Lamijski rat – razlika između verzija

'''Lamijski rat''' ([[323. pne.]]–[[322. pne.]]) je bio rat između [[AtinaAtena|Atine]] i njenih gradova-saveznika u [[Grčka|Grčkoj]] protiv [[Makedonija|makedonske]] vrhovne vlasti i [[Antipater]]a, regenta Makedonije i Grčke. Ovo je zadnji rat u kom su Atinjani igrali centralnu ulogu i nakon poraza su izgubili svoju nezavisnost.

Pobuna je izbila nakon što su vesti o smrti [[Aleksandar Veliki|Aleksandra Velikog]] u [[VavilonBabilon|Vavilonu]]u stigle do Grčke. Atina je započela ovaj rat govorima [[LeostenesLeosten]]aesa i [[Hiperid]]a. Nakon što su im se pridružili gradovi u severnoj i centralnoj Grčkoj, oni su porazili Antipatera i primorali ga da se skloni u [[Lamija|Lamiju]], koju su nekoliko meseci opsedali grčki saveznici.

Nakon što su ga oslobodile snage pod komandom Leonatusa, Antipater je uspeo da izađe iz Lamije i vrati se u Makedoniju. Nakon što mu se pridružile [[Krater (vojskovođageneral)|Kraterove]] trupe, Antipater se sukobio sa grčkim saveznicima u [[bitka kod Kranona|bici kod Kranona]] u [[Tesalija|Tesaliji]] [[5. septembar9.|5. septembra]] [[332. pne.]] Iz bitke je kao pobednik izašao Antipater, [[Demosten]] je izvršio samoubistvo popivši otrov a Hiperidis je ubijen po Antipaterovom naređenju.

Ishod rata je neko vreme bilo gušenje grčkom otpora prema makedonskoj dominaciji. Istovremeno sa Lamijskim ratom su se desile pobune u [[Kapadokija|Kapadokiji]] i istočnim delovima carstva, ali su ih ugušili [[Perdika]] i [[Eumen]], odnosno [[Piton (satrap)|Peiton]].

Stabilnost koju je uživalo Aleksandrovo carstvo, u prvi mah, izgledala je potpuno ostvariva i odstranjena svih pokušaja podrivanja od strane starosedelačkih plemena, dok je grčki oslobodilački pokret bio u stanju hibernacije. Buđenje Grka je bilo postepeno, uslovljeno dezinformacijama o smrti Aleksandra Velikog. Neredi su tresli i Kirenaiku, na suprotnoj strani carstva, zbog mešanja grčkih najamnika u unutrašnje sukobe. [[325. pne.]] godine u [[Baktrija|Baktriji]] i [[Sogdijana|Sogdijani]] došlo je do pobune helenskih kolonista koji su pokušali da organizuju povratak u domovinu. Nošeni osećajem odbačenosti na kraj carstva i nostalgijom za rodnom zemljom, nisu mogli da podnesu život među ljudima koje su smatrali [[varvaribarbari|varvarima]]ma. Narodnost otpadnika nije bio čist grčki, već su se bunili i [[Makedonci]], [[Tračani]] i poluhelenizovani Maloazijci. Brojčanu ekspanziju pobunjeni kolonisti su doživeli odmah pošto je bilo izvesno da je kralj mrtav. U početku je bilo 3000 ljudi da bi se brojka popela na 23.000 Za vođu su izabrali Anijanca [[Filon Aleksandrijski|Filona]]a koji je uzeo i titulu kralja. Ubijen je u sukobu, ali to nije nateralo ostale da odustanu od svoje namere. Posle surovog gušenja pobune, [[medijamedijci|medijski]] satrap [[Piton (satrap)|Peiton]] je imao nameru da pobunjenike privuče ka sebi i dozvoli im da se vrate u naselja, ali je presudila Perdikina neumoljiva volja. On je naredio da se ustanici poubijaju i da se razdeli njihova imovina, poslavši Peitonu vojsku u tu svrhu.

Politika koju je [[Antipater|Antipatar]] vodio prema Grčkoj, a koja je bila pritisak za tadašnje stanovništvo nagomilavala je nezadovoljstvo. [[Filip II Makedonski|Filip II]] je obezbedio mir na 15 godina, ali je nezadovoljstvo sve vreme bilo prisutno zbog postojanja makedonskih garnizona, zbog Antipatrovog mešanja u unutrašnje prilike gradova i njegove izrazite podrške promakedonskoj oligarhiji. Demobilizacija velikog broja grčkih najamnika koja je izazvala nezaposlenost je pred kraj Aleksandrovog života dovela do izrazitog porasta nezadovoljstva koje je kulminiralo [[324. pne]] posle Aleksandrovog netaktičnog naređenja da grčki gradovi moraju da prime nazad prognane političke emigrante kojih je bilo oko 20.000, a koje je mogao bezbolnije da naseli u kolonije. Njihov povratak je izazvao sukobe oko konfiskovanih imovina i jače intenzivirao borbu stranaka. Ovim postupcima je Aleksandrova politika od nekadašnje hegemonije prema Grcima sve više vođena kao prema ostalim podanicima.

Prve ratne operacije je započeo [[Leosten]] maršom sa Peloponeza ka Srednjoj Grčkoj, gde mu se pridružila atinska vojska, posle poraza Beočana koji su pokušali da spreče spajanje trupa. Beočani su se uplašili da bi u slučaju pobede došlo do obnavljanja Tebe čiju su zemlju oni raspodelili. Pobeda Leostena nad njima je prvi uspeh saveznika u koje su se ubrajali i [[Eolci]] sa 7000 vojnika, [[Lokriđani]], [[Fokiđani]] i drugi srednjegrčki narodi. [[Leosten]] je sa vojskom zauzeo [[TermopileTermopil]]e.

Suparnička strana nije bila najsjajnija brojčano. [[Antipater|Antipatar]] je imao oko 13000 pešaka i 600 konjanika, do Tesalije gde su mu se pridružili [[tesalski konjanici]]. Sagledavajući svoje snage znao je da se ne može uspešno suprostaviti, pa je poslao zahtev za Kraterovu pomoć koji je bio u Kilikiji. Napavši Grke kod Termopila, bio je primoran na povlačenje posle prebega tesalskih konjanika na Leostenovu stranu. Ne mogavši da probije grcči bojni red povukao se u tesalski grad [[Lamnij]] čekajući Kraterovu pomoć. [[Leosten]] je krenuo za njim i opseo [[Lamnij]] odesekavši ga od svih komunikacija sa okolinom. Prvi Leostenovi uspesi su uticali na povećanje saveznika. Ohrabreni dominacijom na terenu pridružili su mu se Peloponežani iz Argolide, Mesenije i Elide. Predstavnici pojednih država su obrazovali ratni savez, Atini je data [[hegemonija]], a Leostenu glavna komanda. Opsada Lamnija je koren za naučno ime ovog rata – Lamnijski rat. U mlađoj tradiciji naziv Helenski rat daje ovim događajima panhelenski karakter, dok ga stara tradicija ne poznaje.

Leostenova nestrpljivost za osvajanje Lamnija proisticala je iz straha od dolaska Kraterovog pojačanja i početka kolebljivosti saveznika. [[Antipater|Antipatar]] je predlagao pregovore, ali ne želeci da pristane na Leostenov uslov o kapitulaciji rat je nastavljen. Atinjane je napustila sreća, kada je [[Leosten]] poginuo u jednom od okršaja ostali su bez glavnokomandujućeg koji je uživao poverenje svih saveznika. Taj gubitak je bio nenadoknadiv. Na svečanoj sahrani [[Hiperid]] mu je održao posmrtni govor ne sumnjajući u pobedu ideje za koju je Leosten dao život.

Poraz Atine na moru odražavao se na situaciju na kopnu, dajući Krateru neometano prebacivanje vojske i skupljanje najamnika i veterana kao i spajanje sa Antipatrovim jedinicama. Antipatar je zadržao vrhovnu komandu. Makedonske snage su sada bile brojčano skoro duplirane u odnosu na helenske koje su raspolagale sa 25000 pešaka i 3500 konjanika. Posle neuspeha u animiranju još savezničkih pomoći, bili su, bez obzira na nejednakost snaga, primorani da prihvate bitku. Vojske su se sukobile kod Karnona, bez pobednika, jer su Grci izgubivši moral odlučili da zatraže pregovore za mir. Odbivši da prizna helenski savez [[Antipater|Antipatar]] je pregovarao sa svakom državom posebno što je uticalo na rasturanje saveznika. Zajedno su se držali samo Atinjani i Eolci.

[[Atena|Atina]] je našla u nezahvalnom položaju Antipatrove nemilosti, jer on nije poštovao njenu prošlost i kulturu kao [[Filip]] i [[Aleksandar]] koji su uglavnom praštali iz tih razloga, a ozlojeđen Lamnijskom opsadom želeo je da kazni podstrekače rata. Poslanstvo sa odabranim makedonskim prijateljima Fokionom i Demadom koje je upućeno Antipatru uspelo je da izdejstvuje jedino sprečavanje vojnog ulaska u grad. Ostali makedonski zahtevi su morali biti prihvaćeni. Traženo je da se prvaci antimakedonske politike [[Hiperid]] i [[Demosten]] predaju, ukinuto je demokratsko uređenje zarad oligarhijske vladavine gde pravo imaju građani sa cenzom iznad 2000 drahmi. Vlast se nalazila u rukama imućnih građana, a ukinute su i demokratske institucije mistoforije i izvlačenje magistrata kockom. Atina je morala da plati ratnu odštetu i prihvati makedonsku posadu u Munihijskoj tvrđavi kao garant novog poretka. Postavljanje posade u Munihijskoj tvrđavi 322. označavalo je pad atinske suverenosti i sa formalne tačke. [[Hiperid]] je predat Antipatru i pogubljen, dok je [[Demosten]] izvršio samoubistvo na ostrvu Kalauriji pre hapšenja (novembar 322.) Pitanje Samosa koje je bilo pod Perdikinom ingerencijom rešeno je nepovoljno za Atinu i [[klerusi]] su napustili ostrvo što je povećalo broj obespravljenih Atinjana.

Etolci su zbog konfiguracije terena bili u povoljnijem položaju i dalje pružajući otpor. Kada je [[Antipater|Antipatar]] sa [[Kraterom]] krenuo sa Peloponeza u Etoliju, [[Etolija|Etolci]] su napustili neutvrđena mesta i poslavši žene i decu u planine utvrdili se u nekoliko gradova. Makedonci su trpeli teške gubitke. Rat se odugovlačio, a situacija u Aziji, sukob Perdike i Antigona je odložio Kraterovo i Antipatrovo osvajenje Etolije, jer su se spremali da intervenišu na Istoku. Vrativši se u Makedonije [[Antipater|Antipatar]] je Perdiki ukazao počasti i oženio ga kćerkom Filom. Započeli su pregovori između njih, Ptolomeja i Antigona o obrazovanju koalicije protiv Perdike koji je želeo da prigrabi vrhovnu vlast nad carstvom.