Wikipedija

Maratonska bitka – razlika između verzija

Interaktivna pretraga historije
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
Nema sažetka izmjene
m Bot: popravljanje preusmjeravanja
Red 1:
{{Infokutija vojni sukob|
sukob=Maratonska bitka
|deo=[[Grčko-perzijski ratovi|Grčko-Persijski ratovi]]
|slika = Ac.marathon.jpg
|opis_slike = Maratonsko polje danas
Red 8:
|rezultat=Atenska pobjeda
|strana1=[[Atena]], [[Plateja]]
|strana2=[[Perzija|Persija]]
|komandant1=[[Mitijad]], [[Kalimah]], [[Arimnest]]
|komandant2=[[Datis (vojskovođa)|Datis]]
|snaga1=oko 10.000 Atenjana i 1.000 Platejaca
|snaga2=25.000 (moderne procjene)
Red 17:
|}}
 
'''Maratonska bitka''', [[490. pne.]], je velika pobeda [[AtinaAtena|Atine]] i [[Plateja|Plateje]] nad [[PersijaPerzija|Persijom]] u toku [[Grčko-persijskiperzijski ratovi|Grčko-persijskih ratova]]. Odigrala se na mestu zvanom [[Maratonsko polje]].
 
== Politička i vojna situacija ==
Neuspeh persijskog pohoda 492. godine stare ere nije naterao cara [[Darije IVeliki|Darija I]] da odustane od pokoravanja [[Antička Grčka|Grčke]], te je on tokom cele 491. godine obavljao marljive pripreme za novi pohod. Pored vojničkih, obavio je i diplomatske pripreme: u ime cara upućeni su izaslanici na ostrva [[Egejsko more|Egejskog mora]] i u države [[Evropa|evropske]] Grčke sa zahtevom "zemlje i vode" – znaka pokornosti. Ostrva, među kojima i [[Egina]], udovoljila su tom zahtevu bez ikakvog oklevanja. Njihov primer sledio je i najveći broj zajednica u severnoj Grčkoj. Ali u Atini i [[Sparta|Sparti]] persijski su izaslanici bili pobijeni.
 
Početkom proleća 490. godine u [[Kilikija|Kilikiji]] se okupila persijska vojska opremljena za pohod. Na njenom čelu su se nalazile [[satrap]]i i vojskovođe [[Datis]] i [[Artafern]]. Ovoga puta odlučeno je da se persijska vojska morskim putem prebaci u [[Atika|Atiku]], u samo srce neprijateljske zemlje, kako bi se dezorganizovale neprijateljske snage. Prisustvo persijske vojske ne teritoriji evropske Grčke trebalo je i da aktivira sve persofilske elemente u grčkim [[polis]]ima, a pre svega pristalice Persije u gradovima [[Beotija|Beotije]] i [[Tesalija|Tesalije]]. Prema [[Herodot]]u, persijska flota sastojala se od 600 [[trijera]]. Moguće je da je taj broj nešto preuveličan. To su, izgleda, bili uglavnom transportni, a ne ratni brodovi. O kopnenoj vojsci Herodot samo kaže da je bila "ogromna i dobro naoružana", dok su brojke koje navode kasniji autori (od 200 i 300 hiljada pešadije i 10 hiljada [[Konjica|konjanika]]) svakako preterane. Nema izgleda da bi Persijanci mogli da smeste na brodove više od 15 hiljada pešaka, pre svega strelaca i 500 do 800 konjanika. Persijskoj vojsci priključio se i bivši atinski tiranin [[Hipija (Pizistratov sin)|Hipija]], jer se računalo da će njegova pojava u Atini olakšati akcije Persijanaca, s obzirom na to da je u Atini još bilo dosta njegovih pristalica.
 
Početkom leta 490. godine persijska flota je krenula iz Kilikije i preko [[Rodos]]a najpre se uputila protiv [[Naksos]]a, koji je tom prilikom bio kažnjen za svoj otpor 500. godine, a zatim preko [[Delos]]a prema krajnjem jugu [[Eubeja|Eubeje]]. Posle kratkotrajnog otpora predao se eubejski grad [[Karist]], a zatim se persijska flota uputila prema [[Eretrija|Eretriji]], u kojoj je bilo dosta pristalica Persije. Ozbiljnijoj pomoći od strane drugih Grka ovaj se grad nije mogao nadati; čak se i pomoćni odred poslat iz Atine vratio u Atiku kada je obavešten o kolebanju Eretrijaca. Međutim, i pored toga Eubejani su pokušali da se opdupru Persijancima, ali posle šestodnevnih borbi uz gradske zidine lokalni [[Aristokratijaaristokracija|aristokrati]], pristalice Persije, otvorili su kapiju i pustili Persijance u grad. Eretrija je bila zauzeta i razorena, a stanovništvo odvedeno u Persiju. Tako je Eubeja bila pretvorena u izvrsnu bazu za dalje operacije Persijanaca, koji su sada mogli da započnu sa iskrcavanjem u samoj Atici.
 
== Sukob na Maratonskom polju ==
[[Datoteka:Battle of Marathon Initial Situation.png|200px|right|thumb|Početni položaj vojski pred bitku; Grci - plavo, Perzijanci - crveno]]
 
Perzijanci su se iskrcali u ravnici ne daleko od Maratona, 40 km od Atene. Kako u to vrijeme još nisu imali značajniju flotu, Atinjani nisu bili u stanju da se suprotstave toj operaciji. Predviđanja Persijanaca tako su se ostvarivala: neprijatelj je bio iznenađen, a o nekom planu otpora Grka nije moglo biti ni govora. Doduše, Atinjani su Sparti poslali hitan poziv za pomoć, ali su [[Sparta]]nci odbili molbu, pozivajući se na svoj običaj da se ne može preduzeti pohod pre izlaska punog [[mesecmjesec|meseca]]a. Tako je Atina mogla da računa samo na vlastite snage; jedino joj je [[Plateja]] poslala jedan odred u pomoć, koji se već na samom bojnom polju priključio Atinjanima.
 
Pred atinsku [[Atinska skupština|narodnu skupštinu]] se postavilo pitanje: da li da se neprijatelj sačeka u gradu, iza zatvorenih bedema, ili da se Persijancima pruži otpor na otvorenom polju. Posle dugih nesuglasica rešeno je da se Persijancima pruži otpor na otvorenom polju. [[Miltijad]], vođa atinskih [[Demokratijademokracija|demokrata]], zahtevao je neodložan pokret, shvatajući da svako odugovlačenje može aktivirati persofilske elemente u Atini.
 
Herodot ne navodi podatke o veličini atinske vojske, ali nešto kasniji autori kažu da je broj atinskih vojnika iznosio između 9 i 10 hiljada. Tu se. očigledno, misli samo na osnovne borbene snage – [[Hopliti|hoplite]], pa bi im trebalo pribrojiti još izvestan broj lako naoružanih [[Pešadijapješadija|pešaka]] i [[Roboviropstvo|robova]]. [[Pausanija (pisac)|Pausanija]], pisac iz 2. veka nove ere, kaže da su se u maratonskoj bici robovi po prvi put borili zajedno sa Grcima. Podaci [[Antika|antičkih]] istoričara o tome da je platejski odred brojao oko hiljadu vojnika, nesumnjivo su preuveličani: Platejci nisu mogli dati toliki broj vojnika.
 
Mesto predstojeće bitke, [[Maratonsko polje]], oivičeno je s juga, zapada i severa ograncima [[Pentelikon]]a i [[Parnas]]a, a s istoka morem; ta se ravnica proteže 9 kilometara u dužinu i 3 kilometra u širinu. Tri čevrtine severnog dela ravnice predstavljaju baruštinu, a južni čini terasu koja se postepeno spušta ka moru. Persijanci su se iskrcali na severni deo ravnice, na jednu usku kosinu koja se pruža između močvare i mora, dakle na položaj koji je već po prirodi odlično utvrđen. Još uvek nije pouzdano utvrđeno koji su položaj zauzeli Grci, ali je najverovatnija pretpostavka to da su Grci zaposeli breg koji se nalazi u južnom delu Maratonske ravnice.
Red 57:
Herodot, koji je glavni izvor podataka o maratonskoj bitci, spominje glasnika po imenu Fidipid ("trkača po zanatu"), koji je prije bitke dobio zadatak otići iz Atene u Spartu i prenijeti poruku kojom Atena od nje traži pomoć (VI, 105–106). U Spartu je stigao dan nakon što je krenuo, prešavši za to vrijeme razdaljinu od oko 200 km ili više.
 
Legenda o maratonskom trkaču je stekla veliku popularnost krajem 19. vijeka, te je zbog toga njoj u čast u program prvih modernih [[OlimpijadaOlimpijske igre 1896|Olimpijskih igara]] u Ateni [[1896]]. godine uvedena dugoprugaška trkačka disciplina po imenu [[maraton (sport)|maraton]].
 
== Vidi još ==
* [[Grčko-perzijski ratovi|Grčko-persijski ratovi]]
* [[Termopilska bitka|Bitka u Termopilskom klancu]]
* [[Stanje u državi posle Maratonske bitke]]
 
Izvor: https://sh.wikipedia.org/wiki/Maratonska_bitka