Ratko Pavlović – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka izmjene |
Nema sažetka izmjene |
||
Red 48:
Pavlović je bio jedan od pokretača i organizatora studenata za upućivanje dobrovoljaca u [[Španija|Španiju]]. Zajedno sa Veljkom Vlahovićem, vodio je individualne razgovore sa studentima-komunistima i njihovim simpatizerima. Njih 25 se opredelilo za polazak. Iz Praga odlaze u Pariz 27. januara 1936, a odatle Španiju, gde se Pavlović bori u sastavu [[Internacionalne brigade|Internacionalnih brigada]]. Zajedno sa ostalim pridošlicama, bio je član „Studentskog voda“ pri bataljonu „[[Georgi Dimitrov|Dimitrov]]“.
Ratko Pavlović je ranjen u stomak u borbi na reci Harami [[14. 2.|14. februara]] [[1937]], prvog dana borbe „Studentskog voda“. Posle ozdravljenja, upućen je u Oficirsku školu u Posorubio kod [[Albasete]]a, gde je izabran za [[politički komesar|političkog komesara]] slovenske grupe slušalaca, a zatim je bio politički komesar Škole. S obzirom da je hteo da se ponovo bori, 1938. je upućen u [[Bataljon Đuro Đaković]], koji je u to vreme bio deo [[129. internacionalne brigade]]. U to vreme, Ćićko je bio uveliko označen kao nepoverljiv element u Partiji: [[Blagoje Nešković]] je izjavio da „partijska organizacija ima mnogo prigovora na Ratkovo ponašanje“, a Veljko Vlahović se poverio Lazaru Udovičkom da strahuje za Ratkovu sudbinu.<ref name="venceremos">[http://www.republika.co.rs/552-555/20.html Lazar Udovički, "Venceremos!", „''Republika''“, broj 552-555, 01.07-31.08.2013.]</ref> Kada je Lazar Udovički razgovarao sa njim nasamo, Ratko Pavlović je pobio sve kritike Partije, na šta je emotivni Udovički odgovorio zagrljajem. Nakon zagrljaja, Pavlović mu je iznenađeno rekao: „''E, Ćićko moj, ja mislio da me vode na streljanje, pa stavio granatu u džep da se branim!''“
U Španiji je napisao pesmu „''Drugovima iz Andaluzije i Asturije''“, koja je objavljena [[1938]]. godine u knjizi „''Krv i život za slobodu''“, u [[Barselona|Barseloni]], u izdanju Federalne unije španskih studenata. Pred kraj 1938, dok su Interbrigadisti čekali na evakuaciju, održavao je politička predavanja za članove KPJ.<ref name="brozicevic">Jure Brozičević, “Među artiljercima Protivtenkovske baterije,” u Ĉedo Kapo (ur.), "Španija 1936-1939: Zbornik sećanja jugoslovenskih dobrovoljaca u Španskom graĎanskom ratu", knjiga treća (Beograd: Vojnoizdavaĉki zavod, 1971), 351. </ref> Posle napuštanja Španije februara 1939. godine, s grupom [[Španski borci|jugoslovenskih interbrigadista]] bio je zatočen u [[Francuska|Francuskoj]], u logoru San Siprijen. Iako je zahvaljujući stričevoj intervenciji dobio odobrenje za povratak u zemlju, on je to odbio jer je stav Partije bio da se ne odlazi individualno.<ref name="udovički6">Lazar Udovički, "Španija moje mladosti: Pismo mojoj deci" (Beograd: Čigoja štampa, 1997), 73.</ref> U San Siprijenu je izabran za sekretara partijskog komiteta jugoslovenskih logoraša. Kada su premešteni u logor Girs, na toj poziciji ga je zamenio [[Ivan Gošnjak]]. Za vreme boravka u Girsu, ostavio je dubok utisak na svog partijskog druga [[Gojko Nikoliš|Gojka Nikoliša]], koji je opisao kako je Ćićko provodio dane u logoru:
Red 63:
Od tada pa na dalje, trupe pod Ćićkovom komandom su uvek pokušavale da zarobljenike obrazuju i prevedu na svoju stranu. Ova taktika je odgovarala uslovima u kojim je veliki broj ljudi podržavao četnike bivšeg vođe Topličkog ustanka, [[Kosta Pećanac|Koste Pećanca]], nesvesni da se on svrstao na stranu okupatora. Krajem avgusta, PK KPJ za Srbiju poslao je Milića Rakića - Mirka da sprovede istragu nad borcima odreda [[Čeda Kruševac|Čedom Kruševcem]] i [[Radivoj Uvalić|Radivojem Uvalićem]], za koje se, kao i za Ćićka, sumnjalo da su trockisti. Sam Ćićko je stavljen pod istragu početkom septembra<ref name="zbornik">[http://www.znaci.net/zb/4_2_2.pdf Zbornik dokumenata i podataka o Narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenski naroda, Tom II, Knjiga 2 (Beograd: Vojnoizdavački zavod, 1954), 64.]</ref>, uprkos činjenici da je u isto vreme imenovan za zamenika komandanta Topličkog partizanskog odreda.
Imao je značajnu ulogu u organizovanju, učvršćivanju i uspešnom rukovođenju [[Južna Srbija u Narodnooslobodilačkoj borbi|Narodnooslobodilačke borbe na jugu Srbije]]. Svoje vojničko iskustvo, stečeno tokom [[Španski građanski rat|rata u Španiji]], prenosio je na druge borce. Bio je operativni oficir obaveštajne službe Narodnooslobodilačkog pokreta i organizator mnogih partizanskih akcija, od kojih se ističu - oslobađenje Prokuplja i [[Blace|Blaca]], i [[Rudnik Lece|rudnika Lece]] u [[Jablanički okrug|Jablanici]]. U borbama s [[četnici]]ma na planini [[Pasjača (Prokuplje)|Pasjači]], od [[12. oktobar|12]]. do [[14. oktobra]] 1941. godine, partizanske jedinice pod njegovom komandom nanele su četnicima Koste Pećanca težak poraz. Tako je pred kraj 1941. stvorena slobodna teritorija na jugu Srbije, koju su u decembru zajedno napali nedićevci i nemačke snage. Pod utiskom ideje o dolasku „kaznene ekspedicije“, Ćićko i ostali članovi Operativnog štaba odlučili su da odrede podele na desetine i petorke i pošalju neke od boraca kućama. Upravo ovo je bilo deo plana okupatora za gušenje ustanka, te je ovakav potez naišao na neodobravanje Partije.<ref name="brka1">[http://znaci.net/00002/368.pdf Živojin Nikolić - Brka, "Jugoistočna Srbija u Narodnooslobodilačkom ratu i Revoluciji"(Beograd: Institut za savremenu istoriju, 1979), 116-117.]</ref>▼
U toku [[1942]]. godine kada je neprijatelj koncentrisao velike snage da uništi [[Narodnooslobodilački pokret Jugoslavije|Narodnooslobodilački pokret]] na jugu [[Srbija|Srbije]]. Zahvaljujući njegovom vojničkom iskustvu, spašen je znatan deo snaga iz neprijateljskog obruča. Kao vešt govornik i agitator, u brojnim govorima ulivao je narodu snagu i veru u pobedu NOP-a. Od marta 1942. bio je zamenik komandanta, a onda i načelnik štaba Pasjačko-jablaničkog partizanskog odreda. Iako PK KPJ za Srbiju nije imao poverenja u njega, ostao je na visokim položajima i uživao veliki ugled u narodu. Krajem 1942. godine vraćen je u članstvo KPJ na inicijativu [[Dušan Puđa|Dušana Puđe]], ali je PK KPJ za Srbiju tu odluku poništio.<ref name="brka2">[http://znaci.net/00002/368.pdf Živojin Nikolić - Brka, "Jugoistočna Srbija u Narodnooslobodilačkom ratu i Revoluciji"(Beograd: Institut za savremenu istoriju, 1979), 245.]</ref> Februara 1943. godine, po naređenju [[Svetozar Vukmanović Tempo|Svetozara Vukmanovića Tempa]], postao je načelnik Štaba [[Prvi južnomoravski partizanski odred|Prvog južnomoravskog odreda]] i komandant [[Drugi južnomoravski partizanski odred|Drugog južnomoravskog partizanskog odreda]].
▲Imao je značajnu ulogu u organizovanju, učvršćivanju i uspešnom rukovođenju [[Južna Srbija u Narodnooslobodilačkoj borbi|Narodnooslobodilačke borbe na jugu Srbije]]. Svoje vojničko iskustvo, stečeno tokom [[Španski građanski rat|rata u Španiji]], prenosio je na druge borce. Bio je organizator mnogih partizanskih akcija, od kojih se ističu - oslobađenje Prokuplja i [[Blace|Blaca]], i [[Rudnik Lece|rudnika Lece]] u [[Jablanički okrug|Jablanici]]. U borbama s [[četnici]]ma na planini [[Pasjača (Prokuplje)|Pasjači]], od [[12. oktobar|12]]. do [[14. oktobra]] 1941. godine, partizanske jedinice pod njegovom komandom nanele su četnicima Koste Pećanca težak poraz.
=== Pogibija ===
Poginuo je kao komandant Drugog južnomoravskog partizanskog odreda, u borbi s bugarskim jedinicama, kod sela [[Strezimirovci|Strezimirovaca]], [[26. april]]a [[1943]]. godine, na [[Jugoslavija|jugoslovensko]]-[[Bugarska|bugarskoj]] granici. Neprijatelj je prepodne tog dana napao partizanske položaje avionima. Tek uveče je došlo do kraće borbe između partizana i bugarskih trupa, i u toj borbi, Ćićko je smrtno ranjen u stomak. Prema drugoj verziji, optužen je za
Odlukom [[Predsedništvo AVNOJ-a|Predsedništva]] [[Antifašističko veće narodnog oslobođenja Jugoslavije|Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije]] (AVNOJ), [[9. oktobra]] [[1945]]. godine je proglašen za [[Narodni heroj Jugoslavije|narodnog heroja Jugoslavije]]. Odlukom [[Vrhovni sovjet SSSR|Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a]], kao istaknuti borac protiv [[Fašizam|fašizma]], odlikovan je [[Orden Otadžbinskog rata|Ordenom otadžbinskog rata prvog stepena]].
Linija 77 ⟶ 75:
{{citat|Da je Ratko živ, ne znam kojem bi se pozivu odazvao, političkom, ekonomskom ili vojnom, jer se za sve zanimao, ali on bi bio među prvima u Jugoslaviji.<ref name="udovički6"/>|Veljko Vlahović o Ratku Pavloviću Ćićku}}
Posle Pavlovićeve pogibije, bori iz njegove brigade su spevali pesmu [https://www.youtube.com/watch?v=MSnSGD6ZZ_U „''Heroj Ćićko''“]. Zbog svoje hrabrosti i harizme postao je „najopevanija ličnost NOB-a u epskim narodnim pesmama južne Srbije“.<ref name="rajković">[hrcak.srce.hr/file/74705.htm Ljubiša Rajković, Recenzija knjige "Momčilo Zlatanović, Narodno pesništvo južne Srbije", Časopis "Narodna umjetnost", avgust 1983, str. 105.]</ref> Njegovi stričevi Paja<ref name="gončin">Milorad Gončin, "4. srpska brigada", (Beograd: Institut za savremenu istoriju, 1996), str. 101-102.</ref> i Ljuba<ref name="mrdaković">Radomir Mrdaković, "Ratko Pavlović Ćićko", (Beograd: Klub NT, 1998), str. 9.</ref> Pavlović takođe su pognuli u NOR-u. Glavna ulica, osnovna škola i kasarna u Prokuplju nose njegovo ime. Selo [[Ratkovo]], u [[Opština Odžaci|opštini Odžaci]], u [[Bačka|Bačkoj]], nosi njegovo ime. Tamo mu je podignuta i spomen-bista na čijem postamentu je citiran deo pisma koje je iz Albacete napisao majci: „''Budi ponosna majko jer krv koju sam prolio, nije prolivena uzalud. Ona će natopiti zemlju iz koje će nići novi svet''“.
== Reference ==
| |||