Srpsko-albanski sukob – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka izmjene |
|||
Red 75:
[[Prvi balkanski rat]] zatekao je [[Albanci|Albance]] kao jedinu balkansku naciju bez sopstvene nacionalne [[država|države]]. Krajem [[1912]]. godine, nakon što je Porta priznala autonomiju Albanije, savezničke balkanske države su zajednički napale [[Otomansko carstvo]] i u toku narednih nekoliko meseci osvojile i međusobno podelile gotovo sve otomanske teritorije naseljene Albancima.
Srpska i crnogorska vojska su napale otomansku državu oktobra [[1912]]. prodirući na Kosovo i Metohiju. Albanci su se protivili zauzimanju njihovih naselja i organizovali su dobrovoljačke jedinice koje su pružale jak otpor napredovanju srpskih trupa.<ref name="Danas"/> Srpski štab je izdao naredbu da svako albansko naselje iz kojeg se pripuca bude uništeno.<ref>[http://www.yurope.com/zines/republika/arhiva/98/188/188_16.HTM Jasminka Udovicki, Spone i sukobi]</ref> Gerilski otpor je pružan prilikom posedanja i prolaska srpske vojske kroz Prištinu, Ferizović i selo Crnoljeva na Zborce Hanu, gde je došlo do jačeg sukoba.<ref name="Knjiga o Kosovu"/> Kod [[Podujevo|Podujeva]] se petnaest hiljada dobrovoljaca pod komandom [[Isa Boljetinac|Ise Boljetinca]] suprotstavilo Trećoj srpskoj armiji koja je nastupala prema [[Prizren]]u.<ref name="SCG i Kosovo"
Prilikom zaposedanja albanskih naselja [[1912]] i [[1913]]. godine vojske savezničkih balkanskih država (u prvom redu [[Srpska vojska|srpska]] i [[Vojska Crne Gore|crnogorska vojska]]) su počinile [[Zločini nad Albancima u Balkanskim ratovima|brojne zločine nad Albancima]] uključuju masovna pogubljenja, masakriranje civilnog stanovništva, [[etničko čišćenje]], nasilno pokrštavanje i progone.<ref name="Komisija">[http://www.archive.org/details/reportofinternat00inteuoft Izveštaj međunarodne komisije za ispitivanje uzroka i vođenja Balkanskih ratova]</ref><ref name="Stojanović">[http://www.pescanik.info/content/view/3092/143/ Dubravka Stojanović, U spirali zločina: balkanski ratovi]</ref> Radi ispitivanja zločina [[Karnegijeva zadužbina za međunarodni mir]] je formirala posebnu komisiju koja je 1913. poslata na Balkan u čijem izveštaju se navodi:
Red 96:
[[Datoteka:Kosovo is Serbia.png|150px|right]]
{{Glavni članak|Srbizacija|Kolonizacija Kosova}}
Nakon prisajedinjenja Kosova Kraljevini Srbiji, [[Kosovski Albanci]] su bili suočeni sa politikom prisilne [[srbizacija|srbizacije]], koja se ogledala u zabrani korišćenja albanskog jezika, pokrštavanju, kolonizaciji i etničkom čišćenju.<ref name="Komisija"/> U novoj državi, albanska naselja su bila preimenovana srpskim nazivima (npr. [[Ferizović]] u [[Uroševac]]), a Albancima je bilo zabranjeno da se školuju na svom jeziku.<ref>[http://books.google.com/books?id=OTW9XKUmrxsC&pg=PA10&dq=Serbianisation+albanians Howard Clark, Civil Resistance in Kosovo. London: [[Pluto Press]], 2000. ISBN 0-7453-1569-0]</ref> Takođe je sprovođeno i nasilno [[pokrštavanje]] Albanaca [[katolici|katolika]] u [[Srpska pravoslavna crkva|srpsku pravoslavnu veru]].<ref name="Golgota"/><ref name="Institut II">[http://www.kosova.com/arkivi1997/expuls/chap2.htm Isterivanja Albanaca i kolonizacija Kosova II] (Istorijski institut u Prištini)</ref>
Prema zvaničnom popisu stanovništva Kraljevine SHS iz [[1921]]. godine Kosovo je imalo 439.010 stanovnika, od toga 280.440 Albanaca (64,1%). [[Kraljevina Jugoslavija]] je nastojala da politikom [[Agrarna reforma|agrarne reforme]] i merama [[kolonizacija|kolonizacije]] utiče na izmenu etničke slike Kosova i Metohije.<ref name="balistička pobuna"/> Beogradska vlada je započela opsežan program kolonizacije Kosova, dajući prednost Srbima, a posebno bivšim vojnicima ili pripadnicima [[četnici|četničkih]] odreda.<ref>[http://books.google.com/books?id=OTW9XKUmrxsC&pg=PA10&dq=Serbianisation Howard Clark, Civil resistance in Kosovo]</ref> Na Kosovo i Metohiju je planski kolonizivano oko 65.000 nealbanskog stanovništva sa raznih krajeva Jugoslavije.<ref name="balistička pobuna">[http://www.serbianunity.net/culture/library/ovk/pobuna.html Prva balistička pobuna]</ref> Bilo je i oduzimanja zemlje od Albanaca, što dovodi do pobuna čitavih sela, i intervencije vojske. U međuratnom periodu (1918-1941), koji je trajao 23 godine, na Kosovu je skoro osamnaest godina bila uspostavljena vojna uprava.<ref name="Mirdita">[http://www.hic.hr/books/jugoistocna-europa/mirdita.htm Zef Mirdita, Albanci u svjetlosti vanjske politike Srbije]</ref> Dr [[Vaso Čubrilović]], srpski akademik i političar, [[1937]]. godine je napisao memorandum „[[Isterivanje Arnauta]]“, kojim predviđa [[etničko čišćenje]] Kosova i Metohije od Albanaca.<ref>[http://books.google.com/books?id=Fnbw1wsacSAC&pg=PA43&dq=Vaso+%C8ubrilovi%E6 Historical dictionary of Kosova]</ref>
Red 133:
| align = right}}
Nakon smene šefa jugoslovenske policije [[Aleksandar Ranković|Aleksandra Rankovića]] [[1966]]. godine, otkriven je niz represivnih mera koje su organi bezbednosti sprovodili na Kosovu.<ref>[http://www.pescanik.info/content/view/970/99/ Bora Ćosić, Albanci i ja]</ref> Iako su Albanci činili većinsko stanovništvo pokrajine, Srbi su držali nesrazmerno velik broj državnih i partijskih funkcija, uključujući i kontrolu nad lokalnom policijom i snagama bezbednosti.<ref
27. novembra 1968. je došlo do masovnih demonstracija na Kosovu, čiju su osnovu činili studenti Prištinskog univerziteta, pre svega sa Filozofskog fakulteta. U zoru 28. novembra došlo do intervencije jedinica JNA, pred kojim se okupljena masa rasturila. Tek nakon velikih demonstracija [[1968]]. godine, Albanci na Kosovu su dobili veću autonomiju, uključujući i pravo na školovanje na sopstvenom jeziku.
=== Položaj Srba na Kosovu ===
Red 153:
Nakon krvavog gušenja albanskih protesta, nastali su mnogi problemi, pogoršani su politički odnosi na Kosovu i došlo je do mržnje prema JNA.<ref>[http://www.vreme.com/arhiva_html/489/11.html Branko Mamula: “Slučaj Jugoslavija”]</ref> Zavedena je neka vrsta vojne uprave nad Kosovom, a armija od tada ima ključnu političku ulogu.<ref name="Nosov"/> Na Kosovu je nastala čistka, počevši od [[Univerzitet]]a.<ref name="Nosov"/> Narednih godina kosovski Albanci su bili izloženi represiji i masovnim hapšenjima.<ref name="Nosov"/> [[Narodna milicija|Milicija]] je upadala u njihove kuće tražeći oružje, hapsila ih bez naloga i često mimoilazila legalnu proceduru. Od 1981. do 1988. godine kroz policijsku i sudsku obradu prošlo oko 600.000 ljudi, što je više od trećine stanovništva Kosova.<ref name="Nosov"/> Od toga je 22 hiljade osuđeno na dugogodišnje zatvorske kazne, a većina njih zbog verbalnog delikta, odnosno uzvikivanja parola kao što je “Kosovo Republika”.<ref name="Nosov"/> Veliki broj mladih ljudi, uglavnom studentske populacije, tih godina su napustili Kosovo i otišli u zapadnu Evropu.<ref name="Nosov"/>
Ove demonstracije, koje je pratilo izvesno nasilje nad Srbima, su vodile optužbama da Albanci čine zlodela prema manjinskom srpskom stanovništvu i da se nad Srbima na Kosovu sprovodi [[genocid]].
=== Porast albanofobije u Srbiji ===
Red 165:
Nakon kosovskih nemira, u Srbiji započinje organizovana propaganda o [[genocid]]u nad Srbima na Kosovu (fabrikuju se izveštaji o silovanju Srpkinja, iseljavanju Srba i sl).<ref name="Nosov">[http://www.yihr.org/uploads/publications/eng/11.pdf Andrej Nosov, Nasilna društva u tranziciji]</ref> Srpski nacionalisti iseljavanje Srba sa Kosova prikazuju kao rezultat pritiska i uzimaju kao potvrdu da Albanci, ne samo da imaju autonomiju, već da Srbima čine ogromnu nepravdu u sopstvenoj državi.<ref name="Nosov"/> U širenju [[anti-albanska osećanja|anti-albanskih osećanja]] veliku ulogu je igrala i [[srpska pravoslavna crkva]].<ref>[http://www.google.com/search?hl=en&lr=&safe=off&num=50&q=%22%C5%A1iptari%22+site%3Ahttp%3A%2F%2Fwww.pravoslavlje.rs&aq=f&oq=&aqi= Upotreba termina Šiptari na sajtu SPC]</ref>
Sredinom [[1980e|1980ih]], [[govor mržnje]] u srpski medijima se koncentriše na Albance.<ref>[http://www.pravdautranziciji.com/pages/article.php?id=1756 Mr Nidžara Ahmetašević, Rat rečima i slikama]</ref> Uz albansko ime su od sredine [[1980e|1980-ih]] korišćene reči “genocid”, “zulum”, “razbojništvo”, “silovanje”, čime je pominjanje Albanaca i u privatnom govoru steklo negativnu konotaciju.<ref name="Milosavljević">[http://www.pescanik.info/content/view/125/105/ Olivera Milosavljević: Stereotipi srpskih intelektualaca 20. veka o „nama“ i „drugima“]</ref> [[1985]]. godine je objavljena [[Knjiga o Kosovu]] srpskog istoričara [[Dimitrije Bogdanović|Dimitrija Bogdanovića]] čija je osnovna teza da Albanci sprovode “planski genocid” nad Srbima, a odlikuje je negativni naboj prema Albancima.<ref name="Milosavljević"/> [[1986]]. godine je objavljen uticajni [[Memorandum Srpske akademije nauka i umetnosti]], koji [[Nemiri u Socijalističkoj Autonomnoj Pokrajini Kosovo 1981.|demonstracije Albanaca na Kosovu 1981. godine]] naziva „neofašističkom agresijom“<ref>[http://www.pescanik.info/images/stories/pdf/memo/memorandum_sanu.pdf Memorandum SANU]</ref> i navodi da se na Kosovu i Metohiji sprovodi „fizički, politički, pravni i kulturni [[genocid]] nad srpskim stanovništvom“.<ref>[http://sr.wikisource.org/wiki/Memorandum_SANU Memorandum SANU]</ref> Ovaj Memorandum je ekspertska komisija [[Ujedinjene nacije|Ujedinjenih nacija]] nekoliko godina kasnije ocenila kao „sredstvo širenja anti-albanskih osećanja“.<ref
== Miloševićev period ==
Red 184:
[[Oslobodilačka vojska Kosova]] (OVK) je bila albanska paravojna formacija, koja se sredstvima oružane borbe borila za nezavisnost Kosova od Srbije. OVK je osnovana 1994. a prvi put u javnost je izašla 1996. godine.
[[1996]]. godine [[Oslobodilačka vojska Kosova]] je započela sa oružanim napadima na srpsku vojsku i policiju, a zabeleženo je i više napada na civile, kako srpske tako i ostalih narodnosti. Usljedili su oružani sukobi JNA i OVK na dolini [[Drenica]], u kojima su se našli i mnogi nedužni civili. U području [[Likošani]] je nakon toga nastradalo 60 albanskih civila i 4 srpska policajca<ref>{{cite news |title=Kosovo Chronology: From 1997 to the end of the conflict |url=http://www.fco.gov.uk/Files/kfile/koschron.pdf|publisher=British Parliament |date =
Mnogi se zločini pripisuju OVK, a među najteže svakako spada [[trgovina ljudskim organima na Kosovu]]. Prva je tvrdnje o trgovini ljudskim organima iznela u javnost bivša tužiteljka [[Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju|Haškog tribunala]] [[Carla Del Ponte|Karla del Ponte]], u svojoj knjizi „[[Lov: Ja i ratni zločinci]]”, koju je objavila po odlasku sa dužnosti. Ponte je iznela podatke da je 1999. godine saznala od novinara da je oko 300 [[Srbi|Srba]] i drugih nealbanaca bilo oteto i transportovano u Albaniju, gde su im vađeni organi, koji su zatim slani u [[Italija|Italiju]], odakle su distribuisani u klinike širom [[Evropa|Evrope]]. U knjizi ona spominje nasenje [[Burel]] u Albaniji, gde su žrtvama vađeni organi u kući koju ona u knjizi naziva ''žuta kuća''.
Red 195:
{{glavni članak|Kosovski rat|Ratni zločini u Kosovskom ratu}}
[[Datoteka:Grobnica Batajnica.jpg|thumb|Masovna grobnica u Batajnici.]]
[[5. ožujka]] [[1998]]. Srpska policija je počela goniti [[Adem Jašari|Adema Jašarija]], osnivača i vođu OVK, u selu [[Donje Prekaz]]. Usljedila je [[napad na Prekaz|masovna oružana borba]] oko Jasharijevog skloništa koja je rezultirala njegovom smrću i masakrom 60 Albanaca, od kojih su 18 bili žene a 10 su bili mlađi od 16 godina<ref>{{cite news |title=Kosovo War Crimes Chronology |url=http://hrw.org/campaigns/kosovo98/timeline.shtml|publisher=[[Human Rights Watch]] |date = 13. 11. 2003
[[Srpska policija]] je, uz podršku Vojske Jugoslavije, tokom 1998. i 1999. godine sprovodila masovne progone albanskog i drugog muslimanskog življa sa Kosova.<ref name="Bebler"/> Albanskim stanovnicima je nakon usmene naredbe o iseljavanju ostavljano kratko vreme za napuštanje domova, tako da su mogli sa sobom da ponesu samo ono najneophodnije.<ref name="Bebler"/> Muškarce koji su se tome opirali, srpski policajci su ubijali u prisustvu njihovih žena i dece.<ref name="Bebler"/> U napadima na sela, ubistvima, silovanjima, pljačkanju i spaljivanju kuća i stanova, učestvovale su takođe i srpske komšije, kao i bande kriminalaca iz “uže” Srbije.<ref name="Bebler"/> Prema podacima Visokog komesarijata UN za izbeglice ([[UNHCR]]) već 1998. godine (pre NATO bombardovanja) sa Kosova je bilo proterano oko 350.000, a do 13. juna 1999. približno 1,5 miliona stanovnika Kosova, uglavnom kosovskih Albanaca.<ref name="Bebler"/>
Red 207:
[[NATO]] zvaničnici su zapretili da će započeti vojnu intervenciju ukoliko se srpska vojska ne povuče sa Kosova i dopusti da se mirovne snage rasporede tamo. Milošević je odbio, što je dovelo do [[NATO]]-ovog [[Bombardiranje SRJ 1999.|bombardiranja SRJ]], koje je trajalo od [[24. ožujka]] do [[11. lipnja]] 1999. Nakon tri meseca bombardovanja Milošević je prihvatio povlačanje vojske i ulazak [[KFOR]]-a na Kosovo.
Oko 750,000 protjeranih Albanaca moglo se potom vratiti natrag na Kosovo, ali je oko 100,000 Srba napustilo to područje<ref>{{cite news |title=Flashback to Kosovo's War |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/5165042.stm|publisher=[[BBC]] |date = 11.
== Protektorat UN ==
[[Datoteka:Intolerance.jpg|thumb|Srušena pravoslavna crkva na Kosovu 1999.]]
Posle bombardovanja [[1999]] godine, Kosovo i Metohija dolazi pod upravu [[Ujedinjene nacije|Ujedinjenih nacija]]. Oko 150.000-200.000 Srba i Roma je pobeglo iz pokrajine odmah nakon rata.<ref name="hrw">{{cite web | url = http://www.hrw.org/reports/1999/kosov2 | title = Human Rights Watch }}</ref> Preostali Srbi su se organizovali u enklave koje iako pod zaštitom [[KFOR]]-a vrlo često bivaju izložene napadima od trane Albanaca. Veliki je broj prijavljenih napada na imovinu, otmica, kidnapovanja, zlostavljanja i ubistava.<ref name="hrw"
=== Sukobi na jugu Srbije 2001. ===
Red 242:
| width = 40%
| align = right}}
Skupština Kosova je [[17. februar]]a [[2008]]. jednoglasno proglasila nezavisnost Kosova, se svih 109 prisutnih poslanika<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/7249034.stm|title=Kosovo MPs proclaim independence| publisher=BBC|date = 17.
[[Međunarodna reakcija na proglašenje nezavisnosti Kosova]] je i dalje podeljena. Republiku Kosovo je dosad priznalo 106 od 193 država članica UN-a. Albanci imaju vlast na najvećem delu Kosova, uz iznimku nekih enklava koje su pod kontrolom Srba. Srbi ne žele sudjelovati ni u kakvoj vladi koja nije vođena iz Beograda.
| |||