Nezavisna Albanija – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m Bot: mijenja Kategorija:Istorija Albanije u Kategorija:Historija Albanije |
m Bot: popravljanje preusmjeravanja |
||
Red 9:
|status = Bivša nepriznata država
|status_text = <!--- A free text to describe status the top of the infobox. Use sparingly. --->
|empire = [[Otomansko Carstvo|Osmansko Carstvo]]
|government_type = Parlamentarni sistem
<!--- Rise and fall, events, years and dates --->
Red 105:
|year_deputy3 =
|year_deputy4 =
|title_deputy = [[Premijer|Predsednik vlade]]
<!--- Legislature --->
|legislature = Skupština u Valoni
Red 131:
}}
'''Nezavisna Albanija''' je bila međunarodno nepriznata parlamentarna država osnovana u [[Valona|Valoni]] (tada [[Otomansko Carstvo|Osmansko Carstvo]] a danas [[Albanija|Republika Albanija]]) 28. novembra 1912. Njena skupština je bila formirana istog dana dok su vlada nezavisne Albanije i njen senat formirani 4. decembra 1912.
Delegacija Albanije je podnela memorandum učesnicima [[Londonska konferencija 1912-1913|Londonske konferencije]] zahtevajući međunarodno priznanje nezavisne Albanije. Na početku konferencije je doneta odluka da će područje Albanije biti pod suverenitetom Osmanskog Carstva. Zahtevi Albanije za međunarodnim priznanjem koji su bazirani na pravu etničkih Albanaca na samoopredeljenje nisu uvaženi i [[Londonski mir (1913)|Londonski ugovor o miru]] potpisan 30. maja 1913 je podelio teritoriju nezavisne Albanije između [[Kraljevina Srbija|Srbije]], [[Kraljevina Grčka|Grčke]] i [[Kraljevina Crna Gora|Crne Gore]], smanjujući na takav način teritoriju Albanije na centralnu Albaniju pretvorenu u protektorat velikih sila. Ambasadori velikih sila su se ponovo sastali 29. jula 1913 i odlučili da formiraju novu državu, Kneževinu Albaniju kao ustavnu monarhiju. Konačno, Bukureškim ugovorom potpisanim u avgustu 1913 nova nezavisna država je stvorena, [[Kneževina Albanija]], čime je oko 30% etničkih Albanaca ostavljeno van granica nove države<ref>{{Citation |last=Elsie |first=Robert |author= Robert Elsie |authorlink= Robert Elsie |title= Historical dictionary of Albania |url=http://www.worldcat.org/title/historical-dictionary-of-albania/oclc/454375231&referer=brief_results |year=2010 |publisher=Scarecrow Press |location=Lanham |isbn=9780810873803 |oclc=454375231 |page=lix |chapter= Independent Albania (1912—1944) |chapterurl=http://books.google.rs/books?id=haFlGXIg8uoC&pg=PR59&dq=%22%22Independent+Albania+(1912%22%22robert+elsie&hl=en&sa=X&ei=L6AtT7TZLsT04QS4gcX_DQ&redir_esc=y#v=onepage&q=%22Independent%20Albania%20(1912%22&f=false |quote= ... about 30 percent of the Albanian population were excluded from the new state }}</ref> jer su živeli na teritoriji Albanije koju su međusobno podelile susedne države.
Red 251:
}}</ref>
Albanski lideri, predvođeni Faikom Konicom i [[
Tokom Prvog Balkanskog Rata udružene armije Balkanskih saveznika su nadjačale brojčano i strateški inferiornu Osmansku armiju i brzo ostvarile značajan uspeh. One su okupirale skoro čitavu teritoriju Osmanskog Carstva u Evropi, uključujući i teritoriju Albanskog Vilajeta.<ref>{{harvnb|Jelavich|1999|p=100}}{{quote|...Balkan armies occupied Albanian territory...}}</ref>
Početkog Novembra 1912 pojedini Albanaci su apelovali kod Franje Josifa II, cara Austrougarskog carstva, objašnjavajući težinu situacije u njihovoj državi jer su delovi četiri vilajeta bili okupirani od strane Balkanskih saveznika.<ref>{{cite book | last = Pearson | first = Owen | title = Albania in the Twentieth Century, A History. Volume I, Albania and King Zog: Independence, republic and monarchy 1908–1939 | publisher = I.B. Tauris | year = 2004 |page=31|quote= appealed to the austrian emperor ... difficult situation of their country as parts of the four vilayets were under the occupation of Balkan allies| isbn = 978-1845110130 | url = http://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC}}</ref> Austrougarska i Italija su se snažno protivile izlasku Srpske armije na Jadransko more jer je to bilo percipirano kao pretnja njihovoj dominaciji Jadranskim morem zbog opasnosti da Srpska Jadranska luka postane Ruska baza.<ref>{{Citation |last= Hall |first= Richard C. |author= Richard C. Hall |title=The Balkan Wars, 1912-1913: prelude to the First World War |url= http://books.google.com/books?id=ZSllgZ-1D4YC&pg=PA54&dq=November+25+1912+Elbasan&hl=en&ei=qS16TbrjAcWD4QaK3bX8BQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDIQ6AEwAg#v=onepage&q&f=false |origyear=2000 |year= 2002 |publisher= Routledge |location= New York |isbn=0-415-22946-4 |page=54 |quote= The arrival of Serbian army on the Adriatic aroused strong diplomatic opposition from Austria-Hungary and Italy. They perceived the Serbs as a treat to their domination of the Adriatic Sea. In addition they feared that a Serbian Adriatic port could became a Russian base. }}</ref> [[Ismail Qemali|Ismail Ćemali]], Albanac koji je bio bivši poslanik u Osmanskom carstvu, je osigurao podršku Austrougarske za autonomiju Albanije u okviru Osmanskog Carstva, ali ne i podršku nezavisnosti Albanije.<ref>{{harvnb|Jelavich|1999|p=100}}{{quote|Kemal.. spoke with Habsburg foreign minister, Leopold von Berchtold, .. secured Habsburg support, but for Albanian autonomy rather than independence..}}</ref>
=== Svealbanski kongres ===
Red 266:
Vojska Kraljevine Srbije je 29 novembra 1912 osvojila Drač bez borbe i uspostavila [[Drački Okrug (Kraljevina Srbija)|Drački okrug]] sa četiri sreza: Drač, Lješ, Elbasan i Tirana.<ref>{{cite book|last=Bogdanović|first=Dimitrije|title=Knjiga o Kosovu: razgovori o Kosovu|year=1990|publisher=Književne novine|url=http://books.google.com/books?id=FbpBAAAAYAAJ&q=%D1%81%D1%80%D0%B5%D0%B7+%D0%B5%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD&dq=%D1%81%D1%80%D0%B5%D0%B7+%D0%B5%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD&hl=en&ei=rww4TsSYNNCp8QOD2-n1Ag&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCgQ6AEwAA|coauthors=Radovan Samardžić|page=208|quote=На освојеном подручју су одмах успостављене грађанске власти и албанска територија је Де Факто анектирана Србији : 29. новембра је основан драчки округ са четири среза (Драч, Љеш, Елбасан, Тирана)....On conquered territory of Albania was established civil government and territory of Albania was de facto annexed by Serbia: On November 29 was established Durres County with four srez (Durres, Lezha, Elbasan, and Tirana)}}</ref><ref>{{Citation |last= Petrović |first= Dragoljub S. |author= Dragoljub S. Petrović |authorlink= |coauthors= |firstn=,lastn=,authorn= |author-separator= |editor= |editorn= |editorn-last= |editorn-first= |editor-link= |editorn-link= |others= |title= Heterogenost stanovništva determinanta složenosti rešenja političkog statusa albanskog prostora (Heterogeneity of the population as determinant of the complexity of solving the political status of the Albania) |url=http://www.rastko.rs/rastko-al/zbornik1990/dpetrovic-heterogenost_l.php |year= 1990 |language= Serbian |isbn= |oclc=439985244 |pages= 237–271 |quote= Potom, 29. novembra 1912. formiran je Drački okrug u okviru kojeg su srezovi - Drač, Tirana, Elbasan i Lješ. ... On November 29, 1912 the Durres County was established and in it there were established the follwing districts - Durres, Tirana, Elbasan and Lezhe }}</ref> Nove srpske vlasti su bile suočene sa velikim poteškoćama u upravljanju novim okrugom jer su sve udaljene postaje srpske vojske sa malim brojem vojnika bile uništene u roku od nekoliko dana.<ref>{{cite journal|last=Antić|first=Čedomir|title=Kratko slavlje u Draču|journal=[[Večernje novosti]]|date=January 2, 2010|year=2010|month=January|url=http://www.novosti.rs/dodatni_sadrzaj/clanci.119.html:280057-Kratko-slavlje-u-Dracu|accessdate=|author=Čedomir Antić|trans_title=Short celebration in Durres|language=Serbian|quote=Srpska vlast u Albaniji počela je vremenom da se suočava s velikim teškoćama. Mir stanovništva morao je da bude izdašno plaćan. Delovanje austrougarskih agenata i begova odanih sultanu činilo je ionako loše puteve nesigurnim. Tokom nekoliko dana uništene su usamljene stanice, koje su branili malobrojni srpski vojnici..}}</ref>
[[Međunarodni odnosi]] Albanije su počeli da funkcionišu na državnom nivou pošto je Albanija proglašena nezavisnom i prvi diplomatski napori njene vlade su bili usmereni ka obezbeđivanju [[Diplomatsko priznanje|međunarodnog priznanja]] za Albansku državu.<ref>{{Citation |last=Meta |first=Beqir |author=Beqir Meta|authorlink=Beqir Meta |title=The European legacy : toward new paradigms |url=http://www.worldcat.org/title/european-legacy-toward-new-paradigms/oclc/757296639&referer=brief_results |edition= |series= Fourth International Conference of the International Society for the study of European Ideas |volume= 1 |date= |origyear= |year=1996 |month= |publisher= MIT Press |location= Cambridge, Mass. |oclc= 757296639 |page=852 |pages= |nopp= |at= |chapter= International Policy of Albania (1912—21) |chapterurl= http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10848779608579494 |quote= After the proclamation of independence on 28 November 1912 and the establishment of the national government, the international relations of Albania began to be instrumentalized in a state form. The first diplomatic acts of the government were efforts for its recognition and the recognition of the Albanian state... European diplomacy did not regard the government of Vlora as an important element of the Albanian state... The legitimate requests of the new Albanian state were not taken in consideration.}}</ref> U decembru 1912 delegacija Albanije je uručila memorandum učesnicima [[Londonska konferencija 1912-1913|Londonske konferencije]] zahtevajući, na bazi prava etničkih Albanaca, međunarodno priznanje nezavisne Albanije čija je teritorija sačinjena od čitavog [[Kosovski vilajet|Kosovoskog vilajeta]], zapadne [[Makedonija|Makedonije]] uključujući i [[Skoplje]] i [[Bitola|Bitolj]] kao i čitavu teritoriju [[Epir (
Oko 120 vodećih političara i intelektualaca iz Albanije je prisustvovalo Albanskom Kongresu u Trstu u periodu 27. februar - 6. mart 1913 zahtevajući od Velikih Sila priznanje političke i ekonomske nezavisnosti Albanije.<ref>{{cite news|url=http://www.gazeta-shqip.com/ndryshe/eff5669147fee30b658e83a904e6bca8.html|title=Sotir Kolea, dhunimi i një patrioti (pas vdekjes)|last=Mano|first=Nini|date=July 3, 2010|work=Gazeta Shqip}}</ref><ref>{{cite web| url= http://www.albanianlanguage.net/en/noli.html| title= Albanian Voices, 1962 - Fan Noli| first= Robert| last= Elsie| author= Robert Elsie | authorlink= Robert Elsie| publisher= Robert Elsie's personal website| archiveurl= http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.albanianlanguage.net%2Fen%2Fnoli.html&date=2011-01-21| archivedate = January 21, 2011| quote= Congress of Trieste which was organized by his friend and rival Faik bey Konitza}}</ref> [[Isa Boljetinac]] i Ismail Ćemali su putovali u London u martu 1913 u cilju pridobijanja podrške Velike Britanije njihovoj novoosnovanoj državi.<ref>{{Citation |last=Herbert |first= Aubrey |author=Aubrey Herbert |authorlink=Aubrey Herbert |coauthors= Desmond MacCarthy |title=Ben Kendim: a record of eastern travel |url=http://www.albanianhistory.net/texts20_1/AH1912_3.html |year= 1924 |publisher=Hutchinson |location= London|oclc=2339120 |quote=In March 1913, Boletini accompanied Ismail Qemal bey Vlora to London to seek British support for the new country.}}</ref> [[Janjina|Janjinu]] su 6. marta zauzele snage [[Kraljevina Grčka|Kraljevine Grčke]].<ref>{{cite book |title=Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912–1913 |last=Erickson |first=Edward J. |year=2003 |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=0275978885 | url=http://books.google.com/books?id=3fYuy5iUi_sC |location=Westport, Connecticut|page= 313 | quote =...the fall of Yanya on March 6...}}</ref> U martu 1913 je grupa od 130 (ili 200) vojnika Kraljevine Srbije ubijena u blizini Prizrena od strane Albanskih pobunjenika u osvetničkoj akciji zbog represije koju je organizovala Srpska vojska.<ref>{{Citation |last=Aleksić-Pejković |first=Ljiljana |author=Ljiljana Aleksić-Pejković |title=Naučni skup Srbija 1915. godine |url=http://books.google.rs/books?id=89VmAAAAMAAJ&q=%D0%B0%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0+1913&dq=%D0%B0%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0+1913&hl=en&sa=X&ei=9fA3T-aQEsTItAaD9-SeDA&redir_esc=y |year=1986 |month= |publisher= Istorijski institut |location= Belgrade |language= Serbo-Croatian|oclc=18024095 |page=91 |quote=за освету због репресивних мера српске војске марта 1913 масакрирали су на спавању око 130 (или 200) војника једне чете }}</ref>
Red 332:
! [[File:Flag of German occupied Albania.svg|50x55px]]<br />[[Albanska Kraljevina pod Fašističkom Nemačkom]]
! [[File:Flag of Albania 1946.svg|50x55px]]<br />[[Socijalistička Republika Albanija]]
! [[File:Flag of Albania.svg|50x55px]]<br />[[Albanija|Republika Albanija]]
|- align=center
|1912–1914
Red 401:
== Komemoracije ==
Od kada je Albanija 1912 godine deklarisana nezavisnom<ref>{{Citation |last=Elsie |first=Robert |author= Robert Elsie |authorlink= Robert Elsie |title= Historical dictionary of Albania |url=http://www.worldcat.org/title/historical-dictionary-of-albania/oclc/454375231&referer=brief_results |year=2010 |publisher=Scarecrow Press |location=Lanham |isbn=9780810873803 |oclc=454375231 |page=lix |chapter= Independent Albania (1912—1944) |chapterurl=http://books.google.rs/books?id=haFlGXIg8uoC&pg=PR59&dq=%22%22Independent+Albania+(1912%22%22robert+elsie&hl=en&sa=X&ei=L6AtT7TZLsT04QS4gcX_DQ&redir_esc=y#v=onepage&q=%22Independent%20Albania%20(1912%22&f=false |quote= ...on 28 November 1912, Albania was finally declared independent. }}</ref> svaki 28. novembar Albanci ma gde živeli u svetu proslavljaju kao svoj Nacionalni praznik (''Dan Albanske Nezavisnosti'' ili ''Dan Zastave'').<ref>{{Citation |last=L Gall |first=Timothy |author=Timothy L Gall |title=Worldmark Encyclopedia of Cultures and Daily Life: Europe |url= http://books.google.rs/books?id=jLhZAAAAYAAJ&q=%22Albanian+Independence+Day%22&dq=%22Albanian+Independence+Day%22&hl=en&sa=X&ei=N2syT4S-CM7E4gTE-JDiBA&redir_esc=y |year= 1998 |publisher=Gale |location= Detroit |isbn=9780787605568 |oclc=36694286 |page= 25 |quote= All Albanians, wherever they are located in the world, joyously commemorate November 28 as Albanian Independence Day (Dita e Flamurit), for it was on that day in 1912 in Albanian seacoast town of Vlora, that the venerable Albanian patriot, Ismail Qemali, first raised Albanian red-and-black double headed eagle flag and proclaimed Albanian independence...}}</ref> U [[
Publikacije sa konferencije posvećene proslavi 70 godina nezavisnosti Albanije organizovane u Novembru 1982 od strane Akademije Nauka Albanije su nosile naziv "Snage nacije protiv imperijalističkog diktata u organizaciji Albanske Države, 1912-1914: Izveštaj"<ref>{{Citation |last=Puto |first= Arben |author= Arben Puto |title=Les forces nationales face au diktat impérialiste dans l'organisation de l'etat Albanais (1912-1914) : rapport : conference nationale consacree au 70e anniversaire de la proclamation de l'independance de l'Albanie, 19 novembre 1982. |url=http://www.worldcat.org/title/forces-nationales-face-au-diktat-imperialiste-dans-lorganisation-de-letat-albanais-1912-1914-rapport-conference-nationale-consacree-au-70e-anniversaire-de-la-proclamation-de-lindependance-de-lalbanie-19-novembre-1982/oclc/500197070&referer=brief_results |year= 1983 |publisher= 8 Nëntori |location= Tiranë |language=French |oclc=500197070 }}</ref> Akademija Nauka Albanije je 1992 organizovala naučnu konferenciju posvećenu osamdesetogodišnjici nezavisne Albanije i objavila dokument pod nazivom "Organizacija vlade, pravnog sistema i vojske Albanije (1912-1914).<ref>{{Citation |author=École Pratique des Hautes Études |title= Sciences historiques et philologiques |url=http://books.google.rs/books?id=mdqz6jQeEA4C&pg=PA44&lpg=PA44&dq=%22+L%27organisation+administrative,+judiciaire+et+militaire+de+l%27Albanie+(1912-1914)%22&source=bl&ots=5v2v-kPArI&sig=gCKAeN_gADt1VHFo4i_FV2HwHVY&hl=en&sa=X&ei=OcU7T_iNIYjb4QSWu8SnBg&redir_esc=y#v=onepage&q=%22%20L'organisation%20administrative%2C%20judiciaire%20et%20militaire%20de%20l'Albanie%20(1912-1914)%22&f=false |year=1992 |month= |publisher= |location= Paris |language= French |oclc=2513665 |page=44 |quote=Il a présenté une communication sur « L'organisation administrative, judiciaire et militaire de l'Albanie (1912-1914) » au colloque 80 ans d'indépendance albanaise, organisé par l'Académie des Sciences de ce pays en novembre 1992.}}</ref> Stogodišnjica osnivanja Nezavisne Albanije se obeležava 2012 godine.<ref>{{cite news|last=Topi|first=Bamir|title=The address of President Topi to the Nation on New Year’s Eve|url=http://www.noa.al/en/artikull.php?id=132639|newspaper=Albanian National News Agency|date=31 December 2012|author=Bamir Topi|authorlink=Bamir Topi|agency=Albanian National News Agency|location=Tirana, Albania|month=December|year=2011|quote=The year 2012, dear Albanians, is the most beautiful historic year. The 100th anniversary of the Independence of Albania}}</ref> Na dan otvaranja celogodišnje proslave 17. januara 2012 je održana posebna sednica parlamenta Republike Albanije na kojoj su bili prisutni predstavnici sa teritorija [[Kosovo|Kosova]], [[Makedonija|Makedonije]], [[Crna Gora|Crne Gore]], [[Preševo|Preševa]] i [[Bujanovac|Bujanovca]], zajedno kao što su bili sto godina ranije.<ref>{{cite web|title=100th anniversary of independence|url=http://top-channel.tv/english/artikull.php?id=4422|publisher=TOP Channel Shqip|archiveurl=http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Ftop-channel.tv%2Fenglish%2Fartikull.php%3Fid%3D4422&date=2012-02-11|archivedate=11 February 2012|location=Albania|year=2012|quote=The Albanian Parliament opened with a solemn ceremony the 100th year of Albania’s independence. January 17th was chosen as the opening day for the celebration of the 100th anniversary of independence, since it is the day when the Albanian National hero, Gjergj Kastrioti Skenderbeu died, who symbolizes the unification of all Albanians...Representatives from Kosovo, Macedonia, Montenegro, Presheva and Bujanovci were present in the Albanian Parliament, without partial distinctions, together, as six centuries ago and as 100 years ago,.}}</ref> ''Ministarstvo za turizam, pitanja kulture, omladine i sporta'' Republike Albanije je 22. decembra 2011 godine objavilo ''"Međunarodno takmičenje za izradu spomenika posvećenog stogodišnjici Deklaracije Nezavisnosti Albanije: 28. novembar 1912 – 28. novembar 2012"''.<ref>{{cite web|title=Competition announcement|url=http://www.iictirana.esteri.it/NR/rdonlyres/3292E0F7-FB2F-4A2F-85E0-EF35175F071D/92752/GARAMONUMENTOCENTENARIOINDIPENDENZA1.pdf|publisher=Republic of Albania, Ministry of Tourism, Culture, Youth and Sports; National Gallery of Arts|author=Republic of Albania, Ministry of Tourism, Culture, Youth and Sports; National Gallery of Arts|page=1|year=2011|quote=Today, on 23.12.2011, in reliance on the Order of the Minister of Tourism, Culture, Youth and Sports No 289, dated 22.12.2011 on “Announcement of competition for the accomplishment in sculpture the monumental work dedicated to the “100 anniversary of the Declaration of Independence of the Albanian State: 28 November 1912 – 28 November 2012”.}}</ref>
| |||