Trentino-Južni Tirol – razlika između verzija

'''Trentino-Južni Tirol''' ([[nemački jezik|njemački]] i [[Ladinski jezik|ladinski]]: ''Trentino-Südtirol'', [[italijanski jezik|talijanski]]: ''Trentino-Alto Adige'') je autonomna regija u sjeveroistočnoj Italiji. Sastoji se od dva područja: Trento, u kojem žive govornici talijanskog jezika i Južni Tirol, u kojem žive govornici njemačkog jezika. Ovo područje je bilo dio [[Austro-Ugarska|Austro-Ugarske]] do [[Italija|talijanske]] aneksije 1919. godine. Područje se zvalo ''Venezia Tridentina'' između [[1919]]. i [[1947]]. godine.

Područje današnjeg Južnog Tirola su osvojili [[Rimsko Carstvo|Rimljani]] [[15. pne.|15. godine pne.]]. Nakon pada Zapadnog Rimskog Carstva, područje si podijelili [[Langobardi]] ([[Salorno]]), [[Alemani]] ([[Val Venosta]]) i [[Bavarska|Bavarci]] (od [[Bocen|Bolzana]] do [[Brenner]]a). Nakon stvaranja [[Sveto Rimsko Carstvo|Svetog Rimskog Carstva]] pod [[Karlo Veliki|Karlom Velikim]], granica je sezala od [[Trento|Trenta]], uključujući [[BocenBolzano|Bolzano (Bozen)]] i Venostu, dok je [[Vojvodstvo BavarskeBavarska]] dobilo ostatak teritorija.

Od [[11. vijek]]a nadalje, djelom regije su upravljali prinčevi - [[episkopos|biskupi]] [[Trento|Trenta]] i [[BrixenBressanone|Bressanona (Brixena)]]a, pod patronatom [[car]]eva [[Sveto Rimsko Carstvo|Svetog Rimskog Carstva]], koji su im dali veliku autonomiju na njihovim područjima ostatak je pripadao [[Grofovija Tirol|tirolskojTirolskoj grofoviji]]. [[1363]]. godine, njegov zadnji vladar, [[Margarete Maultasch|Margareta]] od [[Gorica|Gorice]] ga je predala [[Habsburg]]ovcima. Regija je poprilično germanizirana u ranoj [[renesansa|renesansi]]. Poznati pjesnici koji su pisali na njemačkom jeziku su bili iz ovog područja, kao: [[Walther von der Vogelweide]] i [[Oswald von Wolkenstein]].

Dvije prinčevske biskupije su 1803. [[Lunévillski mir|Lunévillskim mirom]] dane Habsburgovcima. Dvije godine kasnije, nakon austrijskog poraza kodu [[AusterlitzBitka kod Austerlitza|Bitci kod Austerlitza]]a, regija je dana [[Napoleon]]ovom savezniku [[Bavarska|Bavarskoj]] ([[PressburškiPožunski mir|Bratislavski mir]], [[1805]]. godine). Novi vladari su izazvali seljačku bunu, koju je vodio lokalni junak [[Andreas Hofer]], pobuna je ugušena [[1809]]. Nakon Napoleonovog poraza, [[1815]]. godine, regija je vraćena Austriji. Talijanski naziv ''Alto Adige'' je stvoren za vrijeme [[Francuska|francuske]] okupacije.

Ova autonomna regija graniči sa [[Austrija|Austrijom]] na sjeveru, kao i sa talijanskim regijama [[Lombardija|Lombardijom]] na zapadu i [[Veneto]] na jugu. Regija pokriva 13,619 km² izuzetno planinskog prostora [[Dolomiti|Dolomita]] i južnih [[Alpe|Alpa]]. Najprohodniji prolaz kroz Alpe, - [[BrennerBrennerski (prijevoj)|Prijevoj Brenner]]] se nalazi na sjeveru regije, na granici s Austrijom.