Murray Bookchin – razlika između verzija

'''Mari Bukčin''' (Murray Bookchin, [[14. 1.|14. januar]] [[1921]]. – [[30. 7.|30. jul]] [[2006]].) je bio libertetski teoretičar i pisac, osnivač “socijalne ekologije”, pravca radikalno-ekološke misli. Autor je više knjiga iz oblasti [[politika|politike]], [[filozofija|filozofije]], [[istorijahistorija|istorije]] i [[ekologija|ekologije]].

Mari Bukčin je rođen u [[NjujorkNew York|Njujorku]]u 1921. godine u porodici ruskih emigranata. Njegov pogled na svet je na neki način bio definisan poreklom, budući da je već i njegova baka u [[Rusija|Rusiji]] bila članica organizacije "[[Narodna volja]]". Nakon [[revolucija|revolucije]] [[1905]]. i smrti Bukčinovog dede [[1907]]. zbog reakcije vlasti, poput mnogih drugih ruskih marksista i anarhista, morala je emigrirati. Ona je tokom celog svog života ostala uključena u revolucionarni pokret ali ne [[boljševizam|boljševički]], nego narodnjački koji je često poprimao karakter [[anarhizam|anarhističkog]]. Kako sam Bukčin kaže, ona je oblikovala njegov način razmišljanja, i iako je celi svoj životni vek proveo u [[Sjedinjene Američke Države|SAD]], njegovi koreni su u Istočnoj Evropi i tradiciji [[Slovenislaveni|slovenskih]] naroda. Njegova majka je bila članica anarhosindikalističke organizacije Industrijski radnici sveta (''Industrial Workers of the World'', skraćeno IWW) i zbog svega toga je još od najranijih dana bio upoznat sa radikalnim levim strujama. Kao devetogodišnjak je postao član "Mladih pionira", a u četrnaestoj "Saveza mladih komunista". Od tog stava se definitivno udaljio [[1937]]. nakon gušenja anarhističkog pokreta u [[BarselonaBarcelona|Barseloni]] u maju te godine kada se veoma razočarao u [[komunizam|komuniste]]. Paralelno sa time je započeo i njegov angažman u sindikalnom pokretu u SAD koji je naglo jačao širom zemlje. Tih godina su svi sindikalisti bili na jakom udaru vlasti i fabrikanata budući da su predstavljali realnu opasnost, te je svaki štrajk bio praćen sukobima sa policijom, nacionalnom gardom ili kompanijinim čuvarima. Bukčin je kao radnik u industrijskom delu [[New Jersey|Nju DžersiDžersija]]ja sudelovao u svemu tome kao jedan od organizatora.

Izgubivši poverenje u klasnu svest proleterijata (koja je glavni oslonac većine klasičnih anarhističkih i marksističkih teoretičara) Bukčin traži subjekt promene u ljudima iz različitih klasa ujedinjenih oko ekologije. Suočeni sa propadanjem planete, postaje bespredmetno govoriti o borbi oko sredstava za proizvodnju. Celi ljudski rod se mora suočiti sa sistemom koji ga vodi u propast, a ne radi se samo o odnosu kapitalista - nadničar, niti o odnosu država - pojedinac, već o hijerarhijskim odnosima u celini. Po njemu je stavljanje naglaska na isključivo te odnose opasno pojednostavljivanje društvene stvarnosti, jer čak i u odsustvu ekonomskog iskorištavanja ili političkog ugnjetavanja hijerarhijski odnosi ograničavaju slobodu. Pod hijerarhijom podrazumeva kulturološki, tradicionalni i psihološki sitem poslušnosti i komandovanja koji se odnosi na dominaciju starijih nad mlađima, [[muškarci|muškaraca]] nad [[žene|ženamažena]]ma, gradova nad selima, jedne etničke grupe nad drugom, [[um]]a nad [[telo]]m. [[Hijerarhija]] nije samo socijalna kategorija već stanje svesti.

Mari Bukčin je razvio vlastitu teoriju nazvanu "ekologija oslobođenja" u kojoj je ujedinio najbitnije elemente anarhizma i zelenih pokreta. Njegova teorija se temelji na kritici [[kapitalizam|kapitalizma]] ali i totalitarnog socijalizma, a on nudi konfederaciju slobodnih pojedinaca i zajednica koja je moguća samo ako instinkt za slobodom nadjača instinkt za pokoravanjem. Uveren je da nije dovoljno boriti se samo za bolja ekološka rešenja već da treba ići na globalne promene na svim društvenim nivoima. On je prepoznao uzroke ovakvog stanja u sistemu kao takvom, te po prvi puta doveo u vezu ekološke probleme i način na koji je organizovan svet. Sa prvim radovima se pojavio kasnih četrdesetih godina kada je ujedno bio i jedan od retkih mislilaca koji su ukazivali na to da pesticidi truju i ljude a ne samo insekte, da hemijski spojevi u hrani smanjuju njenu energetsku vrednost, da je čitav tehnološki bum koji se pojavio sa prelaza iz [[1940e|1940-ih]] u [[1950e1950-e|1950-te]] (zajedno sa učestalim nuklearnim probama) možda dobar za ostvarivanje profita ali da dugoročno vodi u ekološku krizu. Taj stav nije naišao na odobravanje javnosti, pa je Bukčinovo opažanje da je suština kapitalizma i državnog socijalizma što veći rast bez obzira na potrebe i kvalitet, te da to neizbežno vodi u katastrofu, ostalo osuđeno na uzak krug sličnomišljenika.