Sparta – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka izmjene |
m Vraćene izmjene 85.94.97.248 (razgovor) na posljednju izmjenu korisnika Igorwindsor |
||
Red 5:
[[Datoteka:Ancient sparta theater.jpg|thumb|right|320px|Pogled na Spartu]]
Sparta se razlikovala u odnosu na ostale grčke polise arhajskog doba (8–6. vek. st. e.): osnovala je veoma malo [[Grčka kolonizacija|kolonija]], jedino [[Tarent]] u 8. veku i – u [[Praistorija|praistorijskom periodu]] – na [[Egejsko more|egejskim]] ostrvima [[Tera|Teri]] i [[Melos]]u. Bila je neutvrđena i nikada potpuno ujedinjena u fizičkom smislu. I uspela je, što je izuzetak među grčkim državama, da gotovo isto toliko velikog suseda pokori silom i drži ga u pokornosti vekovima. Taj je sused bila [[Mesenija]], koja je pala pod spartansku vlast u 8. veku i nije povratila svoju nezavisnost sve do šezdesetih godina 4. veka stare ere. Upravo je mesenski faktor i bio jedan od odlučujućih za osobiti razvojni put Sparte, jer je primorao Spartance da svoje institucije prilagode kako bi se mogli nositi sa trajno neprijateljskom populacijom.▼
▲] – na [[Egejsko more|egejskim]] ostrvima [[Tera|Teri]] i [[Melos]]u. Bila je neutvrđena i nikada potpuno ujedinjena u fizičkom smislu. I uspela je, što je izuzetak među grčkim državama, da gotovo isto toliko velikog suseda pokori silom i drži ga u pokornosti vekovima. Taj je sused bila [[Mesenija]], koja je pala pod spartansku vlast u 8. veku i nije povratila svoju nezavisnost sve do šezdesetih godina 4. veka stare ere. Upravo je mesenski faktor i bio jedan od odlučujućih za osobiti razvojni put Sparte, jer je primorao Spartance da svoje institucije prilagode kako bi se mogli nositi sa trajno neprijateljskom populacijom.
Uprkos tome što se Sparta svojim vojničkim kvalitetima isticala u grčkom svetu, veoma je teško pratiti njen razvoj, delimično i zbog toga što postoji veoma malo spartanskih [[Epigrafika|natpisa]] iz arhajskog ili klasičnog doba. Ali, važnija je činjenica da gotovo nema prave spartanske istorije pisane od strane Spartanaca (nije postojao neki spartanski [[Herodot]] ili [[Tukidid]], mada su oba ova istoričara bila iskreno impresionirana Spartom, kao uostalom i većina Grka). A delimično je to tako i zbog toga što je "izmišljena tradicija" bila posebno prisutna u Sparti. Već u 5. veku st. e. u drugim se državama mogu naći "lakonofili" (reč potiče od "Lakonija" ili "Lakedemon" i označava divljenje prema Sparti i njenim institucijama). Spartanska tradicija u [[Evropa|evropskoj]] misli može se pratiti kroz vekove sve do modernih vremena, mada ona nikada nije postala jedan sklop ideja koji se može lako definisati. U intelektualnom svetu 4. veka st. e., kada su izgleda formulisani mnoge od najznačajnijih [[Legenda|legendi]] o Sparti, pre svega pod uticajem idealističkih [[Antička filozofija|filozofa]] koji su tražili rešenje za građanske nemire, Sparta je bila pretvorena gotovo u izraz za jednu čistu zajednicu oslobođenu "stasisa" (unutrašnjih nemira) u kojoj svi poseduju jednaku količinu zemlje i koja ima i druge utopijske odlike koje zapravo nikada nisu postojale u istorijskoj Sparti ili na bilo kom drugom mestu. U [[Antički Rim|rimskom]] periodu Sparta je postala [[Turizam|turistička]] atrakcija, mesto čudnih, poluizmišljenih rituala. To je takođe bio period u kome je Sparta, legenda koja živi, svesno trgovala sa tim i izvozila fantazije o svojoj velikoj prošlosti (u [[Helenizam|helenističkoj]] ''Prvoj knjizi Makabejaca'' dopušta se čak i da su [[Jevreji]] i Spartanci povezani nekim krvim vezama).
| |||