1605 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
dop. en Wiki (2), de Wiki i rastko.rs |
ostatak |
||
Red 8:
== Događaji ==
* [[22. 2.]] - [[Stefan Bočkaj]] proglašen za vojvodu [[Erdelj]]a<ref>Klaić, 448</ref>.
* [[1. 4.|1]] - [[27. 4.]] - Čitav pontifikat pape [[Lav XI.|Lava XI.]].
* [[20. 4.]] - Bočkaj proglašen za kneza u gornjoj Ugarskoj (dan. Slovačka), proglašena sloboda vjeroispovjesti.
* [[23. 4.]] - Umro ruski car [[Boris Godunov]], nasleđuje sin [[Fjodor II., car Rusije|Fjodor II.]].
* [[30. 4.]] - Sastanak Habsburga u [[Linc]]u zbog lošeg duševnog stanja kralja [[Rudolf II|Rudolfa]] ([[Matija, car Svetog Rimskog Carstva|Matija]], [[Ferdinand II Štajerski|Ferdinand]], stričevići Ferdinand i Maksimilijan Ernst).
* [[16. 5.]] - Kardinal Camillo Borghese je novi papa [[Pavao V.]] (do [[1621]]).
* [[svibanj]] - Bočkajevi hajduci upadaju u [[Štajerska|Štajersku]]; Bočkajev vojskovođa Gregorije Nemeth poziva Hrvatsku da mu se pridruži ali sabor odbija.
* [[28. 5.]] - Kralj Rudolf izdao bratu Matiji punomoćje za rat u Ugarskoj i pregovore sa Bočkajem.
* [[jun]] - [[Vreme nevolja]]: car Fjodor II zatočen i ubijen, u Moskvu ulazi [[Lažni Dimitrije]] koji je krunisan sledećeg meseca.
* [[srpanj]] - Sultan [[Ahmed I]] "dao" Bočkaju Ugarsku i Erdelj kao leno turskog carstva<ref>Klaić, 450</ref>.
* [[leto]] - [[Uskoci]] se zaleteli do [[Trebinje|Trebinje]] i [[Slano]]g<ref name="puds">[[Vladimir Ćorović]], [http://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/6_5_l.html Preokret u držanju Srba], rastko.rs (pristup. 5.9.2013)</ref>.▼
* [[29. 7.]] - Ban [[Ivan II. Drašković]] i general Trautmansdorf razbili Nemethove snage kod [[Körmend]]a.
▲* [[leto]] - [[Uskoci]] se zaleteli do [[Trebinje|
* [[27. 9.]] - [[Poljsko-švedski rat (1600-1611)]]: [[bitka kod Kircholma]] je velika poljsko-litvanska pobeda.
* [[2. 10.]] - [[Ostrogon]] se predao velikom veziru [[Sokolluzade Lala Mehmed-paša|Lala Mehmed-paši]] (ostaje turski do [[1683]]).
* [[9. 10.]] - [[Osamdesetogodišnji rat]]: u Prvoj bici kod Mülheima pobeđuju Španci.
* [[oktobar]] - U tada nemačkom [[Strazbur]]u [[Johann Carolus]] izdaje ''Relation aller Fürnemmen und gedenckwürdigen Historien'' ("Zbirka istaknutih i sećanja dostojnih vesti"), prve [[novine]] na svetu.
* [[15. 10.]] - [[Mogulsko Carstvo|Mogulski]] vladar [[Jahangir]] započinje vladavinu (do [[1627]]).
* [[17. 10.]] - Bočkajeve snage zauzele [[Nové Zámky]].
* [[5. 11.]] - U Engleskoj otkrivena [[Barutna zavera]]: pripremljen barut za dizanje Parlamenta u vazduh, zajedno s kraljem [[James I Stuart|Jamesom I]] i parlamentarcima.
* 6-[[9. 11.]] (ili 6.9.?) - [[Osmansko-safavidski rat (1603-1618)|Osmansko-safavidski rat]]: Bitka kod Sufiyana je velika [[Abas Veliki|Abasova]] pobeda.
* [[11. 11.]] - Lala Mehmed-paša krunisao Stefana Bočkaja kod Pešte, navodno krunom bizantskih careva<ref>Klaić, 451</ref>.
* [[13. 12.]] - U Rimu osnovana papska [[Banco di Santo Spirito|Banka Svetog Duha]], prva državna banka u Evropi.
* [[decembar]] - Umro [[Džigalazade Jusuf Sinan-paša]], prethodno pogubio [[alep]]skog guvernera Huseina, zbog čega će njegov nećak Džanbulad Ali-paša dići pobunu sa svojim Kurdima<ref>''Iran and the World in the Safavid Age'', Willem Floor, Edmund Herzig, Iran Heritage Foundation, p. 98 (Google Books)</ref> - pojačane tzv. [[Dželalijske pobune]].
===Kroz godinu===
[[Datoteka:El ingenioso hidalgo don Quijote de la Mancha.jpg|thumb|200px|Naslovnica "[[Don Quijote de la Mancha|Don Quijotea]]"]]
* Objavljen prvi deo [[Miguel de Cervantes|Cervantesovog]] "[[Don Quijote de la Mancha|Don Quijota]]".
* [[Krmpote]] se doseljavaju u zaleđe [[Senj]]a i [[Vinodol]]a; [[Lič]] kneza Zrinskoga naseljen "Vlasima" zatim krajevi od [[Mrežnica (Barilović)|Mrežnice]] do [[Tounj]]a, napokon [[Moravice]] i [[Delnice]]<ref>Klaić, 441</ref>.
* Spor između Srba i [[Stefan Bočkaj|Stefana Bočkaja]], oni nakratko predali [[Lipova|Lipovu]] Turcima<ref name="puds"></ref>.
* Kaluđer u [[manastir Fenek|Feneku]] o
* "Unapređenje učenja" [[Francis Bacon|Francisa Bacona]].
* "Opširni izvod iz dubrovačkih ljetopisa u četiri knjige" [[Jakov Lukarević|Jakova Lukarevića]].
* Kardinal [[Scipione Borghese]], nećak Pavla V, počinje gradnju vrtova [[Villa Borghese|Ville Borghese]].
* Šogun [[Tokugawa Ieyasu]] prepustio titulu sinu [[Tokugawa Hidetada|Hidetadi]] ali zapravo vlada do smrti [[1616]].
* Zemljotres Keichō Nankaidō uz Japan izazvao razoran cunami.
* Pokušaj osnivanja engleske kolonije na [[Sveta Lucija|Svetoj Luciji]] sprečen bolestima i otporom [[Karibi (narod)|Kariba]].
* Holanđani otkrili ostrvo [[Sumbawa]].
* 1601-1605 - U Tursku stigao [[duvan]].
== Rođenja ==
Linija 60 ⟶ 78:
* [[25. 12.]] - [[Marino Grimani (dužd)|Marino Grimani]], mletački dužd (* [[1532]])
* [[Naresuan]], sijamski vladar (* [[1555]])
* pribl. - [[Ivan Klobučarić]], kartograf, svećenik
==Reference==
| |||