Ratko Pavlović – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka izmjene |
|||
Red 22:
== Biografija ==
Rođen je [[1. mart]]a [[1913]]. godine u selu [[Berilje|Berilju]], kod [[Prokuplje|Prokuplja]]. Potiče iz zemljoradničke porodice. Nadimak „''Ćićko''“ dobio je jer je tako zvao sve ljude s kojima je bio blizak. Srednju školu pohađao je u Prokuplju, [[Beograd]]u i [[Leskovac|Leskovcu]]. Studirao je na [[Pravni fakultet u Beogradu|Pravnom fakultetu u Beogradu]].
=== Partijski rad ===
Godine [[1933]]. primljen je u [[Savez komunista Jugoslavije|Komunističku partiju Jugoslavije]]. Iste godine izdao je u Leskovcu zbirku pesama „''Okovi i bez okova''“. Držao je predavanja na Narodnom univerzitetu, a svoje tekstove političke i socijalne sadržine objavljivao u listu „''Glas''“ u Leskovcu.
Ratko Pavlović je bio aktivan u [[Revolucionarni studentski pokret na Beogradskom univerzitetu|revolucionarnom studentskom pokretu]]. Već tada je bio teoretski potkovan: bio je odličan poznavalac ne samo [[Marksizam|marksizma]], nego i poezije, književnosti, filozofije i istorije. Prema [[Lazar Udovički|Lazaru Udovičkom]], znao je napamet „''[[Gorski vijenac]]''“ i „''[[Komunistički manifest]]''.“<ref name="
=== Studije u Pragu ===
Od jeseni [[1935]]. godine studirao je na Ekonomskom fakultetu u [[Prag]]u, kao stipendista Praške banke. Odmah se uključio u rad jugoslovenskih studenata komunista u Pragu. Januara [[1936]]. godine prisustvovali su predavanju [[Nikolaj Buharin|Nikolaja Buharina]], koji je u to vreme putovao po Evropi. Pavlović se već tada među drugovima jasno istakao svojim intelektom: dok su drugi jednostavno bili oduševljeni pojavom veterana [[Oktobarska revolucija|Oktobarske revolucije]] i slušali njegov govor nekritički, Ćićko je bio veoma kritičan prema Buharinovom govoru, i isticao je da se u njemu zalaže [[Kolektivizacija|za iste one poglede kojih se u SSSR-u odrekao]].<ref name="udovički2">Lazar Udovički, "Španija moje mladosti: Pismo mojoj deci" (Beograd: Čigoja štampa, 1997), 71.</ref>▼
{{citat|Krajem 1935. godine došao je u Prag Ratko Pavlović sa kojim sam se ubrzo sprijateljio i bio zadivljen njegovom inteligencijom, karakterom i poznavanjem kako marksizma, tako i političke istorije i literature naše zemlje. (...) Bio je teorijski vrlo obrazovan marksista, poznavao je filozofiju, istoriju, književnost. Svojim predavanjima je izazvao divljenje svih nas. Bio je u stanju da govori o raznim temama čitavih sat i po bez pisanog teksta, sa jednim malim papirićem koji mu je služio kao podsetnik, a pri tome je navodio napamet citate pojedinih autora. I bio je odličan govornik. Sala uvek prepuna i svi ga pažljivo slušaju, čak je i našim političkim protivnicima ulivao poštovanje. Bio je u stanju da radi i čita po celi dan, do duboko u noć. Nije se tako reći odvajao od knjige. (...) On je bio neosporno najjača i najobrazovanija ličnost među nama jugoslovenskim praškim studentima.<ref name="udovički7">Lazar Udovički, "Španija moje mladosti: Pismo mojoj deci" (Beograd: Čigoja štampa, 1997), 71-72.</ref>|Lazar Udovički o Ratku Pavloviću Ćićku}}
▲Od jeseni [[1935]]. godine studirao je na Ekonomskom fakultetu u [[Prag]]u, kao stipendista Praške banke. Odmah se uključio u rad jugoslovenskih studenata komunista u Pragu. Januara [[1936]]. godine prisustvovali su predavanju [[Nikolaj Buharin|Nikolaja Buharina]], koji je u to vreme putovao po Evropi. Pavlović se već tada među drugovima jasno istakao svojim intelektom: dok su drugi jednostavno bili oduševljeni pojavom veterana [[Oktobarska revolucija|Oktobarske revolucije]] i slušali njegov govor nekritički, Ćićko je bio veoma kritičan prema Buharinovom govoru, i isticao je da se u njemu zalaže [[Kolektivizacija|za iste one poglede kojih se u SSSR-u odrekao]].<ref name="
Juna meseca, jugoslovenski studenti su organizovali Svestudentski zbor protiv rata i fašizma. Pavlović je napisao govore skoro svih studentskih organizacija,<ref name="udovički3">Lazar Udovički, "Španija moje mladosti: Pismo mojoj deci" (Beograd: Čigoja štampa, 1997), 76.</ref> a potom su oni uvršteni u brošuru „''Svi za mir - mir za sve''“, koja je štampana uoči održavanja Svetskog omladinskog kongresa u [[Ženeva|Ženevi]] septembra 1936. Radio je na sastavljanju brošure zajedno sa [[Veljko Vlahović|Veljkom Vlahovićem]], s kojim se sprijateljio još u Beogradu i koji je došao u Prag bežeći od jugoslovenske policije. Vlahović i Lazar Udovički su bili deo jugoslovenske delegacije u Ženevi, koju je predvodio [[Ivo Lola Ribar]].
Linija 36 ⟶ 39:
Preko leta, jugoslovenski komunisti u Pragu su se organizovali u dve partijske ćelije. Jedna je bila u domu jugoslovenskih studenata, a druga se sastojala od starijih političkih emigranata i studenata koji su živeli van doma. U prvoj su, pored Ćićka, bili Lazar Udovički, [[Branko Krsmanović]], [[Marko Spahić]] i Veljko Vlahović. Pavlović je ujedno bio i sekretar te partijske ćelije. U drugoj ćeliji su bili [[Ilija Engel]], [[Oskar Danon]], [[Ivo Vejvoda]], [[Adela Bohunicki]] i [[Zora Gavrić]].
Avgusta 1936. godine počeo je [[Velika čistka|Prvi moskovski proces]]. Nakon njega su 25. avgusta pogubljeni stari boljševici i [[Lenjin|Lenjinovi]] bliski saveznici [[Lev Kamenjev|Kamenjev]] i [[Zinovjev]]. Ratko Pavlović je na sastanku partijske ćelije javno istupio protiv Staljina, tvrdeći da su optužbe fabrikovane. Rekao je da su ubijeni opozicija, ali ne i izdajnici Sovjetskog Saveza. Govorio je o Staljinovoj pogrešnoj interpretaciji klasika marksizma, i pozivao na povratak Lenjinu. Lazar Udovički tvrdi da su on i Branko Krsmanović podržali Ćićkove kritike, a da su Marko Spahić i Veljko Vlahović ćutali.<ref name="udovički4">Lazar Udovički, "Španija moje mladosti: Pismo mojoj deci" (Beograd: Čigoja štampa, 1997), 77.</ref> Sa druge strane, drugovi iz ćelije van doma bili su zaprepašteni. Adela Bohunicki je lično napala Ćićka, tvrdeći da nema razloga da se sumnja u Staljina. Ćićko je za drugove koji nekritički brane Staljina govorio da su „disciplinovani konji“.<ref name="udovički8">Lazar Udovički, "Španija moje mladosti: Pismo mojoj deci" (Beograd: Čigoja štampa, 1997), 78.</ref> Od tog sastanka, Pavlovića je počeo da prati glas da je [[trockizam|trockista]], što je trajalo sve do njegove pogibije. Međutim, svoje antistaljinističke stavove nikad nije izražavao javno, van kruga partijskih drugova, jer se pridržavao partijske discipline.<ref name="udovički7"/>
Uprkos svojim stavovima o Staljinu, u jesen 1936. Ćićko je izabran za predsednika glavnog udruženja jugoslovenskih studenata, Akademskog društva ''„Jugoslavija“'', koje je brojalo oko 200 članova. Neki iz druge partijske ćelije nisu bili oduševljeni tom odlukom. Lazar Udovički piše da su pred glasanje komunisti obeležili glasačke listiće nevidljivom tintom da bi saznali kakav odnos prema njima imaju novopridošli studenti. Kada su prebrojavali glasove, videli su da je Ilija Engel bio uzdržan - nije hteo da glasa za Pavlovića zbog stvari koje je govorio o Staljinu.<ref name="udovički5">Lazar Udovički, "Španija moje mladosti: Pismo mojoj deci" (Beograd: Čigoja štampa, 1997), 84.</ref> Krajem septembra, Ćićko je održao govor na grobu [[Svetozar Pribićević|Svetozara Pribićevića]], koji je umro u Pragu kao politički emigrant i sa kojim su komunisti tada sarađivali.
=== Španski građanski rat ===
[[File:Latinovic, Krsmanovic, Kovačević, Cicko, Braco Vajs.png|thumbnail|250px|Jugosloveni borci bataljona „Đuro Đaković“ pri 129. internacionalnoj brigadi. Stoje: [[Lazar Latinović]] i Branko Krsmanović. Sede: [[Mirko Kovačević]], Ratko Pavlović Ćićko i [[Gerhard Vajs Braco]].]]
Pavlović je bio jedan od pokretača i organizatora studenata za upućivanje dobrovoljaca u [[Španija|Španiju]]. Zajedno sa Veljkom Vlahovićem, vodio je individualne razgovore sa studentima-komunistima i njihovim simpatizerima. Njih dvadeset se opredelilo za polazak. Iz Praga odlaze u Pariz 27. januara 1936, a odatle Španiju, gde se Pavlović bori u sastavu [[Internacionalne brigade|Internacionalnih brigada]], u bataljonu „[[Georgi Dimitrov|Dimitrov]]“. ▼
▲Pavlović je bio jedan od pokretača i organizatora studenata za upućivanje dobrovoljaca u [[Španija|Španiju]]. Zajedno sa Veljkom Vlahovićem, vodio je individualne razgovore sa studentima-komunistima i njihovim simpatizerima. Njih
Ranjen je u borbi na reci Harami ([[13. februar]]a [[1937]]). Posle ozdravljenja, upućen je u Oficirsku školu u Rozo Rubio kod [[Albasete]]a, gde je izabran za [[politički komesar|političkog komesara]] slovenske grupe slušalaca, a zatim je bio politički komesar Škole. Potom odlazi u 129. internacionalnu brigadu. U [[Španija|Španiji]] je napisao pesmu „''Drugovima iz Andaluzije i Asturije''“, koja je objavljena [[1938]]. godine u knjizi „''Krv i život za slobodu''“, u [[Barselona|Barseloni]], u izdanju Federalne unije španskih studenata. ▼
▲
Posle napuštanja Španije februara 1939. godine, s grupom [[Španski borci|jugoslovenskih interbrigadista]] bio je zatočen u [[Francuska|Francuskoj]], u logoru San Siprijen. Iako je zahvaljujući stričevoj intervenciji dobio odobrenje za povratak u zemlju, on je to odbio jer je stav Partije bio da se ne odlazi individualno.<ref name="udovički6">Lazar Udovički, "Španija moje mladosti: Pismo mojoj deci" (Beograd: Čigoja štampa, 1997), 73.</ref> U San Siprijenu je izabran za sekretara partijskog komiteta jugoslovenskih logoraša. Kada su premešteni u logor Girs, na toj poziciji ga je zamenio [[Ivan Gošnjak]]. Iz logora je pušten [[1. april]]a [[1940]]. godine. Vratio se u zemlju, gde je nastavio revolucionarni rad. Krajem iste godine, pozvan je na odsluženje vojnog roka.
=== Drugi svetski rat ===
Linija 60 ⟶ 65:
=== Nasleđe ===
{{citat|Da je Ratko živ, ne znam kojem bi se pozivu odazvao, političkom, ekonomskom ili vojnom, jer se za sve zanimao, ali on bi bio među prvima u Jugoslaviji.<ref name="udovički6"/>|Veljko Vlahović o Ratku Pavloviću Ćićku}}
Selo [[Ratkovo]], u [[Opština Odžaci|opštini Odžaci]], u [[Bačka|Bačkoj]], nosi njegovo ime. Tamo mu je podignuta i spomen-bista na čijem postamentu je citiran deo pisma koje je iz Albacete napisao majci: ''Budi ponosna majko jer krv koju sam prolio, nije prolivena uzalud. Ona će natopiti zemlju iz koje će nići novi svet''.
| |||