1871 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka izmjene |
dop. iz rastko.rs i proleksis |
||
Red 7:
== Događaji ==
=== Januar/Siječanj
[[Datoteka:Map-NDB.svg|mini|left|180px|Ujedinjeno [[Njemačko Carstvo]]]]
* [[2. 1.]] - Italijanski princ [[Amadeo I (Španija)|Amadeo I]] polaže zakletvu za kralja Španije (do [[1873]]).
Red 14:
* [[18. 1.]] - [[Datoteka:Flag of the German Empire.svg|30px]] U versajskoj Dvorani ogledala proglašeno [[Njemačko Carstvo]] (poznato i kao ''Drugi Reich''), ujedinjenje [[Severnonemački savez|Severnonemačkog saveza]] i južnih država - ukupno 25 država, kraljevina, velikih vojvodstava, vojvodstava, kneževina i slobodnih gradova. Pruski kralj [[Wilhelm I od Njemačke|Wilhelm I]] postaje car.
* [[21. 1.]] - [[Giuseppe Garibaldi]] sa dobrovoljcima odbranio [[Dijon]] od Prusa (Garibaldiju je ovo poslednje ratovanje).
* 21. 1. - Prvi broj lista "[[Crnogorac (novine)|Crnogorac]]", u početku za politiku i književnost, kasnije samo za politiku (od 1873. "[[Glas Crnogorca]]").
* [[22. 1.]] - Sukob ispred pariske Gradske većnice između levičarskih demonstranata, koji su tražili izbore za komunu, i vojske, poginulo šest demonstranata.
* [[26. 1.]] - [[Rim]] zvanično proglašen za prestonicu [[Kraljevina Italija|Kraljevine Italije]].
* [[27. 1.]] - U [[Kragujevac|Kragujevcu]] osnovana prva učiteljska škola u Srbiji.
* [[28. 1.]] - [[Opsada Pariza (1870)|Opsada Pariza]] okončana razoružanjem garnizona nakon bombardovanja krupnim kalibrom i gladi (pojedeni su i popularni slonovi Castor i Pollux). Istog dana dogovoreno primirje koje se ne odnosi na neke departmane.
=== Februar/Veljača ===
* [[6. 2.]] - Francuska Vlada nacionalne odbrane naredila primirje u celoj zemlji nakon što je [[Léon Gambetta]] odstupio u [[Tours]]u.
* [[7. 2.]] - Konzervativni federalista [[Karl Sigmund von Hohenwart]] novi premijer [[Cislajtanija|Austrije]] (do oktobra).
* [[8. 2.]] - Prvi izbori u [[Treća Francuska Republika|Trećoj Francuskoj Republici]]: većinu mandata dobili monarhisti ([[orleanisti]] i [[legitimisti]]) i desnica uopšte.
* [[17. 2.]] - [[Adolphe Thiers]] izabran za šefa privremene vlade u Francuskoj.
* [[18. 2.]] - Okončana [[Opsada Belforta]], francuski garnizon napustio grad sa oružjem.
* [[20. 2.]] - Organizovan prvi štrajk glumaca [[Narodno pozorište u Beogradu|Narodnog pozorišta u Beogradu]].
* [[24. 2.]] - [[Charles Darwin|Darwinova]] knjiga "Poreklo čoveka i selekcija u vezi sa polom".
* 25. 2. - [[Gerasim Petranović]] izabran za episkopa nove [[Bokokotorska episkopija|Bokokotorske episkopije]] (posvećen 1874).
* [[26. 2.]] - Predsednik [[Adolphe Thiers]] i kancelar [[Otto von Bismarck]] dogovorili preliminarni mir u Versaju.
=== Mart/Ožujak ===
* [[3. 3.]] - Izbori za prvi Nemački Rajhstag, najviše mandata dobijaju nacional-liberali.
* [[11. 3.]] - Konzervativac [[Lascăr Catargiu]] na čelu rumunske vlade (do [[1876]]).
* [[13. 3.]] - Londonska konferencija ukida neutralnost i demilitarizovanost Crnog mora, prolaz kroz Moreuze i dalje zavisi od Turske - Rusija može obnoviti [[Crnomorska flota|Crnomorsku flotu]].
* [[16. 3.]] - U [[Francuski Alžir|Francuskom Alžiru]] izbija [[Mokranijeva pobuna]], pokrenula je jednu trećinu stanovništva.
* [[18. 3.]] - [[Datoteka:
* [[21. 3.]] - Prva sednica Rajhstaga. [[Otto von Bismarck]], ministar-predsednik Pruske, postaje i prvi kancelar Nemačke (do [[1890]]).
* [[28. 3.]] - Prvi sastanak vijeća [[Pariška komuna|Pariške komune]], izabranog prije dva dana.
* [[29. 3.]] - U Londonu otvorena koncertna dvorana [[Royal Albert Hall]].
=== April/Travanj
* najkasnije do aprila - Nemiri na beogradskoj Velikoj školi zbog nepravilnog postavljenja nekih profesora.
* 2-[[3. 4.]] - Dva stihijska pokušaja ofanzive Nacionalne garde prema Versaju - gardisti zarobljeni sa oružjem streljani, zbog čega će Komuna doneti Zakon o taocima.
Linija 46 ⟶ 49:
* [[30. 4.]] - [[Masakr kod Camp Granta]], rančeri ubili 144 [[Apači|Apača]] u Arizoni.
=== Maj/Svibanj ===
* [[9. 5.]] - Versajske trupe zauzele Fort d'Issy, južno od Pariza, [[Patrice de Mac Mahon|Mac Mahonove]] trupe napreduju ka gradu.
* [[10. 5.]] - [[Frankfurtski mir]] između Nemačke i Francuske: Nemačka se proširila u [[Alzas]]u i [[Lorena|Loreni]] (→ [[Alsace-Lorraine]]), okupacija dela Francuske do isplate pet milijardi
* 10. 5. - Zakonom uveden japanski [[jen]].
* [[12. 5.]] (22 Floréal LXXIX<ref>[http://www.windhorst.org/calendar/ French Revolutionary Calendar]. windhorst.org</ref>) - Na osnovu dekreta Komune, uništena kuća Adolphea Thiersa u Parizu, nameštaj prodat u korist udovica i siročadi.
* [[15. 5.]] - U Nemačkoj donesen krivični zakonik (''Strafgesetzbuch'').
* [[16. 5.]] (26 Floréal LXXIX) - Ceremonijalno srušen Napoleonov stub na pariskom [[Place Vendôme]].
* [[maj]] - "Terazijska bomba" - eksplozija blizu pozorišta u kojem se nalazio knez [[Kralj Milan Obrenović|Milan]].
* maj - U [[Gacko]] došlo 15.000 nizama da podižu kasarne i stražarnice oko Crne Gore<ref>Tomić, Svetozar (1946). [http://www.rastko.rs/rastko-cg/povijest/stomic-pivljani.html Piva i Pivljani]. rastko.rs</ref>.
* maj - [[Hadži Loja]] sa družinom pokušava da spreči posvećenje pravoslavne crkve u Sarajevu (biće posvećena 1872. nakon ruske intervencije)<ref>Budimlić, Petar. [http://www.sabornacrkva-sarajevo.org/clanci.html Како је освештена нова српска црква у Cарајеву]. sabornacrkva-sarajevo.org</ref>.
* [[20. 5.]] - Versajske granate padaju na Pariz.
* [[21. 5.]] -
* 21. 5. - Početak MacMahonove ofanzive na Komunu i "Krvave nedelje" (''Semaine Sanglante'') - vojska ulazi kroz nebranjeni deo zida.
* [[23. 5.]] - Vojska zauzela [[Montmartre]], streljano 300 gardista, komunari pale zgrade, među kojima i [[Palača Tuileries|Palaču Tuileries]].
* [[24. 5.]] - U Komuni streljano nekoliko talaca, među kojima i pariski nadbiskup.
* [[28. 5.]] - Zauzeti poslednji položaji Komune u Parizu. Uza zid [[Groblje Père-Lachaise|groblja Père-Lachaise]] streljano 147 komunara (''Mur des Fédérés''). Po kasnijim procenama poginulo je i streljano 6 - 7.000 komunara (često se pominje cifra 20.000).
=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[1. 6.]] - [[Koreja|Korejske]] obalne baterije otvorile vatru na američke brodove u pratnji diplomatske misije, na šta će biti
* [[8. 6.]] - [[Franjo Josip I]] objavio odluku o razvojačenju [[Vojna krajina|Vojne granice]] (dovršeno [[1873]]).
* [[13. 6.]] - [[Svetozar Marković]] pokrenuo list "[[Radenik]]", prvi socijalistički list u Srbiji i na Balkanu.
=== Jul/
* [[3. 7.]] - Azijski eskadron SAD napustio korejske vode - diplomatski neuspeh, jer [[Koreja]] zadržava izolacionistički status.
* [[5. 7.]] - Deklaracija [[Henri V od Francuske|Anrija, grofa od Šambora]], legitimističkog pretendenta na francuski presto: prihvatiće krunu samo ako državna zastava bude burbonska bela umesto [[Zastava Francuske|trikolore]].
* 10. 7. - Prvi broj književnog časopisa "Crnogorka", izašlo 23 broja.
* [[11. 7.]] - Etiopija: bitka kod Adue je odlučujuća pobeda budućeg cara [[Johanes IV Etiopski|Johanesa IV]] nad [[Tekle Georgis II Etiopski|Tekle Georgisom II]].
* [[12. 7.]] - ''Orange Riot'': sukob između protestantskih oranžista i irskih katolika u Njujorku, preko 60 mrtvih, uglavnom Iraca. Početak kraja moćnog [[William M. Tweed|Williama M. Tweeda]], šefa političke mašine [[Tammany Hall]] (uhapšen u oktobru).
Linija 72 ⟶ 81:
* [[30. 7.]] - Eksplozija kotla na brodu ''Westfield'' u njujorškoj luci, 125 mrtvih.
=== Avgust/August/Kolovoz ===
* [[29. 8.]] - [[Ukidanje sistema hanova]] u Japanu - feudalni domeni zamenjeni [[Prefekture Japana|prefekturama]].
* [[31. 8.]] - [[Adolphe Thiers]] postaje predsednik Francuske (do [[1873]]).
=== Septembar/Rujan ===
* septembar - Kitolovačka katastrofa: led zarobio 33 broda kitolovca uz severnu obalu Aljaske, uništeni svi sem jednog, nije bilo žrtava.
* [[17. 9.]] - U Alpima otvoren za saobraćaj [[Mont Ceniski železnički tunel]] (ili Fréjuski ž. t.), dužine 12,2 km.
=== Oktobar/Listopad
* [[oktobar]] - Osnovana Bogoslovija (bogoslovsko-učiteljska škola) u [[Prizren]]u, uz pomoć dobrotvora [[Sima Andrejević|Sime Andrejevića Igumanova]].
* [[6. 10.]] (24. 9. po j.k.) - Osnovan Beogradski kreditni zavod, sa 50.000 [[dukat]]a domaćeg kapitala.
Linija 90 ⟶ 101:
* [[30. 10.]] - Pad Hohenwartove vlade, nakon što car Franjo Josip nije prihvatio [[Fundamentalni članci|Fundamentalne članke]], koji bi dali znatnu autonomiju [[Češke zemlje|Češkoj]].
=== Novembar/Studeni ===
* [[2. 11.]] (21. 10. po j.k.) - U Srbiji osnivanje okružnih štedionica za pomoć zaduženim seljacima (neuspešno).
* [[4. 11.]] (23. 10. po j.k.) - Mere protiv hajdučije u Srbiji: nasilno ušoravanje sela i raseljavanje hajdučkih porodica.
Linija 100 ⟶ 112:
* [[28. 11.]] - Liberal [[Adolf von Auersperg]] novi predsednik vlade [[Cislajtanija|Austrije]] (do [[1879]]).
=== Decembar/Prosinac ===
* [[4. 12.]] - Pruski monetarni zakon uvodi marku sa zlatnom podlogom, kasnije nazvana [[zlatna marka]] (''Goldmark'').
* [[10. 12.]] - ''[[Kulturkampf]]'': u nemački krivični zakon ubačen "predikaonički paragraf" (''Kanzelparagraph'') kojim se sveštenicima zabranjuju političke izjave koje bi "ugrozile javni mir". ▼
*
▲* 10. 12. - ''[[Kulturkampf]]'': u nemački krivični zakon ubačen "predikaonički paragraf" (''Kanzelparagraph'') kojim se sveštenicima zabranjuju političke izjave koje bi "ugrozile javni mir".
* [[23. 12.]] - Diplomatska [[Iwakurina misija]] krenula iz Japana u SAD i Evropu.
* [[24. 12.]] - Praizvedba [[Giuseppe Verdi|Verdijeve]] opere ''[[Aida]]'' u Kairu.
Linija 108 ⟶ 121:
=== Kroz godinu ===
* Krajišnici (krajiške imovne općine) zakonom dobili polovicu krajiških šuma, a druga polovica postala vlasništvo erara (državne blagajne).
* [[August Šenoa]] napisao roman "[[Zlatarovo zlato]]".
* U Ugarskoj zabranjena [[Ujedinjena omladina srpska]], prelaze u Beograd.
* Vojna reforma u Crnoj Gori, koju pomažu i srbijanski oficiri<ref>[http://www.rastko.rs/rastko-cg/povijest/Cg-XIV-XX.html Crna Gora od kraja XV veka do 1914. godine], rastko.rs</ref>.
* ''[[Gründerzeit]]'' ("Osnivačko vreme"), doba ekonomskog procvata u Nemačkoj.
* Prva naftna bušotina u [[Baku]]u.
* Nauka i tehnika: ** Tragajući za biblijskom zemljom [[Ofir]], Nemac [[Karl Mauch]] otkrio [[Veliki Zimbabve]]. ** Pronađena [[zubarska bušilica]], na nožni pogon.
** [[Richard Leach Maddox]] pronašao [[suvi želatinski proces]] fotografije - usavršen i omasovljen do kraja decenije.
== Rođenja ==
Linija 196 ⟶ 215:
* [[28. 11.]] - [[Théophile Ferré]], komunar (* [[1845]])
* 28. 11. - [[Louis Rossel]], francuski oficir na strani Komune (* [[1844]])
=== Kroz godinu ===
* Mehmed Refik Hadžiabdić, šejh-ul-islam (* 1813)
== Reference ==
| |||