Češka – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka izmjene |
Nema sažetka izmjene |
||
Red 124:
| GDP_nominal_per_capita_rang = 41
| Gini = 25.1
| Gini_ref = <ref name=eurogini>{{cite web |title=Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC) |url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do |publisher=Eurostat Data Explorer |accessdate=4 December 2015}}</ref>
| Gini_rang = 4
| Gini_godina = 2014
| Gini_promjena = increase
| HDI = 0.870
| HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf|title=Human Development Report 2015 |year=2015 |publisher=United Nations |accessdate=14 December 2015}}</ref>
| HDI_rang = 28
| HDI_godina = 2014
Red 168:
| komentar =
}}
'''Češka''', službeno '''Češka Republika''' ([[češki]]: ''Česká republika'') je [[neobalne države|neobalna]] država u [[Srednja Europa|Srednjoj Europi]] koja graniči s [[Njemačka|Njemačkom]] na zapadu, [[Austrija|Austrijom]] na jugu, [[Slovačka|Slovačkom]] na jugoistoku i [[Poljska|Poljskom]] na sjeveroistoku. Glavni i najveći grad je [[Prag]], koji broji preko 1.2 milijuna stanovnika. Današnja Češka uključuje teritorije koji su pripadali povijesnim državama [[Češka (historijska)|Bohemiji]],<ref>[[Češki jezik]] ne poznaje lingvističku distinkciju između pridjeva koji se odnose na povijesnu Bohemiju i suvremenu Češku; i.e. ''český'' znači i ''bohemijski'' i ''češki''.</ref> [[Moravska|Moravskoj]] i [[Češka Šleska|Češkoj Šleskoj]].
Češka država nastala je krajem [[9. vijek|IX. vijeka]] kao [[Vojvodstvo Češka]] u sklopu povijesne [[Velikomoravska kneževina|Velikomoravske Kneževine]]. Nakon pada kneževine [[907.]] godine, centar moći se iz Moravske preselio u Bohemiju (Češku) pod vladavinom [[Pšemislovići|Pšemislovića]]. Godine [[1004.]], Vojvodstvo je formalno priznato kao dio [[Sveto Rimsko Carstvo|Svetog Rimskog Carstva]].<ref name="The Path">{{cite web|url=http://www.vlada.cz/assets/udalosti/vystavy/Cesty-ceske-ustavnosti.pdf|title=The Path of Czech Constitutionality|last1=Mlsna|first1=Petr|last2=Šlehofer|first2=F.|last3=Urban|first3=D.|year=2010|work=1st edition|publisher=Úřad Vlády České Republiky (The Office of the Government of the Czech Republic)|pages=10–11|language=: (Bilingual) – Czech, English|accessdate=31 October 2012|location=Praha}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nacr.cz/zpravy/zlatabula800.aspx|title=800 let Zlaté buly sicilské|last=Čumlivski|first=Denko|year=2012|publisher=National Archives of the Czech Republic (Národní Archiv České Republiky)|language=czech|accessdate=31 October 2012|archiveurl=http://www.nacr.cz/zpravy/zlatabula800.aspx|archivedate=1 October 2012}}</ref> Godine [[1212.]] službeno je priznato kao [[Kraljevina Češka]], a svoj najveći teritorijalni doseg imala je tokom [[14. vijek|XIV. vijeka]]. Češki kralj nije vladao samo tadašnjom Češkom već i svim drugim zemljama koje su tvorile tzv. [[Zemlje Krune sv. Vaclava|Krunu sv. Vaclava]], a imao je i [[Izborni knez|pravo glasa]] pri izboru [[Car Svetog Rimskog Carstva|njemačkog cara]]. Tokom [[Husitski ratovi|Husitskih ratova]] u [[15. vijek|XV. vijeku]], potaknutih [[Češka reformacija|češkom reformacijom]], Kraljevina Češka se suočila s nizom [[embargo|embarga]] i odbila je čak pet [[Križarski ratovi|križarskih pohoda]] koje su proglasili vođe [[Rimokatolička crkva|Katoličke crkve]], a mahom vodili njemački carevi.
Nakon [[Bitka na Mohačkom polju|Mohačke bitke]] [[1526.]] godine, zemlje Krune sv. Vaclava su pripojene [[Habsburška Monarhija|Habsburškoj Monarhiji]], zajedno s [[Nadvojvodstvo Austrija|Austrijskim Nadvojvodstvom]] i [[Ugarska|Kraljevinom Ugarskom]]. Protestanska [[češka buna]] (1618–1620) protiv katoličkih [[Habsburgovci|Habsburgovaca]] dovela je do [[Tridesetogodišnji rat|Tridesetogodišnjeg rata]], nakon kojega je Monarhija konsolidirala svoju vlast, nanovo nametnula [[katolicizam]] i započela s provedbom postepene [[germanizacija|germanizacije]]. Nakon pada Svetog Rimskog Carstva [[1806.]] godine, Kraljevina Češka je pripojena [[Austrijsko Carstvo|Austrijskom Carstvu]], a [[češki jezik]] je doživio obnovu u jeku jačanja [[romantizam|romantičarskog nacionalizma]]. U [[19. vijek|XIX. vijeku]], češke zemlje su predstavljale industrijsko središte [[Austro-Ugarska Monarhija|Monarhije]], zbog čega će kasnije postati središte [[Čehoslovačka|Čehoslovačke]], formirane [[1918.]] godine nakon raspada Austro-Ugarske Monarhije nakon [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]].
Red 176:
Tokom [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], Češka je bila pod [[Njemačka okupacija Čehoslovačke|njemačkom okupacijom]], a oslobođena je [[1945.]] godine od strane Sovjeta i Amerikanaca. Većina [[Sudetski Nijemci|stanovništva koje je govorilo njemačkim]] je [[Protjerivanje Nijemaca iz Čehoslovačke|protjerano]] nakon rata, čime je Češka izgubila velik dio svojih manjina i svoj raniji dvojezični karakter. Na [[Parlamentarni izbori u Čehoslovačkoj 1946.|izborima 1946.]] pobjedu je odnijela [[Komunistička partija Čehoslovačke]]. Nakon [[Čehoslovački puč 1948.|državnog udara 1948.]], Čehoslovačka je postala [[jednopartijska država|jednopartijska]] [[komunistička država]] pod [[SSSR|sovjetskim utjecajem]]. Godine [[1968.]], rastuće nezadovoljstvo režimom kulminiralo je reformskim pokretom znanim kao [[Praško proljeće]], koji je završio [[Invazija Varšavskog pakta na Čehoslovačku|sovjetskom invazijom]]. Čehoslovačka je do [[1989.]] godine bila pod okupacijom, kada je [[Baršunasta revolucija]] dovela do raspada komunističkog sustava i reuspostave višestranačke republike. Dana [[1. siječnja]] [[1993.]] godine, Čehoslovačka se [[Raspad Čehoslovačke|mirno raspala]], a njezine bivše članice postale su nezavisne republike Češka i [[Slovačka]].
Češka je izrazito [[razvijena država]]<ref name="worldbank06">{{cite web| last = Velinger| first = Jan | title = World Bank Marks Czech Republic's Graduation to 'Developed' Status | publisher=Radio Prague| url = http://www.radio.cz/en/article/76314| date = 28 February 2006| accessdate =22 January 2007 }}</ref> s [[napredno gospodarstvo|naprednim gospodarstvom]]<ref>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weoselco.aspx?g=110&sg=All+countries+%2f+Advanced+economies |title=Edit/Review Countries |publisher=Imf.org |date=14 September 2006 |accessdate=14 May 2014}}</ref><ref>[http://data.worldbank.org/about/country-and-lending-groups#High_income Country and Lending Groups.] [[World Bank]]. Accessed on 3 July 2014.</ref> i visokim životnim standardom.<ref>http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/pdf/text.pdf</ref><ref>{{cite web|url=http://www.numbeo.com/quality-of-life/rankings_by_country.jsp|title=Quality of Life Index by Country 2014 Mid Year|publisher=|accessdate=13 September 2014}}</ref><ref>[[Social Progress Index]]</ref> [[Program Ujedinjenih naroda za razvoj|UNDP]] je rangirala Češku na 15. mjesto HDI-ju prilagođenom nejednakostima.<ref>{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2011_EN_Complete.pdf|title=2011 Human Development Report|publisher=|accessdate=13 September 2014}}</ref> Češka je također [[Globalni mirovni indeks|10. najmiroljubivija zemlja]] svijeta, a uz to ostvaruje visoki stupanj demokratske vlasti. [[Prag]] ima najnižu stopu nezaposlenosti u cijeloj [[EU|Europskoj uniji]]. Češka je uz to i članica [[UN|Ujedinjenih naroda]], [[EU|Europske unije]], [[NATO]]-a, [[OECD]]-a, [[OSCE]]-a i [[Vijeće Europe|Vijeća Europe]].
== Državni simboli ==
Red 206:
== Reference ==
{{reflist|2}}
==Vanjske poveznice==
{{Evropa}}▼
{{Sister project links|voy=Czech Republic|Czech Republic}}
*{{CIA World Factbook link|ez|Czech Republic}}
* [http://www.state.gov/p/eur/ci/ez/ Czech Republic] information from the [[United States Department of State]]
* [http://www.loc.gov/rr/international/european/czechr/cz.html Portals to the World] from the United States [[Library of Congress]]
* [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/czechrepublic.htm Czech Republic] at ''UCB Libraries GovPubs''
*{{dmoz|Regional/Europe/Czech_Republic}}
* [http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-17220018 Czech Republic profile] from the [[BBC News]]
*{{Wikiatlas|Češke}}
* [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=CZ Key Development Forecasts for the Czech Republic] from [[International Futures]]
* [http://www.czech.cz/en/ Czech Republic]
* [http://www1.ceses.cuni.cz/benacek/hist%20kniha2.pdf History of Czech Economic and Political Alignments Viewed as a Transition]
'''Vlada'''
{{države EU}}▼
* [http://www.vlada.cz/en/ Governmental website]
* [http://www.hrad.cz/en/ Presidential website]
* [http://portal.gov.cz/portal/obcan/ Portal of the Public Administration]
* [http://www.senat.cz/index-eng.php Senate]
* [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-c/czech-republic.html Chief of State and Cabinet Members]
'''Vijesti'''
* [http://www.praguepost.com/ The Prague Post]
* [http://aktualne.centrum.cz/czechnews/ CzechNews]
* [http://www.ceskenoviny.cz/news/ Czech News Agency News]
* [http://praguemonitor.com/ Prague Daily Monitor]
* [http://www.radio.cz/en/ Radio Prague]
'''Statistike'''
* [http://www.czso.cz/eng/redakce.nsf/i/home Državni ured za statistiku]
'''Trgovina'''
*[http://wits.worldbank.org/CountryProfile/Country/CZE/Year/2012/Summary Statistike trgovine za Češku (Svjetska banka)]
'''Putovina'''
* [http://www.czechtourism.com/Homepage.aspx?lang=en-GB&selectedculture=en-US Czech Tourism] official travel site of the Czech Republic
* [http://www.kct.cz/cms/czech-tourist-klub-kct/ Czech tourist club official webpage]
▲{{Evropa}}
▲{{države EU}}
{{Slovenske države}}
| |||