1875 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
dop. iz rastko.rs (1) |
|||
Red 12:
* [[14. 1.]] - [[Datoteka:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|25px]] [[Burbonska restauracija u Španiji]]: [[Alfonso XII (Španija)|Alfonso XII]] stiže u Španiju, čime je monarhija obnovljena (Alfonso vlada do [[1885]], predsednik vlade je uglavnom [[Antonio Cánovas del Castillo]]). U zemlji traje [[Treći karlistički rat]], pobuna pristalica "[[Carlos María de Borbón|Carlosa VII]]".
* [[17. 1.]] - U Istambulu otvoren ''[[Tünel]]'', podzemna žičara dužine 573 m, prva podzemna železnica u kontinentalnoj Evropi.
* 29. 1. - Sednica austrijskog visokog generaliteta pod carevim predsedavanjem - dobiti Bosnu i Hercegovinu posrednim putem, podsticanjem lokalnog nezadovoljstva<ref name="vcpnbk">Ćorović, Vladimir. [http://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/7_15_l.html Istorija srpskog naroda, Put na Berlinski kongres]. rastko.rs</ref>
=== Februar/Veljača ===
Linija 38 ⟶ 39:
* [[6. 4.]] - [[Mađarizacija]]: ugarske vlasti ukinule [[Matica slovačka|Maticu slovačku]] i konfiskovale joj imovinu.
* [[8. 4.]] - [[Kriza Krieg-in-Sicht]]: novine bliske nemačkoj vladi počinju objavljivanje članaka u kojima se Francuskoj preti preventivnim ratom ako nastavi naoružavanje.
* [[10. 4.]] - Car i kralj Franjo Josip stigao u [[Zadar]], glavni grad Dalmacije.
* [[15. 4.]] - [[Joseph Crocé-Spinelli]] i [[Théodore Sivel]] se ugušili prilikom uspona balonom na 7.300 m, [[Gaston Tissandier]] preživeo ali izgubio sluh.
* [[19. 4.]] - Britansko-portugalski spor o [[Maputo (zaliv)|zalivu Maputo]] u južnom Mozambiku: francuski predsednik [[Patrice de Mac Mahon|Mac Mahon]] arbitrira u korist Portugala.
* [[22. 4.]] - U Pruskoj donesen "zakon hlebne košare" kojim se oduzimaju državne subvencije katoličkoj crkvi, kako bi ova priznala državne zakone.
* [[24. 4.]] - Car Franjo Josip u [[Imotski|Imotskom]], pozdravlja ga kustos hercegovačkih franjevaca [[Paškal Buconjić]] i naglašava habzburško pravo na Bosnu i Hercegovinu<ref name="vcppubih">Ćorović, Vladimir (1939). [http://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/bih/vcorovic-politika-bih_l.html Političke prilike u Bosni i Hercegovini]. rastko.rs</ref> - carev put po Hercegovini je indikacija austrougarskih pretenzija<ref name="vcpnbk"></ref>.
* [[25. 4.]] - Umro [[Dalaj Lama XII]] (Trinley Gyatso), sledeći lama, Thubten Gyatso, pronađen [[1878]].
Linija 57 ⟶ 60:
=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[16. 6.]] - Postavljen kamen-temeljac [[Bazilika Sacré-Cœur de Montmartre|Bazilike Sacré-Cœur de Montmartre]] u Parizu (gradnja do 1914, posvećena 1919.).
* [[23. 6.]] - [[Nevesinjska puška]], napad hajduka [[Pero Tunguz|Pere Tunguza]] na turski karavan u Bišini - početak [[Bosansko-hercegovački ustanak|Bosanko-hercegovačkog ustanka]] (koji izaziva veliko uzbuđenje u Srbiji, vlada pomaže).▼
=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[1. 7.]] - Stupanjem na snagu Bernskog ugovora, nastaje [[Svetski poštanski savez|Generalna poštanska unija]], među 20 članica je i Srbija.
* [[1. 7.]] (19. 6. po j.k.) - Pucnjava između katolika i muslimana blizu Metkovića kod Dračeva, tri dana kasnije fra Stipan Naletelić se obraća za pomoć austrijskom namesniku u Zadru<ref name="vcpnbk"></ref>.
* [[1. 7.]] - [[18. 8.]] - Izbori u Ugarskoj, nova Liberalna partija dobija 333 od 413 mandata.
▲* [[
* [[7. 7.]] - Ofanziva španske vlade u Baskiji, karlističke snage ubedljivo poražene kod [[Treviño|Treviña]], nakon čega pada [[Vitoria-Gasteiz|Vitoria]]; karlisti odgovaraju taktikom spržene zemlje. ▼
* [[7. 7.]] (25. 6. po j.k.) - U [[Kifino Selo|Kifinom selu]] odlučeno da se ustanak proširi na ostatak Hercegovine<ref name="vcpnbk"></ref>.
▲*
* [[9. 7.]] (27. 6. po j.k.) - [[Nevesinjska puška]]: kod [[Krekovi|Krekova]] je došlo do prve prave borbe<ref name="vcpnbk"></ref>.
* [[20. 7.]] - U Žiroviću kod Livna ubijen franjevac [[Lovro Karaula]].
* [[27. 7.]] - Štrajk na gradilištu železničkog [[tunel Gotthard|tunela Gotthard]], švajcarska vojska puca, ginu četvorica.
* leto? - Turci zapalili [[Manastir Tavna]] u istočnoj Bosni nakon što su razbili ustaničku četu.
=== Avgust/August/Kolovoz ===
Linija 71 ⟶ 79:
* [[6. 8.]] (25. 7. po j.k.) - Knez Milan Obrenović se verio sa Natalijom Petrovom Keško.
* 6. 8. - Ubijen [[ekvador]]ski predsednik [[Gabriel García Moreno]].
* [[7. 8.]] (26. 7. po j.k.) - Tajni sastanak knjaza Nikole sa hercegovačkim vođama na Cetinju: izjavljuje da će Crna Gora ući u rat ako ustanak ne bi imao uspeha (ranije je pokušavao da zadrži ustanak)<ref name="vcpnbk"></ref>.
* [[13. 8.]] (1. 8. po j.k.) - Ustanak u Pivi: presretnuti Turci u Dolinama u Seljkovcu, zapaljen čardak u Boričju i kula Lješovića u Pišču<ref>Tomić, Svetozar (1946). [http://www.rastko.rs/rastko-cg/povijest/stomic-pivljani.html Piva i Pivljani]. rastko.rs</ref>.
* [[15. 8.]] (3. 8. po j.k.) - Skupštinski izbori u Srbiji, [[liberalna stranka (Srbija)|liberalna]] većina (uprkos pritisku na glasače).
* avgust - Treći karlistički rat: španska vlada zauzima [[Seo de Urgel]] nakon opsade, borbe u Kataloniji traju do novembra.
* 15/[[16. 8.]] - Izbija ustanak i u Bosanskoj krajini, pobunili se težaci između Dubice i Kostajnice, prvi napad na Kulu u selu Dvorištu; glavni vođa [[Ostoja Kormanoš]], kasnije dolaze [[Petar Petrović Pecija]] i [[Golub Babić]]<ref name="vcpnbk"></ref>.
* [[16. 8.]] - Nakon 37 godina gradnje u [[Teutoburška šuma|Teutoburškoj šumi]] otkriven ''[[Hermannsdenkmal]]'', spomenik [[Arminije|Arminiju]]. ▼
* [[16. 8.]] (4. 8. po j.k.) - Ustanak i u [[Vasojevići]]ma, prva borba na Seocima, u isto vreme se digli i [[Kuči]]<ref name="vcpnbk"></ref>.
▲*
* [[21. 8.]] - Milutin Garašanin i Ante Orešković kod biskupa Štrosmajera: nude Hrvatskoj "tursku Hrvatsku" ako se uključe u borbu - Mađari su protiv, car kaže banu da mora ostati neutralan<ref name="vcppubih"></ref>.
* [[25. 8.]] - [[Matthew Webb]] je prvi čovjek koji je bez tehničke podrške preplivao [[La Manche]].
* [[31. 8.]] (19. 8. po j.k.) - [[Stevča Mihailović]] (liberal) novi predsednik ministarskog saveta u Srbiji ("akciono ministarstvo"; [[Jovan Ristić]] dobio inostrane poslove).
Linija 79 ⟶ 92:
=== Septembar/Rujan ===
* [[7. 9.]] - [[Etiopsko-egipatski rat]]: egipatska invazija, Bitka kod Agurdata je etiopska pobeda.
* [[10. 9.]] (29. 9. po j.k.) - [[Bitka kod Gašnice]] na Savi, Turci razbili bosanske ustanike, poginuli Pecija i Kormanoš<ref name="vcpnbk"></ref>.
* [[20. 9.]] - [[Incident Ganghwa]]: razmenjena paljba između korejskog ostrva [[Ganghwado]] i japanskog broda, Japanci se nakratko iskrcali.
* jesen - [[Petar I Karađorđević|Petar Karađorđević]] ratuje pod imenom Petar Mrkonjić u Bosni, ometaju ga srpska i austrijska vlada, zbog čega su i ostale ustaničke vođe na distanci<ref name="vcpnbk"></ref>.
=== Oktobar/Listopad ===
Linija 100 ⟶ 115:
* [[2. 11.]] - Ubijen [[James W. W. Birch]], britanski rezident u malajskoj državi [[Perak]].
* [[4. 11.]] - Američki parobrod ''[[SS Pacific (1851)|SS Pacific]]'' se sudario kod [[Cape Flaterry|rta Flattery]], država Washington, sa SS Orpheusom, oko 273 poginulih.
* 11 - [[
* [[11. 11.]] - U [[Buenos Aires]]u otvoren ''[[Parque Tres de Febrero]]'', park od oko 400 hektara.
* novembar - Vlada SAD naređuje bandama [[Sijuksi|Sijuksa]] da se vrate u [[Veliki rezervat Sijuksa|rezervat]] u južnoj Dakoti (progon neposlušnih će naredne godine dovesti do [[Bitka kod Little Bighorna|Bitke kod Little Bighorna]]). U [[Black Hills|Crnim Brdima]] je zlatna groznica.
Linija 108 ⟶ 123:
=== Decembar/Prosinac ===
* [[11. 12.]] - [[Alexander Keith, Jr.]] postavio tempiranu bombu u brod ''Mosel'' u nemačkoj luci [[Bremerhaven]] - prerano je eksplodirala, poginulo je 83 ljudi.
* [[12. 12.]] - Sultan izdaje iradu kojom obećava reforme u carevini<ref name="vcpnbk"></ref>.
* 16 - [[17. 12.]] (4 - 5. 12. po j.k.) - Skupština u Jamnici, za vođu bosanskog ustanka izabran Slovenac [[Miroslav Hubmajer]]<ref name="vcpnbk"></ref>.
* [[18. 12.]] - [[Blackburn Rovers F.C.]] odigrao prvu utakmicu.
* [[27. 12.]] (15. 12. po j.k.) - Izmenjen srpski Zakon o štampi - slobodnija.
Linija 113 ⟶ 130:
=== Kroz godinu ===
* [[Josif Pančić]] otkrio novu [[Pančićeva omorika|vrstu omorike]] (opisana 1877.).
* [[Jakov Ignjatović|Ignjatovićev]] roman "Vasa Rešpekt".
* [[Katarina Milovuk]] osnovala Žensko društvo u Beogradu.
* Osnovana ''[[Bombay Stock Exchange]]'', prva berza u Aziji.
* Nauka i tehnika
| |||