Meka – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m Bot: Brisanje šablona: Link FA. |
Nema sažetka izmjene |
||
Red 1:
{{Infobox settlement
|name = Mecca
|official_name = Sveti grad Meka
|native_name = {{lang|ar|مكة المكرمة}}<br />''{{transl|ar|ALA-LC|Makkah al-Mukarramah}}''
|other_name = Bakkah
|image_skyline = Makkah 550m.jpg
|imagesize = 300px
|image_caption = Meka
|nickname = ''Umm al-Qurā'' ({{lang|ar|أم القرى}}, "Mojka svih naselja")
|motto =
|pushpin_map = Saudijska Arabija
|map_caption = Lokacija Meke
|coordinates_region = SA
|subdivision_type = Zemlja
|subdivision_name = [[File:Flag of Saudi Arabia.svg|25px]] [[Saudi Arabia]]
|subdivision_type1 = [[Mekka (provincija)|Mekka]]
|subdivision_name1 = [[Maka Region]]
|leader_title = Gradonačelnik
|leader_name = Osama al-Bar
|leader_title1 = Provincijalni guverner
|leader_name1 = [[Mishaal bin Abdullah Al Saud]]
|leader_title2 =
|founder = [[Proroci u Islamu|Prorok]] [[Išmael u Islamu|Ismā'īl]], sim [[Abraham u Islamu|Abraham]] (islamska tradicija)
|area_magnitude =
|unit_pref = Metric
|area_total_km2 = 760
|area_metro_km2 = 1200
|area_urban_km2 = 850
|elevation_m = 277
|area_footnotes = <ref>[http://www.holymakkah.gov.sa/ Mecca Municipality]. Holymakkah.gov.sa. Retrieved 2013-02-03.</ref>
|population_note =
|population_as_of = 2010
|population_total = 1675368
|population_density_km2 = auto
|population_footnotes = <ref name=syb>{{cite web|title=Population|url=http://www.cdsi.gov.sa/yb47/Pages/MixChapter2.htm|work=Statistical Yearbook 47 (2011)|publisher=Central Department Of Statistics & Information|accessdate=15 November 2013}}</ref>
|timezone = AST
|utc_offset = +3
|timezone_DST = AST
|utc_offset_DST = +3
|coordinates_display = inline,title
|latd=21 |latm=25 |latNS=N
|longd=39 |longm=49 |longEW=E
|postal_code_type = Postal Code
|area_code = (+966) 12
|website = {{URL|http://www.holymakkah.gov.sa}}
}}
'''Meka''' ({{ArJ|مكة}} ''Meka'', puni naziv {{Ar|مكة المكرّمة}} ''Mekka el-Mukerrema'') jeste grad u oblasti [[Hidžaz]]<ref name="merriam" /> i prijestolnica [[Mekka (provincija)|istoimene provincije]] u [[Saudijska Arabija|Saudijskoj Arabiji]]. Grad se nalazi oko 70 km u unutrašnjosti od [[Džida|Džide]] u uskoj dolini na nadmorskoj visini od 277 metara. U 2012. imala je oko 2 miliona stanovnika, mada se svake godine njeno stanovništvo utrostruči tokom perioda [[hadždž]]a koji se održava u dvanaestom mjesecu islamskog kalendara, zu-l-hidždže.
Kao mjesto rođenja poslanika [[Muhammed]]a (a.s.) i mjesto prve objave [[Kur'an]]skih ajeta Muhammedu (tačnije, u pećini Hira 3 km od Mekke),<ref name="khanam" /><ref name="laithy" /> ona se smatra najsvetijim gradom u [[islam]]u<ref name="nasr" /> i mjesto hodočašća poznatog kao [[hadždž]], [[Pet temelja Islama|obaveznog]] za sve [[musliman]]e koji su u mogućnosti tamo doći. U Mekki se nalazi i [[Kaba]], po mnogima najsvetije mjesto za sve muslimane u svijetu, jer se prema njoj okreću svi muslimani ([[kibla]]) tokom molitve ([[namaz]]a).
Mekkom su dugo vremena vladali potomci i nasljednici Muhammeda (a.s.), takozvani ''šerifi'', bilo da su vladali kao nezavisni vladari ili kao vazali većih vlastodržaca. Nju je osvojio [[Ibn Saud]] 1925. godine. U moderna vremena, Mekka se naglo proširila veličinom i kvalitetom infrastrukture, a u njoj su izgrađene zgrade poput ''Abradž al-Bejta'', poznate kao ''kraljevski hotel "sahat-kula"'', treća najviša zgrada na svijetu i zgrada sa najvećom površinom prostora u njoj. Tokom ovog perioda izgradnje, Mekka je izgubila i neke historijske građevine i arheološka nalazišta poput tvrđave Adžjad ({{Ar|قلعة أجياد}}).<ref name="independent" /> Danas, Mekku godišnje posjeti više od 15 miliona muslimana, uključujući nekoliko miliona tokom par dana hadždža.<ref name="econom" /> Kao rezultat toga, Mekka je danas postala jedan od najraznolikiji, kosmopolitskih gradova u islamskom svijetu,<ref name="NYT" /> i pored činjenice da je nemuslimanima zabranjen ulazak u grad.<ref name="peters 206" /><ref name="esposito" />
== Etimologija ==
'''Mekka''' (ranije ''Meka'') je uobičajeni oblik [[bosanski jezik|bosanske]] [[transliteracija|transliteracije]] arapskog imena grada, mada zvanična transliteracija koju koristi vlada Saudijske Arabije glasi ''Makkah'', što je donekle bliže arapskom izgovoru.<ref name="Hamp76" /><ref name="customs" /> Sama riječ ''meka'' u bosanskom i mnogim drugim jezicima često se koristi pri opisivanju bilo kojeg mjesta koje "privlači" veliki broj ljudi, ali mnogi muslimani takvo korištenje imena grada ne odobravaju te ga smatraju omalovažavajućim i neprikladnim.<ref name="Hamp76" /> Vlada Saudijske Arabije usvojila je zvaničnu transliteraciju ''Makkah'' 1980tih, ali takav način transliteracije nije međunarodno prihvaćen niti korišten.<ref name="Hamp76" /> Puno zvanično ime grada glasi ''Makkah al-Mukarramah'' ({{ArJ|مكة المكرمة}}, ''Mekka el-Mukerrema'' ), što znači "Časna Mekka", ali se ponekad u slobodnom prijevodu koristi i izraz "Sveti grad Mekka".<ref name="Hamp76" />
Antičko i drevno ime današnje Mekke je ''Bakkah'' (koje se često transliterira i kao Baka, Beka, Bakah, Bekka, Bakka i sl.).<ref name="Kipferp342" /><ref name="Glassep302" /><ref name="Phippsp85" /> U [[arapski jezik|arapskom jeziku]], ova riječ odnosno njena etimologija, kao i kod Mekke, je nejasna.<ref name="Versteeghp513" /> Široko prihvaćeno mišljenje je da je ona sinonim za Mekku, a navodi se da je to bilo konkretno prvobitno ime za dolinu koja se tu nalazi, dok islamski učenjaci taj pojam općenito koriste pri opisivanju svetog područja u gradu u neposrednoj okolini Kabe, kao i samu [[Kaba|Kabu]].<ref name="Petersonp22" /> Oblik ''Bakkah'' za Mekku spomenut je i u [[Kur'an]]u u [[Ali Imran|3. suri]] u 96. [[ajet]]u, dok se oblik Mekka koristi u [[El-Feth|48. suri]] u 24. ajetu.<ref name="Versteeghp513" /><ref name="Hittip6" />
U starom južnoarapskom, jeziku koji se koristio na jugu [[Arapsko poluostrvo|Arapskog poluostrva]] u doba [[Muhammed]]a (a.s.), glasovi ''b'' i ''m'' su se mogli međusobno zamjenjivati.<ref name="Hittip6" /> (Međutim, tu teoriju još treba proučavati jer su u južnoarapskom ''b'' i ''m'' različiti [[fonem]]i). Na drugim mjestima u Kur'anu (6. sura 92. ajet i 42. sura 5. ajet), Mekka se navodi pod imenom ''Umm-ul Kura'', što na bosanskom znači "majka svih gradova".<ref name="Hittip6" /> Jedno od imena za Mekku je i ''Tihamah''.<ref name="sahib" />
== Geografija ==
[[Datoteka:Makkah-Panorama-2011.jpg|lijevo|thumb|200px|Pogled na Mekku sa vrha hotela Abradž al-Bejt]]
Mekka se nalazi na 277 metara [[nadmorska visina|iznad nivoa mora]] te oko 80 km udaljena od obale [[Crveno more|Crvenog mora]].<ref name="world-13">[[#iw|''Islamic World'']], str. 13</ref> Središte grada nalazi se u uskom ''koridoru'' između planina, koji se često naziva i Mekanska udolina (šupljina). Područje grada sadrži i doline Al-Tanim, Bakkah i Abkar.<ref name="EIE" /><ref name="EIModern" /> Njen planinski položaj u mnogim aspektima definira i njeno današnje širenje. Središte grada se smatra područjem oko [[Mesdžid-ul-Haram]]a, a ono je smješteno na nešto nižoj nadmorskoj visini od ostatka grada. Područje oko džamije pripada starom gradu. Glavne gradske avenije su ''El-Mudda'ah'' i ''Sūk al-Lejl'' sjeverno od džamije, te ''As-Sūk Assagir'' južno. Saudijci su znatno proširili Veliku džamiju u centru grada, gdje su nekada bile stotine kuća te ih zamijenili sa širokim ulicama i trgovima. Tradicionalne kuće u Mekki građene su od lokalnog kamena i pretežno su dvospratne ili trospratne. Danas cjelokupno područje grada prostire se na preko 1200 km<sup>2</sup>.<ref name="holly" />
U antičkoj i srednjevjekovnoj Mekki, grad se snabdijevao sa nekoliko glavnih izvora [[voda|vode]]. Prvo su bili lokalni bunari, kao što je izvor [[Zem-Zem]], a koji su većinom davali slankastu vodu. Drugi izvor vode je bilo vrelo Ajn Zubejda. Voda iz ovog vrela potjecala je iz planina Džebel Sa'd i Džebel Kabkab, koje se nalaze nekoliko kilometara istočno od brda Arefata, odnosno oko 20 km jugoistočno od Mekke. Voda se transportirala od vrela koristeći podzemne kanale. Treći, ali sporadični, način vodoopskrbe je kišnica koju stanovnici čuvaju u malim rezervoarima ili cisternama. Kišnica, iako oskudna, također predstavlja rizik od [[poplava]] a od nje postoji opasnost još od davnih vremena. Prema Al-Kurdiju, do 1965. bilo je ukupno 89 većih poplava, uključujući i nekoliko u Saudijskom periodu. U prošlom vijeku, najteža poplava desila se 1942. godine. Od tada, napravljene su brane kako bi se u budućnosti taj problem otklonio.<ref name="EIModern"/>
=== Klima ===
U Mekki vlada ekstremno suha i vrela klima. Za razliku od drugih saudijskih gradova, u Mekki i zimi vladaju ekstremno visoke temperature, koje se kreću od 18 °C noću do 30 °C danju. Ljetne temperature su izuzetno visoke i gotovo svakodnevno prelaze preko 40 °C dok se noćne ljetne temperature kreću do vrućih 30 °C. [[Kiša]] u Mekki pada u vrlo malehnim količinama obično između novembra i [[januar]]a.
{{Vremenski okvir| |vtjan= 30.2 |vtfeb= 32.5 |vtmar= 34.6 |vtapr= 38.5 |vtmaj= 41.9 |vtjun= 43.7 |vtjul= 42.8 |vtaug= 42.7 |vtsep= 42.7 |vtokt= 40.3 |vtnov= 36.3 |vtdec= 31.8 |ntjan= 18.6 |ntfeb= 18.9 |ntmar= 21.0 |ntapr= 24.3 |ntmaj= 27.5 |ntjun= 28.3 |ntjul= 29.0 |ntaug= 29.3 |ntsep= 28.8 |ntokt= 25.8 |ntnov= 22.9 |ntdec= 20.2 |pjan= 20.6 |pfeb= 1.4 |pmar= 6.2 |papr= 11.6 |pmaj= 0.6 |pjun= 0 |pjul= 1.5 |paug= 5.6 |psep= 5.3 |pokt= 14.2 |pnov= 21.7 |pdec= 21.4 |izvor =[http://www.pme.gov.sa/Makkah.htm PME] }}
== Historija ==
[[Datoteka:PLAN OF MEKKA (1814).jpg|desno|thumb|Karta Mekke oko 1814. godine]]
[[Datoteka:Panel tile Mecca Louvre MAO3919-2-242.jpg|desno|thumb|Slika Mekke, napravljeno u 18. vijeku u Turskoj]]
Rana historija Mekke nije u potpunosti poznata. Sigurno je samo da se i u predislamsko vrijeme ovdje nalazilo svetište koje je bilo cilj hodočašća. Po islamskoj tradiciji, naseljavanje Mekke je počelo kada je praotac [[Abraham (prorok)|Ibrahim]] (po kršćanskoj tradiciji Abraham) i njegova žena Hadžera (Hagar) ovdje došli zajedno sa svojim sinom Ismailom (Ismaelom). Po dolasku tamo, Ibrahim je molio Boga da opskrbi njegovu porodicu, dok je on odsutan. Kako se navodi u 14. Kur'anskoj suri "Ibrahim", kada im je ponestalo [[voda|vode]], njegova žena Hadžera je počela trčati između dva brda (Saffa i Merva) ukupno sedam puta da bi pronašla vodu. Nakon što se vratila u svoj šator, pored svog sina Ismaila ugledala je izvor vode, koji postoji i danas, a poznat je kao [[Zem-Zem]] (staroarapski: ''stani, stani''). Otprilike u isto vrijeme u Mekku su doselila dva plemena iz [[Jemen]]a, Džurhum i Katura. Kasnije je Ismail oženio jednu djevojku iz plemena Džurhum. Kada se Ibrahim vratio u Mekku, zajedno sa Ismailom je sagradio [[Kaba|Kabu]]. Po islamskom vjerovanju, davno prije njega [[Adem]] je sagradio Kabu kao mjesto za molitvu, ali je tokom vremena propala i pala u zaborav sve dok je Ibrahim nije ponovno pronašao. Kasnije je pleme Džurhum preuzelo kontrolu i održavanje Kabe.
Početkom 6. vijeka, kontrolu nad gradom Mekkom preuzima pleme [[Kurejš]]. Oni su se uspjeli učvrstiti pomoću uspješne trgovine, te su sa drugim arapskim plemenima uspjeli napraviti jedan sistem savezništva. Među najvažnijim vezama bila je ona sa plemenom Benu-Sulajm, koji su uglavnom naseljavali područje između Mekke i [[Medina|Medine]].<ref name="lecker" /> Međutim, u unutrašnjoj organizaciji plemena Kurejš postojali su mnogi rivaliteti između pojedinih porodica. U tom vremenu, Kaba je već značajno vjersko svetište koje su redovno posjećivala arapska plemena, u čast paganskog božanstva Hubala. U predislamskom periodu kult Kabe je pored slavljenja Allaha (dž.š.) uključivalo i štovanje brojnih staroarapskih božanstava poput al-Lata, Manata i Uza. Političko i društveno središte grada bila je Dar al-Nadva, vijećnica u kojoj je zasijedalo vijeće plemena Kurejš i gdje su se proslavljale najznačajnije proslave ili ustoličenja.
Oko 610. poslanik [[islam]]a [[Muhammed]] (a.s.) počeo je u Mekki otvoreno pozivati ljude u tada novu, [[monoteizam|monoteističku]] religiju. Međutim, zbog vrlo snažnog protivljenja mnogih pripadnika plemena Kurejš protiv njega i njegovog pozivanja, u ljeto 622. njegovi sljedbenici i on sele se u grad Jesrib (danas poznat kao [[Medina]]), gdje su već mnogi pripadnici plemena Evs i [[Hazredž]] prihvatili islam. Iz Medine, Muhammed (a.s.) i muslimani započeli su borbu protiv neislamskih Mekkelija. Vojni sukobi između muslimana i višebožačkih Mekkelija mogu se podijeliti u četiri faze:<ref name="riddah" />
* u prvoj fazi koja je trajala do 624. muslimanska vojska je presretala trgovačke karavane iz Mekke. U tim akcijama nije učestvovalo mnogo muslimanskih vojnika, a Mekkanski karavani bili su dobro zaštićeni, tako da su prepadi bili relativno neuspješni.<ref name="riddah" />
* druga faza je počela u martu 624. kada su počeli i otvoreni sukobi, a nakon zasjede na trgovački karavan koji je predvodio [[Ebu Sufjan ibn Harb]]. Mekkanska vojska veličine od 800 do 900 vojnika koja je požurila da zaštiti karavan poražena je kod mjesta Bedr (oko 130 km jugozapadno od Medine) od strane znatno manje muslimanske vojske. Mekkanska vojska navikla na pobjede, sa reputacijom jedne od najsnažnijih grupa u tadašnjoj Arabiji, nakon [[bitka na Bedru|bitke na Bedru]] došla je u podređen položaj. Nakon tog poraza, vlasti u Mekki tražili su osvetu. U martu 625. na brdu Uhud sjeverozapadno od Medine došlo je do [[Bitka kod Uhuda|bitke na Uhudu]], u kojoj je Mekkanska vojska porazila muslimane. Mekka nakon toga odlučuje sklopiti savez sa mnogim nomadskim plemenima kao i raznim jevrejima te sa 10 hiljada vojnika u martu 627. počinju opsadu Medine. Međutim, muslimani tada primjenjuju novu taktiku napravivši rov oko grada, pa u [[Bitka na Hendeku|bici na Hendeku]] Mekkanska vojska ne uspijeva ući u Medinu. Pored toga iz Mekkanskog saveza istupaju neka plemena, a ostatak Mekkanske vojske se vraća u Mekku.<ref name="riddah" />
* treća faza koja je trajala od marta 627. do kraja 629. bila je nešto mirnija. U martu 628. obje zaraćene strane potpisuju [[sporazum u el-Hudejbiji]] o desetogodišnjem primirju.<ref name="riddah" />
* četvrta relativno kratka faza na kraju koje je Mekka kapitulirala počela je napadom jednog od plemena u savezu sa Mekkom na muslimane. Došlo je do eskalacije sukoba a da bi se situacija smirila vođa Mekkanaca Ebu Sufjan ibn Harb, koji je od udaje njegove kćerke Ummu Habibe 627. godine sa Muhammedom (a.s.) bio u krvnom srodstvu, dolazi u Medinu kako bi obnovio mirovni sporazum sa muslimanima. Međutim, pregovori su bili bezuspješni. Kada je muslimanska vojska predvođena Muhammedom (a.s.) sa 10.000 vojnika krenula prema Mekki, Ebu Sufjan je ponovno pokušao pregovorima da ih zaustavi. Zauzvrat što je prešao na islam, muslimani su dali garancije da niko od stanovnika Mekke neće biti ugrožen ko ne bude pružao otpor. Takvim pristupom, muslimanska vojska je bez otpora ušla u Mekku.<ref name="riddah" />
U periodu ranog islamskog doba, Mekka je postala, i do danas ostala, mjesto hodočašća i godišnjeg okupljanja miliona muslimana ([[hadždž]]a). Godine 638. došlo je do obilnih kiša koje su poplavile grad, pa je tadašnji halifa [[Omer ibn el-Hattab]] u gornjem dijelu grada naredio gradnju nove brane koja je štitila džamiju od poplava. Nakon toga Mesdžid-ul-Haram je nekoliko puta proširivan, naročito u periodu abasidskog halife Mehdija (775-785.) kada je na vlasti u Mekki bio njegov namjesnik Džafar ibn Sulejman.<ref name="baladhuri" />
Od 1517. Mekka postaje dijelom Osmanlijskog carstva, sve do 1916. kada vlast preuzima veliki šerif Mekke Husein ibn Ali, kasnije on postaje kralj Hedžaza. Nedugo nakon toga, u oktobru 1924. sultan Abdul-Aziz ibn Saud preuzima Mekku, a kralj Husein bježi. Od januara 1926. sultan Abdul-Aziz se proglašava kraljem današnje Saudijske Arabije, te saziva svemuslimanski kongres u Mekki u ljeto 1926. na kojem su određeni uslovi i načini dolaska muslimana na hadždž.
=== Sveta mjesta ===
Najsvetije mjesto u samoj Meki je [[Mesdžid-ul-Haram]], sagrađen u sadašnjem obliku godine 1570. (978. godine po islamskom kalendaru). Četvorougaone je forme i okružen kamenim zidovima. Najsvetije mjesto samog islama, [[Kaba]], je u središtu dvorišta Mesdžid-ul-Harama.
[[Hira]] je pećina u blizini Mekke, na brdu zvanom Džebel el-Nur u području Tihame. Poznata je po tome što je u njoj Muhammed (a.s.) preko anđela (meleka) [[Džibril]]a (Gabrijela) od [[Allah]]a (dž.š.) primio objavu prvih Kur'anskih ajeta (prvih pet ajeta 96. sure "[[El-'Alek]]").<ref name="witness" />
== Privreda ==
[[Datoteka:Entry-Gate-of-Mecca-on-Jaddah-Makkah-Highway 2.jpg|desno|thumb|''Kur'anska kapija'' na autoputu Džida-Mekka, označava ulaz u grad]]
Privreda Mekke u najvećoj mjeri zavisi od godišnjeg hadždža pa je zasnovana na pružanju usluga. Jedan akademik je izjavio: ''da Mekkanci nemaju izvora zarade osim usluga koje pružaju hadžijama''. Prihodi dobijeni tokom hadždža, ne doprinose samo ekonomiji grada već u historijski gledano imali mnogo širi utjecaj na ekonomiju cjelokupnog Arapskog poluostrva. Prihod od hadždža ostvaruje se na nekoliko načina. Jedan od njih je oporezivanje hadžija. Porezi i takse su naročito povećani tokom velike krize 1920tih i 1930tih, a mnoge od tih taksi postojale su sve do 1972. godine. Drugi načini zarade uključuju usluge hadžijama tokom njihovog boravka u Mekki. Naprimjer, saudijska nacionalna aviokompanija [[Saudia]] ostvaruje 12% svih prihoda tokom vremena hadždža. Osim toga, prevoz koji plaćaju hadžije da bi doputovali u Mekku također jednim dijelom donosi prihode, a osim toga mnogo prihoda donose i hoteli.<ref name="EIModern" />
Za organizaciju prihvata i smještaja haždija, grad osigurava više od 100 miliona američkih dolara, dok saudijska vlada troši oko 50 miliona za usluge tokom hadždža. U Mekki također postoje i neke industrijske firme, ali one ne igraju veliku ulogu u ekonomiji grada ni Saudijske Arabije, koja najveće prihode ima od izvoza nafte.<ref name="world" /> Neke od manje zastupljenih proizvodnih firmi u Mekki uključuju fabrike tekstila, namještaja i slično.
== Gradovi partneri ==
*[[Medina]], {{flag|Saudijska Arabija}}
*[[Merv]], {{flag|Turkmenistan}}
*[[Jerusalem]], {{flag|Palestina}}
*[[Istanbul]], {{flag|Turska}}
*[[Karachi]], {{flag|Pakistan}}
== Reference ==
{{Refspisak|2|refs=
<ref name="witness">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20080215232900/http://www.witness-pioneer.org/vil/Books/SM_tsn/ch1s7.html |title=In the Shade of the Message and Prophethood }}.</ref>
<ref name="laithy">{{cite book|author=Al-Laithy, Ahmed |title=What Everyone Should Know About the Qur'an|url=http://books.google.com/books?id=5ShMqiiJbNYC&pg=PA61|year=2005|publisher=Garant|isbn=978-90-441-1774-5|pages=61–}}</ref>
<ref name="khanam">{{cite book|author=Khan, A M |title=Historical Value Of The Qur An And The Hadith|url=http://books.google.com/books?id=ZcMHD5WWL7AC&pg=PA26|year=2003|publisher=Global Vision Publishing Ho|isbn=978-81-87746-47-8|pages=26–}}</ref>
<ref name="Hamp76">{{cite book|title=Saudi Arabia|author=Ham, Anthony; Brekhus Shams, Martha i Madden, Andrew |edition=ilustrirano|publisher=Lonely Planet|year=2004|isbn=1-74059-667-6|url=http://books.google.com/books?id=PddTr1X7hEgC&pg=PA76}}</ref>
<ref name="nasr">Nasr, Seyyed (2005). ''Mecca, The Blessed, Medina, The Radiant: The Holiest Cities of Islam''. Aperture ISBN 089381752X</ref>
<ref name="Kipferp342">{{cite book|url=http://books.google.com/books?id=XneTstDbcC0C&pg=PA342|page=342|title=Encyclopedic dictionary of archaeology|author=Kipfer, Barbara Ann |edition=ilustrirano|publisher=Springer|year=2000|isbn=0-306-46158-7}}</ref>
<ref name="merriam">{{cite book |title=Merriam-Webster's Geographical Dictionary |year=2001 |isbn=0 87779 546 0 |page=724 |pages= |url=http://books.google.com/books?id=Co_VIPIJerIC&pg=PA724}}</ref>
<ref name="Phippsp85">{{cite book|url=http://books.google.com/books?id=uRGoSE8AFAAC&pg=PA85|page=85|title=Muhammad and Jesus: a comparison of the prophets and their teachings|author=Phipps, William E.|publisher=Continuum International Publishing Group|year=1999|isbn=0-8264-1207-6}}</ref>
<ref name="independent">{{cite news| url=http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/mecca-for-the-rich-islams-holiest-site-turning-into-vegas-2360114.html | work=The Independent | first=Jerome | last=Taylor | date=24.9.2011|title=Mecca for the rich: Islam's holiest site 'turning into Vegas'}} [http://bh-vjesnik.blogspot.com/2014/02/islamsko-najsvetije-mjesto-pretvara-se.html Članak na bosanskom]</ref>
<ref name="Petersonp22">{{cite book|pages=22–25|url=http://books.google.com/books?id=9zpbEj0xA_sC&pg=PA47|title=Muhammad, prophet of God|author=Peterson, Daniel C. |publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2007|isbn=0-8028-0754-2}}</ref>
<ref name="econom">[http://www.economist.com/node/16438996 A Saudi tower: Mecca versus Las Vegas: Taller, holier and even more popular than (almost) anywhere else], The Economist (2010-06-24), Kairo.</ref>
<ref name="sahib">Al-Sahib bn Abbad “الصاحب بن عباد” , Mu’jam Al-Muheet fi Al-Lughah “مُعْجَمُ الْمُحِيطِ فِي اللغَةِ, Al-Meshkat islamska biblioteka, str. 303</ref>
<ref name="NYT">Fattah, Hassan M.: [http://www.nytimes.com/2005/01/20/international/middleeast/20mecca.html Islamic Pilgrims Bring Cosmopolitan Air to Unlikely City], ''[[The New York Times]]'' (20.1.2005).</ref>
<ref name="EIE">"Makka – The pre-Islamic and early Islamic periods", ''Encyclopaedia of Islam''</ref>
<ref name="peters 206">{{cite book |title=The Hajj: The Muslim Pilgrimage to Mecca and the Holy Places |last=Peters |first=Francis E.|year=1994 |publisher=Princeton University Press |location= |isbn=0-691-02619-X |page=206 }}</ref>
<ref name="lecker">Michael Lecker: ''The Banū Sulaym. A Contribution to the Study of Early Islam.'' Jerusalem 1989. str. 107–140.</ref>
<ref name="esposito">{{cite book |title=What everyone needs to know about Islam |last=Esposito |first=John L.|publisher=Oxford University Press |year=2011 |page=25 |url=http://books.google.com/books?id=2wSVQI3Ya2EC&pg=PA25 |isbn=9780199794133}}</ref>
<ref name="baladhuri">el-Balādhurī: ''Kitāb Futūḥ al-Buldān.'' ur. Michael Jan de Goeje. Brill, Leiden, 1866. str. 7.</ref>
<ref name="customs">{{cite book|title=Culture and Customs of Saudi Arabia |last=Long |first=David E. |year=2005|isbn=978-0313320217 |url=http://books.google.com/books?id=VKisHwiTxJQC&pg=PA14}}</ref>
<ref name="world">''Mecca.'' World Book Encyclopedia. 2003 izdanje. Volume M. str. 353</ref>
<ref name="Glassep302">{{cite book|page=302|url=http://books.google.com/books?id=focLrox-frUC&pg=PA302|title=The new encyclopedia of Islam|author=Glassé, Cyril i Smith, Huston |edition=revidirano, ilustrirano|publisher=Rowman Altamira|year=2003|isbn=0-7591-0190-6}}</ref>
<ref name="riddah">Elias Shoufany: ''Al-Riddah and the Muslim Conquest of Arabia''. Toronto: University of Toronto Press 1973. str. 15–27.</ref>
<ref name="Versteeghp513">{{cite book|page=513|url=http://books.google.com/books?id=OWQOAQAAMAAJ|title=Encyclopedia of Arabic language and linguistics, Volume 4|author=Versteegh, Kees |editor=C. H. M. Versteegh i Kees Versteegh|publisher=Brill|year=2008|isbn=90-04-14476-5}}</ref>
<ref name="EIModern">"Makka – The Modern City", ''Encyclopaedia of Islam''</ref>
<ref name="Hittip6">{{cite book|page=6|url=http://books.google.com/books?id=9niSNOCIoL8C&pg=PA25|title=Capital cities of Arab Islam|author=Philip Khûri Hitti|publisher=University of Minnesota Press|year=1973|isbn=0-8166-0663-3}}</ref>
<ref name="holly">{{cite web|url=http://www.holymakkah.gov.sa/|title=Mecca Municipality |izdavač=Holymakkah.gov.sa|pristupdatum=6.4.2010}}</ref>
}}
== Literatura ==
{{reflist}}
* {{Cite book|title=What life was like in the lands of the prophet: Islamic world, AD 570 – 1405|publisher=Time-Life Books|isbn=0-7835-5465-6|ref=iw|year=1999|author=urednici Time-Life Books.}}
* {{Cite book | author=Rosenthal, Franz; Ibn Khaldun | title=The Muqaddimah: An Introduction to History | publisher=Princeton University Press | year=1967| isbn=0-691-09797-6}}
* {{Citation |publisher = ETH Zurich |isbn = 3728119725 |publication-place = Zurich |title = Urban Form in the Arab World |author = Stefano Bianca |authorlink= |publication-date = 2000 |id = 0500282056 |chapter = Case Study 1: The Holy Cities of Islam – The Impact of Mass Transportation and Rapid Urban Change |chapterurl=http://books.google.com/books?id=tkq3a0bXBa0C&lpg=PP1&pg=PA218 }}
* {{cite book |title=Historic Cities of the Islamic World |editor=C. Edmund Bosworth |year=2007 |publisher= Koninklijke Brill |location=Leiden |chapter=Mecca }}
*{{Cite encyclopedia | title = Quraysh | encyclopedia = Encyclopædia Britannica | publisher = Britannica Concise Encyclopedia (online) | year= 2007 | url = http://global.britannica.com/EBchecked/topic/31568/history-of-Arabia/45979/Quraysh | accessdate = 2007-02-19 }}
* {{Citation |publisher = ABC-CLIO |publication-place = Santa Barbara, USA |editor1 = Michael R.T. Dumper |editor2=Bruce E. Stanley |title = Cities of the Middle East and North Africa |publication-date = 2008 |chapter= Makkah }}
*Watt, W. Montgomery. "Makka – The pre-Islamic and early Islamic periods." ''Encyclopaedia of Islam''. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online. June 6, 2008
*Winder, R.B. "Makka – The Modern City." ''Encyclopaedia of Islam''. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online. June 6, 2008
* {{Cite book|title=What life was like in the lands of the prophet: Islamic world, AD 570 – 1405|publisher=Time-Life Books|isbn=0-7835-5465-6|ref=iw|year=1999|author=the editors of Time-Life Books.}}
* {{Cite book|ref=Lapidus|author=Lapidus, Ira M.|title=A History of Islamic Societies|publisher= Cambridge University Press |year=1988|isbn=0-521-22552-3}}
{{refend}}
== Vanjske veze ==
{{Commons|Category:Mecca}}
* [http://www.holymakkah.gov.sa/ Službena stranica]
* [http://www.saudinf.com/main/a83.htm Saudi Information Resource – Mekka]
* [http://etext.library.adelaide.edu.au/b/burton/richard/b97p/chapter27.html Lični opis hadždža, posjete Mekki i Medini, autora Richarda Burtona]
[[Kategorija:Gradovi u Saudijskoj Arabiji]]
| |||