1605 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
dop. iz en Wiki (1) |
dop. en Wiki (2), de Wiki i rastko.rs |
||
Red 4:
Godina '''1605''' ('''[[rimski brojevi|MDCV]]''') bila je [[redovna godina koja počinje u subotu]] po [[Gregorijanski kalendar|gregorijanskom kalendaru]] odn. [[redovna godina koja počinje u utorak]] po 10 dana zaostajućem [[Julijanski kalendar|julijanskom kalendaru]].
{{commonscat|1605}}
Godina tri pape: [[Klement VIII.]], [[Lav XI.]] i [[Pavao V.]]
== Događaji ==
Linija 12 ⟶ 14:
* [[jun]] - [[Vreme nevolja]]: car Fjodor II zatočen i ubijen, u Moskvu ulazi [[Lažni Dimitrije]] koji je krunisan sledećeg meseca.
* [[leto]] - [[Uskoci]] se zaleteli do [[Trebinje|Trebinje]] i [[Slano]]g<ref name="puds">[[Vladimir Ćorović]], [http://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/6_5_l.html Preokret u držanju Srba], rastko.rs (pristup. 5.9.2013)</ref>.
* [[27. 9.]] - [[Poljsko-švedski rat (1600-1611)]]: [[bitka kod Kircholma]] je velika poljsko-litvanska pobeda.
* [[9. 10.]] - [[Osamdesetogodišnji rat]]: u Prvoj bici kod Mülheima pobeđuju Španci.
* [[oktobar]] - U tada nemačkom [[Strazbur]]u [[Johann Carolus]] izdaje ''Relation aller Fürnemmen und gedenckwürdigen Historien'' ("Zbirka istaknutih i sećanja dostojnih vesti"), prve [[novine]] na svetu.
* [[15. 10.]] - [[Mogulsko Carstvo|Mogulski]] vladar [[Jahangir]] započinje vladavinu (do [[1627]]).
* [[5. 11.]] - U Engleskoj otkrivena [[Barutna zavera]]: pripremljen barut za dizanje Parlamenta u vazduh, zajedno s kraljem [[James I Stuart|Jamesom I]] i parlamentarcima.
* 6-[[9. 11.]] - [[Osmansko-safavidski rat (1603-1618)|Osmansko-safavidski rat]]: Bitka kod Sufiyana je velika [[Abas Veliki|Abasova]] pobeda.
* [[13. 12.]] - U Rimu osnovana papska [[Banco di Santo Spirito|Banka Svetog Duha]], prva državna banka u Evropi.
===Kroz godinu===
[[Datoteka:El ingenioso hidalgo don Quijote de la Mancha.jpg|thumb|200px|Naslovnica "[[Don Quijote de la Mancha|Don Quijotea]]"]]
* Objavljen prvi deo [[Miguel de Cervantes|Cervantesovog]] "[[Don Quijote de la Mancha|Don Quijota]]".
* Spor između Srba i [[Stefan Bočkaj|Stefana Bočkaja]], oni nakratko predali [[Lipova|Lipovu]] Turcima<ref name="puds"></ref>.
* Kaluđer u [[manastir Fenek|Feneku]] o posledicama ratovanja: "i tada otac čedo za hleb prodavaše, i sin oca, i kum kuma i brat brata. Ole beda! Tada beše rob po 5 groša a vo po 15 dukata..."<ref>Ćorović, [http://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/bih/vcorovic-bih-knjizevnost_l.html Književnost u Bosni i Hercegovini], rastko.rs </ref>.
* "Unapređenje učenja" [[Francis Bacon|Francisa Bacona]].
* Kardinal [[Scipione Borghese]], nećak Pavla V, počinje gradnju vrtova [[Villa Borghese|Ville Borghese]].
* Šogun [[Tokugawa Ieyasu]] prepustio titulu sinu [[Tokugawa Hidetada|Hidetadi]] ali zapravo vlada do smrti [[1616]].
* Zemljotres Keichō Nankaidō uz Japan izazvao razoran cunami.
== Rođenja ==
{{Main|:Kategorija:Rođeni 1605.}}
* [[8. 4.]] - [[Filip IV., španjolski kralj]] († [[1665]])
* [[7. 5.]] - [[Nikon, patrijarh moskovski]] († [[1681]])
* [[8. 8.]] - [[Cecilius Calvert]], baron Baltimor, guverner Merilenda († [[1675]])
* [[23. 12.]] - [[Tianqi]], kineski car († [[1627]])
* ? - [[Aleksandra Mavrokordatu]], grčka intelektualka († [[1684]])
* pribl. - [[Semjon Dežnjov]], istraživač, moreplovac († [[1673]])
== Smrti ==
{{Main|:Kategorija:Umrli 1605.}}
* [[5. 3.]] - [[Klement VIII.]], papa (* [[1536]])
* [[13. 4.]] - [[Boris Godunov]], ruski car (* [[1551]])
* [[27. 4.]] - [[Lav XI.]], papa (* [[1535]])
* [[3. 6.]] - [[Jan Zamoyski]], poljski državnik (* [[1542]])
* [[20. 6.]] - [[Fjodor II., car Rusije]] (* [[1589]])
* [[10. 10.]]? - [[Akbar Veliki]], mogulski vladar (* [[1542]])
* [[10. 11.]] - [[Safiye Sultan]], baka sultana Ahmeda I (* ca. 1550)
* [[26. 11.]] - [[Handan Sultan]], majka sultana Ahmeda I (* ca. 1574)
* [[decembar]] - [[Džigalazade Jusuf Sinan-paša]], osmanski komandant (* ca. 1545)
* [[25. 12.]] - [[Marino Grimani (dužd)|Marino Grimani]], mletački dužd (* [[1532]])
* [[Naresuan]], sijamski vladar (* [[1555]])
==Reference==
| |||