1644 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m Čišćenje |
|||
Red 3:
[[Datoteka:Dorgon, the Prince Rui (17th century).jpg|thumb|250px|Regent [[Dorgon]] je uspostavio [[Dinastija Qing|mandžursku vlast]] u Kini (1644 - 1911/12)]]
{{godina u drugim kalendarima|1644}}
Godina '''1644''' ('''[[rimski brojevi|MDCXLIV]]''') bila je [[prijestupna godina koja počinje u petak]] po [[Gregorijanski kalendar|gregorijanskom kalendaru]] odn. [[prijestupna godina koja počinje u ponedjeljak]] po 10 dana zaostajućem [[Julijanski kalendar|julijanskom kalendaru]].
{{commonscat|1644}}
Red 9:
=== Januar/Siječanj – Mart/Ožujak ===
* siječanj - Seljačka buna u selima oko [[Božjakovina|Božjakovine]], opljačkan dvorac Jelisave Seči<ref name="rhid"/>.
* [[30. 1.]] - [[Bitka kod Ochmatówa (1644)|Bitka kod Ochmatówa]] je [[Državna zajednica Poljske i Litvanije|poljsko-litvanska]] pobeda hetmana [[Stanisław Koniecpolski|Koniecpolskog]] nad [[Tugaj-bej]]evim [[Krimski Tatari|Krimskim Tatarima]].
* [[31. 1.]] - Smenjen i pogubljen veliki vezir [[Kemankeš Kara Mustafa-paša]], sledi mu [[Sultanzade Mehmed-paša]] (marioneta [[Džindži-hodža|Džindži-hodže]]<ref name="Shaw1976">Stanford J. Shaw. ''[http://books.google.com/books?id=Xd422lS6ezgC History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 1, Empire of the Gazis: The Rise and Decline of the Ottoman Empire 1280-1808]''. Cambridge University Press; 29 October 1976. ISBN 978-0-521-29163-7. p. 201.</ref>).
* [[1. 2.]] - Engleski kralj [[Karlo I., kralj Engleske|Čarls I]] okupio rojalistički [[Oksfordski parlament (1644)|Oksfordski parlament]] (većina Doma lordova i trećina Donjeg doma).
* [[2. 2.]] - Nakon dogovora sa sultanom, [[erdelj]]ski knez [[Đorđe I Rakoci]] kreće u rat protiv Habsburga - sedam istočnih ugarskih županija odmah staje uz njega<ref name="rhid">Horvat, ''Ban Ivan Drašković II.'' (''sic'')</ref>.
* [[4. 2.]] - [[Engleski građanski rat]]: Bitka kod Nantwicha je pobeda parlamentaraca.
* [[8. 2.]] - Pobunjenički kineski vođa [[Li Zicheng]] osnovao [[dinastija Shun|dinastiju Shun]] (za cara se proglasio u junu).
* [[februar]]–[[avgust]] - [[Abel Tasman]] mapira severnu obalu Australije - naziva je [[Nova Holandija (Australija)|Nova Holandija]] (po grofoviji Holland).
* [[8. 3.]] - [[Guru Har Rai]] postaje sedmi guru [[Sikizam|Sika]] (do [[1661]]).
* [[ožujak]] - Rakoci osvojio [[Košice]], [[Prešov]], [[Bardejov]], [[Satu Mare|Satmar]], [[Tokaj]]<ref name="rhid"/>.
=== April/Travanj – Jun/Lipanj ===
* [[4. 4.|4]] - [[5. 4.]] - Izaslanici hrvatskog sabora se žale varaždinskom generalu [[Georg Ludwig von Schwarzenberg|Schwarzenbergu]] da su krajišnici izbatinali križevačkog sutca, on im odgovara da je to bila njegova naredba; takođe traže provedbu zaključaka "Vlaške" komisije od [[1635]] (a u skladu s kraljevom odlukom od prošlog prosinca) ali on upozorava na moguću bunu<ref name="rhid"/>.
* [[18. 4.]] - [[Powhatan]]ski poglavica [[Opchanacanough]] započinje treći i poslednji [[Anglo-Powhatanski ratovi|Anglo-powhatanski rat]].
* [[25. 4.]] - Pobunjenička vojska [[Li Zicheng]]a zauzela Peking, car [[Chongzhen]] se ubio (kraj [[Dinastija Ming|dinastije Ming]] na severu Kine).
* [[7. 5.]] - Kralj obaveštava hrvatski sabor da se rješavanje krajiškog pitanja odlaže zbog Rakocijeve bune i opasnosti od turskog upada<ref name="rhid"/>.
* [[25. 5.]] - [[Mandžursko osvajanje Kine]]: mingovski general [[Wu Sangui]] sklopio savez sa mandžurskom [[Dinastija Qing|dinastijom Qing]] protiv Li Zichenga - otvara im kapiju [[Shanhaiguan]] na [[Kineski zid|Velikom zidu]].
* [[26. 5.]] - [[Rat portugalske restauracije]]: [[Bitka kod Montija]] je uspeh za Portugalce.
* [[27. 5.]] - [[Bitka kod Shanhaiguana]]: Wu Sangui i mandžurski regent [[Dorgon]] poražavaju Li Zichengove snage koji se povlači u Peking - grad je nemilice opljačkan i popaljen a Li beži dalje i nestaje.
* svibanj - kolovoz? - Rat protiv Rakocija: carski general Gotz poražen kod Košica pa se povukao do Trenčina. Nakon dolaska poljskih plaćenika nastavio ofenzivu i porazio Rakocijeve snage kod [[Ónod]]a gdje se istakao i Nikola Zrinski<ref name="rhid"/>.
* [[5. 6.]] - '''[[Dorgon]] ulazi u Peking'''.
* [[7. 6.]] - Zhu Yousong u [[Nanking]]u postaje car [[Hongguang (Južni Ming)|Hongguang]] ("Velika svetlost") - početak [[Dinastija Južni Ming|dinastije Južni Ming]] (do [[1662]]).
* jun - Umro Gavrilo Predojević, [[Marčanska eparhija|vretanijski episkop]] (Hrvatska), krajiške starešine za naslednika biraju Vasilija Predojevića, arhimandrita [[manastir Gomirje|Gomirja]]<ref name="isn477">''Istorija s. n.'', 477</ref>.
=== Jul/Srpanj – Septembar/Rujan ===
* [[12. 7.]] - [[Bitka kod Marston Moora]] je odlučujuća pobeda engleskih parlamentaraca i škotskih [[kovenanteri|kovenantera]] nakon koje Čarls I gubi sever Engleske.
* [[26. 8.]] - Kralj [[Ferdinand III. (SRC)|Ferdinand III.]] imenuje Vasilija Predojevića za episkopa svidničke biskupije (u severnoj Ugarskoj); Vasilije je putovao u Rim sa zagrebačkim biskupom ali nije posvećen<ref name="isn477"/>.
* [[11. 9.]] - Bitka kod Tippermuira je pobeda rojalista u Škotskoj.
* [[14. 9.]] - U [[Trnava|Trnavi]] počeli pregovori između Habsburga i Rakocija<ref name="rhid"/>.
* [[15. 9.]] - Giovanni Battista Pamphilj izabran za papu [[Inocent X.|Inocenta X.]] kao "španski" kandidat nasuprot profrancuske struje (vl. do [[1655]]).
[[Datoteka:Pugna Nautica inter Melitenses, et Turcos, in Mari Mediteraneo (1707, original).jpg|thumb|200px|left|[[Akcija od 28. septembra 1644.]]]]
* [[28. 9.]] - [[Akcija od 28. septembra 1644.]]: Malteški pirati kod mletačkog [[Krit]]a zarobili brod sa osmanlijskim dostojanstvenicima - povod za [[Kandijski rat]] (1645–69).
=== Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac ===
* [[jesen]] - [[Vasilij Pojarkov]] stigao do ušća [[Amur]]a, u zemlji [[Giljaci|Giljaka]].
* [[8. 11.]] - Šestogodišnji [[Shunzhi]] (Fulin) ustoličen za prvog [[Dinastija Qing|Qingovskog]] cara Kine (do [[1661]], samostalno od [[1651]]).
* [[23. 11.]] - [[Tridesetogodišnji rat]]: [[bitka kod Jüterboga]] je švedska pobeda nedaleko od Berlina.
* 23. 11. (j.k.?) - Objavljena [[John Milton|Miltonova]] ''[[Areopagitica]]'', polemički traktat za slobodu govora i štampe.
* [[9. 12.]] - Švedska kraljica [[Kristina od Švedske|Kristina]] postaje punoletna.
* 25. 12. po j.k. - Proslavljanje [[Božić]]a u Engleskoj ove godine nije dozvoljeno, po odluci engleskog parlamenta pod [[Puritanci|puritanskim]] uticajem.
=== Kroz godinu ===
* Podignut hram [[Manastir Svete Bogorodice Sićevo|Sićevskog manastira]].
* Požar u sarajevskoj [[Baščaršija|čaršiji]], izgorela pravoslavna crkva<ref name="suop">[http://www.sarajevo.ba/ba/article.php?pid=6 Sarajevo u osmanskom periodu], sarajevo.ba</ref>.
* Objavljeni [[René Descartes|Descartesovi]] ''[[Principi filozofije (Descartes)|Principi filozofije]]''.
* [[Islam III Geraj]] postaje krimski tatarski kan.
* Sirijski Mawali beduini uništili [[alep]]ski garnizon nakon nesporazuma oko isplate godišnjeg poklona<ref>ÁgostonMasters2009, 353</ref>.
Red 82:
* [[6. 10.]] - [[Élisabeth de France (1602-1644)|Élisabeth de France]], kraljica-supružnica Španije (* [[1602]])
* [[30. 12.]] - [[Jan Baptist van Helmont]], hemičar (* [[1580]])
* ? - [[Abdullah Bosnevi]], sufija
* ? - [[Zekeriyazade Yahya]], šejh-ul-islam (* 1552)
| |||