Historija Bosne i Hercegovine – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka izmjene |
|||
Red 6:
U [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|drugom svjetskom ratu]], "Bosna je bila geografska majka [[partizan]]skog pokreta, pružajući dovoljno prostora među svojim planinama za obuku i razvoj".<ref>[http://www.znaci.net/00001/3_1_4.htm Basil Davidson: PARTISAN PICTURE] "Bosnia was the geographical mother of the partisan movement, providing ample space amongst its mountains for training and development. "</ref>
== Kameno doba ==
=== Paleolit ===
Najstariji arheološki ostaci u BiH pronađeni su kod [[Bosanski Šamac|Bosanskog Šamca]] i pretpostavlja se da su stari oko 100.000 godina. Ostali lokaliteti su : [[Bijambare]], [[Pećina Lednica]], [[Pećina Rastuša]], [[Pećina Podlipe]] i [[Pećina Badanj]]. U njima su tragove života iz perioda srednjeg paleolita – kamena oruđa, sjekire, sječiva... Tu su i kosti, uglavnom pećinskog medveda, jelena i vukova koje bi mogle biti stare najmanje 35.000 godina.
Ova nalazišta imaju izuzetan značaj za evropsku i svjetsku arheologiju, jer istraživanja pokazuju da se neka od ovih nalazišta datuju između 100.000 i 40.000 godine p.n.e. Ona potvrđuju da je Balkan bio najvažnija ruta za širenje gornjeg paleolita u Evropi oko 40.000 godine p.n.e. i poslednje uporište [[Neandertalac|neandertalskih]] grupa. Vrlo su važna za razumjevanje srednjeg paleolita, neandertalskih grupa i njihove reakcije na promjene u prirodnom i društvenom svijetu tokom poslednjeg ledenog doba, iz perioda prelaza od primitivnog ka današnjem čoveku. Ima dosta lokaliteta sa kremenicama vezanih za [[Homo sapiens]]a. Taj prelaz sa neandertalca na homo sapijensa u Evropi se dogodio u periodu između 45.000 i 30.000 godina p.n.e
Arheološkim putem je nalazište [[Pećina Badanj]] kod Stoca datirano u kasni period mlađeg paleolita – kasnog epigravettiena, tj. 13000 do 12000 godina p.n.e. Uz potkapinu nađena je gravura, nazvana Konj napadnut strelicama, i to je prvi nalaz ove vrste na istočnoj obali Jadrana.
U Kulašima kod [[Prnjavor]]a otkrivena je kamena figura slična glavi divlje patke. Vjeruje se da je to izvorno bila prirodna tvorevina koju je paleolitski čovjek doradio i pojačao sličnost sa životinjama. Uz nalaz crteža ''Konj napadnut strelicama'' u Badnju, crteža u pećini Podlipe, to su jedini ostaci paleolitske likovne umjetnosti u Bosni i Hercegovini.
=== Neolit ===
Područje današnje Bosne i Hercegovine je naseljeno od doba [[neolit]]a (mlađe kameno doba). Potvrđeno je to arheološkim istraživanjima na mnoštvu lokacija.
Linija 15 ⟶ 27:
[[Butmirska kultura]] je kultura mlađeg neolita koja se rasprostirala na teritoriji današnje centralne Bosne i zauzimala širi prostor nego Kakanjska grupa. Butmir ([[Sarajevo]], opština [[Ilidža]]) je najstarije i najpoznatije arheološko nalazište u Bosni i Hercegovini iz kasnog kamenog doba. Pretpostavlja se da je naselje bilo naseljeno od 5500 do 4500 godine p.n.e. Otkriveno je 1893. Posebna specifičnost ove kulture je umjetnički stil u oblikovanju i ukrašavanju grnčarije. Izvorna duhovna kultura njegovih stanovnika izjednačava arheologiju Bosne i Hercegovine sa arheologijom Evrope. [[Butmirska kultura]] je iščeznula oko 2400. p. n. e., i naslijedila ju je kultura Ilira.
==
=== Eneolit ===
Od samog početka [[željezno doba|željeznog doba]] (1000. godine p.n.e) cjelokupno područje Bosne i Hercegovine je naseljeno heterogenom grupom plemena, poznati pod zajedničkim imenom [[Iliri]].<ref>BOSNA I HERCEGOVINA U ANTIČKO DOBA. -Ivo Bojanovski, Akadenija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, 1988</ref>▼
Iz [[eneolit]]a (bakarno doba) potiče [[Vučedolska kultura]] čije je središte u Slavoniji i Sremu. Nosioci te kulture prodrli su u Bosnu i Hercegovinu, dolinom [[Vrbas]]a, u periodu 2150-1800. God. p.n.e. Nalazišta su u dolini [[Sana|Sane]] (Zapadnobosanski tip) i Debelo Brdo kod [[Sarajevo|Sarajeva]] (Južnobosanski tip). Kultura je dospjela i u Hercegovinu (Varvara u dolini Rame), jadranskim putem iz Slovenije.
=== Bronzano i željezno doba ===
▲Od kasnog [[Bronzano doba|bronzanog]] i samog početka [[željezno doba|željeznog doba]] (1000. godine p.n.e) cjelokupno područje Bosne i Hercegovine je naseljeno heterogenom grupom plemena, poznati pod zajedničkim imenom [[Iliri]].<ref>BOSNA I HERCEGOVINA U ANTIČKO DOBA. -Ivo Bojanovski, Akadenija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, 1988</ref>
Istorija još nije dala odgovor da li su Iliri doseljeni na ove prostore ili su autohtoni narod. Prvi pomeni ilirskih plemena se javljaju kod starogrčkih istoričara, a kasnije i rimskih. U 19. vijeku su arheolozi došli do obilja materijalnih dokaza kojima su kasnije dodavani nalazi i ostalih arheologa, tako da je danas istorija, a pogotovo kultura Ilira poznata u prilično velikoj mjeri.<ref>HISTORIJA AUTARIJATA –Salmedin Mesihović, Filozofski fakultet u Sarajevu Sarajevo, 2014</ref>
Linija 38 ⟶ 54:
[[Dindari]] su živjeli na teritoriji oko današnje Srebrenice gdje se u rimsko doba razvio rudnik i grad Domavia.
[[Autarijati]] su bili ilirsko pleme koje je doživjelo svoj uspon između VI i IV stoljeća pne. O njihovom prisustvu u zapadnim i centralnim dijelovima Balkana postoje mnogi historijski podaci, filološki nalazi i veliki broj tragova materijalne prirode. Brončana „glasinačka kultna kolica“, predstava vodenih barskih ptica na kolicima, pronađena u porodičnom tumulu na lokalitetu Glasinačko polje - Bjelosavljevići, predstavljaju najpoznatiji arheološki nalaz na Glasincu, i povezuju se sa kultom sunca. „Glasinačka kultna kolica“ se sada nalaze u Naturhistorisches Museum u Beču. Istraživanja o Autarijatima i [[Glasinačka kultura|
[[Ardijejci]] su bili južno od Autarijata, u Hercegovini. Ova dva plemena su bila u stalnom sukobu oko zona ispaše i slanih vrela. Ardijejci bivaju potisnuti na jadransku obalu. Tu su među prvima došli pod udar Rimljana, nakon čega im se gubi trag u istoriji.
Linija 56 ⟶ 72:
Dolaskom Rimljana na Balkan sudbina Kelta je u potpunosti istovjetna sudbini Ilira, i oni će biti romanizirani.
== Rimsko doba ==
| |||