1867 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
→Jun/Lipanj: + 6. 6. |
dop. iz istorije s.n. |
||
Red 7:
== Događaji ==
=== Januar/Siječanj ===
* [[5. 1.]] - Hrvatski sabor "jezik hrvatski iliti srpski izjavljuje jezikom službenim u trojednoj kraljevini, a svakomu je prosto služiti se pismom latinskim iliti kirilskim".
* [[17. 1.]] - [[Dinamo]]: [[Werner von Siemens]] objavio otkriće, [[Charles Wheatstone]] će predstaviti svoj rad Kraljevskom društvu 4. februara, dok je [[Samuel Alfred Varley]] prošlog decembra patentirao svoj pronalazak.
* [[26. 1.]] (14. 1. po j.k.) - Sporazum između Srba i bugarskih revolucionara - zamišljeno srpsko-bugarsko Jugoslovensko Carstvo na čelu sa [[Mihailo Obrenović|Mihailom]].
* [[28. 1.]] - Pruska sklopila dogovor sa porodicom [[Thurn und Taxis]] o nacionalizaciji poštanske službe (od 1. jula).
[[Datoteka:Meiji tenno3.jpg|mini|150px|left|[[Mutsuhito, car Meiji]]]]
* [[30. 1.]] - Iznenada umire japanski car [[Kōmei]], nasleđuje ga 14-godišnji [[Mutsuhito, car Meiji]] - njegova vladavina do [[1912]] će doneti temeljnu promenu [[Japan]]a (→ [[Meiji restauracija]]).
Linija 32 ⟶ 34:
* [[11. 3.]] - U Parizu praizvedena Verdijeva opera ''[[Don Carlos (opera)|Don Carlos]]''.
* [[15. 3.]] - [[Datoteka:Flag of Austria-Hungary 1869-1918.svg|30px]] Potpisana [[Austro-Ugarska nagodba]].
* [[15. 3.]] (3. 3. po j.k.) - Memoar kneza Mihaila grofu Zičiju, izaslaniku austrogarskog cara: predlog da Mihailo preuzme upravu u osmanskoj Bosni i Hercegovini (austrijski ministar ino. poslova [[Friedrich Ferdinand von Beust|fon Bojst]] je protiv ovoga). Inače, srpska vlada je izradila plan oružane akcije u Bosni i Hercegovini, napušten pošto su se Austrija, Francuska i Bizmark protivili priključenju ovih zemalja Srbiji<ref>''Istorija s. n.'' V-1, 297</ref>.
* 15. 3. - U Austriji uvedeno slanje novca [[poštanska uputnica|poštanskom uputnicom]].
* [[16. 3.]] - Prvi članak [[Joseph Lister|Josepha Listera]] u ''[[The Lancet]]''-u o pronalasku antiseptičke hirurgije.
Linija 39 ⟶ 41:
=== April/Travanj ===
[[Datoteka:Ferman 1867 Kalemegdan.jpg|mini|
* [[1. 4.]] - [[Singapur]] (odn. ''Straits Settlements'') postaje britanska krunska kolonija (ranije pod upravom Britanske Indije).
* 1. 4. - U [[Rijeka|Rijeku]] stigao kraljevski komesar Eduard Cseh de Szentkatolna, koji će voditi protuhrvatsku politiku; u gradu i na Hrvatskom primorju su krvavi nemiri<ref>[http://www.formula1-dictionary.net/rijeka_5.html Povijest grada Rijeke (1850 - 1875 godina)]. formula1-dictionary.net</ref>.
Linija 46 ⟶ 48:
* [[8. 4.]] - Zaključak Ugarskog sabora: krunidbena zavjernica ugarskog i hrvatskog kralja treba biti ista, sastavlja je zajednički sabor; prema drugim zemljama se nastupa u zajedničkim delegacijama (za ravnopravnost Ugarske i Hrvatske se zalagao samo [[Svetozar Miletić]])<ref name="rhpssug"></ref>.
* [[10. 4.]] (29. 3. po j.k.) - Sultanov ferman knezu Mihailu, kojim mu predaje "na čuvanje" četiri grada (tvrđave) u Srbiji (Beograd, Šabac, Smederevo, Kladovo).
* april - Srpsko-hrvatski sporazum [[Ilija Garašanin|Ilije Garašanina]] i [[Matija Mrazović|Matije Mrazovića]] (pao već nekoliko meseci kasnije, zajedno s Garašaninom)<ref>''Istorija s. n.'' V-1, 353</ref>.
* [[18. 4.]] (6. 4. po j.k.) - Turski komandant Ali Riza-paša '''predao ključeve [[Beograd]]a srpskom knezu [[Mihailo Obrenović|Mihailu]]''' - srpska vojska ulazi u grad, pored turske istaknuta i srpska zastava.
* [[22. 4.]] (10. 4. po j.k.) - Srpska vojska preuzela [[Šabac]].
Linija 53 ⟶ 56:
=== Maj/Svibanj ===
[[Datoteka:NederlandDuitseBond.png|mini|180px|Holandija i Luksemburg]]
* [[6. 5.]] (24. 4. po j.k.) - Poslednji turski vojnici napustili [[Srbija|Srbiju]] - Ali-Riza paša sa ostatkom beogradskog garnizona otišao parobrodom "Deligrad" niz Dunav.
* [[7. 5.]] - [[Alfred Nobel]] patentirao [[dinamit]] u Britaniji.
Linija 58 ⟶ 62:
* [[11. 5.]] - Sabor Trojedne kraljevine "priznaje srbski narod, koji u njoj živi, istovjetnim i ravnopravnim s hrvatskim narodom" (na prijedlog Ivana Vončine a po molbi srijemske županije<ref name="rhpssug"></ref>).
* 11. 5. - Potpisan [[Londonski ugovor (1867)|Londonski ugovor]] kojim je razrešena Luksemburška kriza: reafirmirana neutralnost Luksemburga i personalna unija sa Holandijom; pruski garnizon se povlači ali Luksemburg ostaje u nemačkom ''[[Zollverein]]''-u; veliko utvrđenje mora biti srušeno. Vojvodstvo [[Limburg (Nizozemska)|Limburg]] postaje deo Holandije.
* maj - U Zagrebu osnovan glavni odbor za pomaganje budućih bosanskih ustanika (hrvatski političari prihvatili mogućnost da Bosna bude priključena Srbiji)<ref>''Istorija s. n.'' V-1, 297-8</ref>.
* [[22. 5.]] - [[Carevinsko vijeće]] se sastalo bez čeških zastupnika, priznaje nagodbu sa Ugarskom.
* [[25. 5.]] - Kraljev odgovor na saborsku adresu: raspuštanje Hrvatskog sabora.
Linija 78 ⟶ 83:
* 1. 7. - [[Datoteka:Canadian Red Ensign 1868-1921.svg|25px]] [[Kanadska konfederacija]]: stupa na snagu Zakon o Britanskoj Severnoj Americi kojim se Provincija Kanada ([[Quebec]] i [[Ontario]]), [[New Brunswick]] i [[Nova Scotia]] spajaju u federativni savez; prvi premijer je konzervativac [[John A. Macdonald]] (do 1873. i 1878-91).
* [[15. 7.]] - Predsednik Meksika [[Benito Juárez]] se trijumfalno vratio u grad Meksiko.
* 15. 7. - Ustanovljen [[Francuski protektorat Kambodža]]
* [[16. 7.]] - Francuz [[Joseph Monier]] patentirao žardinjeru od [[Armirani beton|armiranog betona]] - novi materijal je prikazao na Univerzalnoj izložbi.
* jul - Metodistički misionar Thomas Baker pojeden od kanibala na [[Fidži]]ju.
Linija 88 ⟶ 93:
[[Datoteka:Austria-Hungary-1867.png|mini|200px|[[Austro-Ugarska]]: tzv. [[Cislajtanija]] i [[Translajtanija]]]]
* [[15. 8.]] - [[Benjamin Disraeli|Disraelijev]] Reformski zakon (''Reform Act'') skoro udvostručuje biračko telo u Engleskoj i Velsu, izmenjena mapa izbornih okruga.
* [[18. 8.]] (6. 8. po j.k.) - Počela skupština [[Ujedinjena omladina srpska|Ujedinjene omladine srpske]] u Beogradu, koja, međutim, odmah dobija opozicionu crtu prema režimu kneza Mihaila; ([[Svetozar Miletić|Svetozaru Miletiću]] nije ni dozvoljen dolazak u Srbiju, pa nisu došli ni mnogi Vojvođani). Za predsednika izabran opozicionar [[Jevrem Grujić]], srpske vlasti zabranile korišćenje zgrade Velike škole, iznuđeno raspuštanje skupštine.
* [[18.8.|18]] - [[22. 8.]] -
* [[avgust]] - Knez Mihailo primio mađarskog premijera Andrašija na svom imanju "Ivanka" kod Bratislave - Mađari nemaju pretenzija na Bosnu, moguća ponuda iste Srbiji.
* [[26. 8.]] (14. 8. po j.k.) - Ugovor o savezu Srbije i Grčke u eventualnom ratu sa Turskom (zaobiđeno pitanje Makedonije).
* [[28. 8.]] - Američki kapetan proglasio [[Atol Midway]] teritorijom SAD.
Linija 97 ⟶ 102:
[[Datoteka:Zentralbibliothek Zürich Das Kapital Marx 1867.jpg|mini|160px|''[[Das Kapital]]'']]
* [[4. 9.]] - Osnovan ''[[Sheffield Wednesday F.C.]]''.
* [[9. 9.|9]] - [[12. 9.]] - [[Kongres mira i slobode u Ženevi]], sazvan povodom napetosti između Francuske i Pruske - Garibaldi
* [[14. 9.]] - Objavljen prvi tom [[Karl Marx|Marxovog]] dela ''[[Das Kapital]], Kritik der politischen Ökonomie'', pod naslovom "Proizvodni proces kapitala".
* [[15. 9.]] - Kralj otvorio u Milanu pasaž ''[[Galleria Vittorio Emanuele II]]'', jedan od prvih [[Prodajni centar|tržnih centara]].
Linija 110 ⟶ 115:
* [[22. 10.]] - Garibaldijeva invazija [[Papinska Država|Papinske Države]]: pokušaj simultanog ustanka u papskom Rimu i napada jedne čete Garibaldijevih dobrovoljaca na čelu sa Enricom Cairolijem - lako poraženo.
* [[29. 10.]] - Britanski brod ''[[RMS Rhone]]'' potonuo u uraganu kod Devičanskih ostrva, 123 poginulih.
* jesen - U Beču se ujedinile đačke družine, hrvatski "Velebit" i srpska "Zora", zajedničkoj skupštini predsedavao [[Valtazar Bogišić]]<ref>''Istorija s. n.'' V-2, 300</ref>.
=== Novembar/Studeni ===
Linija 129 ⟶ 135:
=== Kroz godinu ===
[[Datoteka:Modification de la taile1850 1867.gif|mini|200px|Promena mode 1850–1867]]
*
* [[Ljubomir Kaljević]] pokrenuo list "Srbija", prvi samostalni list u Srbiji od 1864.
* U Osmanskom carstvu se uspostavljaju [[vilajet]]i - u sh. krajevima [[Bosanski vilajet|Bosanski]], Prizrenski (kasnije [[Kosovski vilajet|Kosovski]]) i [[Skadarski vilajet|Skadarski]].
Linija 225 ⟶ 231:
; Literatura
* [[Rudolf Horvat]] (hr Wikisource): ''[http://hr.wikisource.org/wiki/Najnovije_doba_hrvatske_povjesti_%28R._Horvat%29/Ponovni_savez_s_Ugarskom Najnovije doba hrvatske povjesti/Ponovni savez s Ugarskom]'' <!-- <ref name="rhpssug">Horvat, Ponovni savez s Ugarskom</ref> -->
* ''Istorija srpskog naroda'', Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa 1804-1878, Beograd 1981
** Peta knjiga prvi tom (V-1)
** Peta knjiga drugi tom (V-2)
{{commonscat|1867}}
| |||