. u [[Švajcarska|švajcarskom]] [[Engadin]]u, a na teritoriji (bivše) [[Jugoslavija|Jugoslavije]] još [[1924]]., u dolini [[Triglav]]skih [[jezero|jezera]]. U međuvremenu su osnovani i drugi nacionalni parkovi sa ciljem zaštite i proučavanja prirodnih celina. Prema podacima iz 90-tih godina prošlog veka na svetu ima 1500 nacionalnih parkova ili rezervata odgovarajućeg nivoa zaštite.
Nacionalni park može da zauzima površinu različite veličine: od nekoliko miliona hektara u Americi i Kanadi pa do nekoliko hiljada hektara u Evropi. U našoj zemlji je minimalna površina od 3000 ha.▼
==Veličina i tipovi==
▲Nacionalni park može da zauzima površinu različite veličine: od nekoliko miliona hektara u Americi i Kanadi pa do nekoliko hiljada hektara u Evropi. U našoj zemlji je minimalna površina od 3000 ha.
U [[Karakas]]u je [[1992.]] god. održan Svetski Kongres o nacionalnim parkovima kada je usvojena preporuka da svaka država zaštiti najmanje 10% svoje teritorije. U Srbiji je zaštićeno oko 3%, a u Crnoj Gori 9,7%.
Na X Generalnoj Skupštini UICN ([[Međunarodna Unija za Očuvanje Prirode]]), koja je održana [[1969.]] god. u[[ Nju Delhi]]ju, data je definicija nacionalnog parka čije su glavne odrednice:
* da je to ''šire prostorno područje koje predstavlja jedan ili više [[ekosistem]]a malo ili nikako izmenjen ljudskom delatnošću ili nastanjivanjem, kome životinjske i biljne vrste, geomorfološki elementi i biljna i životinjska staništa daju poseban naučni, obrazovni i rekreativni značaj ili u kome postoje prirodni pejzaži velike lepote.''
Nacionalni parkovi se mogu svrstati u najmanje dva tipa:
* američki i
* evropski.
'''Američki tip''' odgovara prvom parku Jelouston koji je formiran za turizam i rekreaciju građana, dok '''evropski tip''', odgovara parku [[Engaden]] u Švajcarskoj, ima karakteristike rezervata. U rezervatima se živi svet potpuno slobodno razvija i živi, a samo je zaštićen od svakog uticaja čoveka.
Nacionalni parkovi u našoj zemlji odgovaraju evropskom tipu, odnosno modelu rezervata, a istovremeno se u njima intezivno razvija turizam sa svim pratećim dešavanjima od gradnje objekata preko dozvoljenih kapaciteta i seče šuma pa čak do organizovanja automobilskih trka (JU reli na Tari u nekadašnjoj Jugoslaviji). Najdrastičniji primer takvog neplanskog i nestručnog gazdovanja prirodnim bogatstvima i resursima je [[nacionalni park Kopaonik]] (problem otpadnih voda, erozija tla zbog izgradnje žičara i staza kojima se ugrožavaju stoletne šume, stihijska gradnja i dr.)
==Nacionalni parkovi sa prostora bivše Jugoslavije==
{{commons|Category:National Parks}}
*[[Nacionalni parkovi Srbije]]
*[[Nacionalni parkovi Republike Srpske]]
*[[Nacionalni parkovi Crne Gore]]
* [[Nacionalni parkovi Hrvatske]]
* [[Nacionalni parkovi Slovenije]]
==Literatura==
*Tatić, B, Kostić, G: Naša prirodna dobra i potreba njihove zaštite, CEA i ZUNS, Beograd, 1996.
* Janković, M: Biodiverzitet, Beograd, 1995.
[[category:Nacionalni parkovi|*]]
[[category:Zaštita prirode]]
[[cs:Seznam národních parků]]
[[de:Nationalpark]]
[[en:National park]]
[[eo:Nacia parko]]
[[es:Parque nacional]]
[[fr:Parc national]]
[[id:Taman nasional]]
[[ja:国立公園]]
[[ko:국립공원]]
[[nl:Nationaal park]]
[[pl:Park narodowy]]
[[pt:Parque nacional]]
[[sk:Národný park]]
[[sr:Национални парк]]
[[sv:Nationalpark]]
[[tt:Milli park]]
[[zh:國家公園]]
| |||