Nikifor Grigora – razlika između verzija

'''Nikifor Grigora''' ([[grčki jezik|grč]]: Νικηφόρος Γρηγοράς, oko [[1295]]–[[1359]].), bio je [[Vizantijaвизантијско царство|vizantijski]] [[Istoriografijahistoriografija|istoričar]], učenjak i verski polemičar.

Grigora je bio rodom iz grada Herakleje na [[Crno more|crnomorskoj]] obali [[Mala Azija|maloazijske]] oblasti [[Bitinija|Bitinije]]. Pretpostavlja se da je još kao mladić došao u Carigrad gde je zahvaljujući svojoj učenosti skrenuo na sebe pažnju [[Andronik II Paleolog|Andronika II Paleologa]]. Car ga je ubrzo postavio za hartofilaksa, tj. glavnog arhivistu saborne crkve [[Aja Sofija|Svete Sofije]]. Godine [[1326]]. predložio je reformu [[Julijanski kalendar|julijanskog kalendara]] koja se po svojim karakteristikama anticiprala reformu pape [[Grgur XIII (papa)|Grgura XIII]] iz [[16. vekvijek|16. veka]]a završenu uvođenjem danas dominantnog [[Gregorijanski kalendar|gregorijanskog kalendara]].

Najzad, [[1332]]. godine Andronik II je umro i nakon toga Grigora se približio novom caru. Andronik III mu je poverio pregovore o uniji crkava koji su [[1333]]. vođeni sa legatima pape [[Jovan XXII (papa)|Jovana XXII]]. Pregovori su, kao i u ranijim prilikama, propali ali su izazvali nove [[doktrina]]rne sukobe u Vizantiji pošto su kao branitelji [[Pravoslavlje|pravoslavlja]] istupili monasi privrženi [[Isihazam|isihastičkom]] učenju. Isihazam je odneo pobedu na sinodu koji je [[1351]]. sazvao u [[CarigradIstanbul|Carigradu]]u [[Jovan VI Kantakuzin]] i Grigora, koji se protivio ovoj doktrini, nakon toga je nateran da se povuče u [[manastir]] na dve godine. Preciznije podatke o kraju Grigorinog života nemamo, ali pretpostavlja se da je umro [[1359]]. godine.

Grigora je bio plodan autor ali za vizantijsku istoriografiju njegovo najvažnije delo je ''Romejska istorija'' (Ῥωμαικὴ ἱστορία = tj. Vizantijska istorija, pošto su Vizantinci sebe nazivali [[Romeji]]ma). ''Istorija'' je podeljena na 37 knjiga i obuhvata period od [[1204]]. do [[1359]]. godine. Grigora se uglavnom oslanjao na istoričara [[Georgije Pahimer|Georgija Pahimera]] čiju je ''Istoriju'', koja je obuhvatala period od [[1255]]. do [[1310]]. godine, parafrazirao, dopunio i produžio u pogledu [[Hronologijakronologija|hronoloških]] granica dela. Pisao je pompeznim, teškim stilom i dosta pažnje je poklanjao verskim prepirkama i teološkim kontraverzama. Sa druge strane, Grigora je bio protivnik isihasta i njihovog zaštitnika Jovana VI Kantakuzina, tako da je svoje teološko-političke poglede svesno uneo u svoje istoriografsko delo. Uz Kantakuzina, Grigora je bio najznačajniji vizantijski istoričar prve polovine i početka druge polovine [[14. vekvijek|14. veka]]a. Suprostavljeni stavovi Grigore i Kantakuzina pomažu nam danas da objektivnije sagledamo vizantijsku istoriju tog perioda. U ovom delu, koje obiluje raznovrsnom građom, Grigora daje podatke i o unutrašnjoj strukturi države i [[Ekonomija|ekonomskim]] prilikama, kojima [[Srednjisrednji vekvijek|srednjovekovna]] istoriografija obično ne poklanja gotovo nikakvu pažnju. Mnogo mesta Grigora posvećuje odnosima sa [[Srbija|Srbijom]], koja u njegovo vreme postaje najveća sila na [[Balkan]]u. Tek kada prelazi na sporove oko isihazma njegovo delo gubi svaku objektivmost i pretvara se u tendencioznu raspravu, beskonačno dugu i prenatrpanu citatima. Jezik kojim piše je podražavanje [[Platon]]a. Po uzoru na svoje prethodnike, on se služi – kada izlaže neki događaj – izmišljenim govorima koje smatra "ogledalom radnje". Međutim, on pokušava da osvetli i karakter onih kojima pripisuje govore.

Grigora je pored toga sastavio i polemičnu istoriju svojih rasprava sa vođom isihasta, atonskim monahom [[Grigorije Palama|Grigorijem Palamomom]], zatim [[Biografija|biografiju]] svog ujaka i prvog učitelja Jovana, [[episkopepiskopos|episkopa]]a Herakleje i [[Hagiografija|hagiografiju]] mučenika Kodrata iz [[Antiohija|Antiohije]]. Pored toga, napisao je posmrtne govore posvećene [[Teodor Metohit|Teodoru Metohitu]] i carevima Androniku II i njegovom istoimenom unuku. Svoje poznavanje [[Grčka književnost|antičke grčke književnosti]] iskazao je u komentarima na ''[[Odiseja|Odiseju]]'' i u [[Filozofija|filozofskom]] dijalogu ''O mudrosti''. Kao [[Hrišćanstvo|hrišćanski]] učenjak napisao je komentar na spis episkopa iz 5. veka [[Sinesije Kirenskiiz Kirene|Sinesija Kirenskog]] o snovima. Napisao je i dela koja su se ticala [[Astronomija|astronomskih]] znanja važnih u 14. veku, prvo o datiranju [[Uskrs]]a, drugo o podešavanju [[astrolab]]a. Nikifor Grigora je pored toga za sobom ostavio i obimnu prepisku, koja ima znatnu izvornu vrednost.