Balkanski ratovi – razlika između verzija

'''Balkanskim ratovima''' se označavaju dva rata vođena u razdoblju od [[1912]]. do [[1913]]. godine tijekom kojih je [[Otomansko Carstvo]] gotovo izbačeno s Balkana, a [[Kraljevina Srbija]] udvostručila svoju teritoriju i povećala broj stanovnika s 2.9 na 4.4. miliona. Balkanski ratovi su bili uvod u sukob širih razmera, [[Prvi svjetski rat|Prvi svetski rat]]. (vidi [[Uzroci Prvog svetskog rata]]).

Prvi balkanski rat ([[8. 10.|8. oktobar]] [[1912]]. – [[30. 5.|30. maj]] [[1913]]. godine) je vođen između balkanskih saveznika ([[Bugarska]], [[Srbija]], [[Crna Gora]] i [[Grčka]]) i [[Turska|Turske]]. Osmansko carstvo, koje je već [[1908]]. godine bilo uzdrmano [[Mladoturska revolucija|Mladoturskom revolucijom]], u 1912. je bilo još više oslabljeno i ratom protiv [[Italijansko-turski rat|Italije]]. Tu slabost Turske koriste balkanske zemlje i otpočinju rat protiv Turske s ciljem oslobođenja teritorija [[Balkan]]a koje se nalaze pod turskom vlasti. Rat je otpočeo [[8. oktobar10.|8. oktobra]] [[1912]]. kada je [[Crna Gora]] objavila rat Turskoj. Srpska vojska je odnela dve važne pobede u bitkama kod [[Kumanovo|Kumanova]] i [[BitoljBitola|Bitolja]]a, čime je oslobođena čitava Makedonija.

U manje od dva meseca, Turska je izgubila teritorije na skoro celom području evropskog kontinenta, pa je uspostavljeno primirje [[4. decembar12.|4. decembra]] 1912. godine sa svim protivnicima, osim Grčke. Nakon odbijanja ispunjavanja zahteva od strane Turske i državnog puča u januaru 1913. godine, rat je nastavljen, gde je Turska izgubila i utvrde [[Jedrene]], [[Janjina|Janjinu]] i [[Skadar]], kao i prevlast na moru od grčke mornarice, pa je [[30. maj5.|30. maja]]a [[1913]]. godine, pod posredstvom '''Velikih sila''' ([[Austro-Ugarska]], [[Nemačka]], [[Francuska]], [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Velika Britanija]] i [[Italija]]) uspostavljen mir [[Londonski mir (1913)|'''Londonskim mirovnim ugovorom''']], po kojem je Turska balkanskim saveznicima predala sve svoje teritorije zapadno od [[Linija Enos-Midija|linije Enos – Midija]] (obala [[Egejsko more|Egejskog mora]] - obala [[Crno more|Crnog mora]]), kao i ostrva u Egejskom moru, uključujući i [[Krit]].

Nezadovoljstvo podelom osvojenih turskih područja, posebno [[Makedonija (region)|Makedonije]], dovelo je do Drugog balkanskog rata ([[29. 6.|29. jun]] – [[10. 8.|10. avgust]] [[1913]]. godine). Jedna [[bugarska]] vojna jedinica je [[29. jun6.|29. juna]]a [[1913]]. godine po naređenju generala S. Kočeva napala srpske snage na reci [[Bregalnica|Bregalnici]](tzv. ''[[Bregalnička bitka]]''), a [[30. jun6.|30. juna]]a i grčke snage na području [[Solun]]a. Iako je bugarska vlada pokušala da ospori ratne operacije protiv Srbije i Grčke, one su [[8. jul7.|8. jula]]a 1913. godine objavile rat Bugarskoj. Ubrzo su im se pridružile i Crna Gora i [[Rumunija]], kao i Turska s željom da povrati neka područja koja je tokom Prvog balkanskog rata izgubila.

Zbog premoći saveznika, Bugarska je ubrzo bila poražena i prinuđena na mir u [[Bukurešt]]u [[10. avgust8.|10. avgusta]]a 1913. godine, po kojem je Bugarska morala predati područja osvojena u [[Prvi balkanski rat|Prvom balkanskom ratu]]. Veliki deo teritorije dobila je i Rumunija, a Makedonija je bila podeljena između Grčke i Srbije.

Balkanski ratovi su bili uvod u godinu kasnije [[Prvi svjetski rat|Prvi svetski rat]]. Naime, od ovih mirovnih ugovora, Srbija je najviše izvukla korist i bila je najmoćnija država na [[Balkan]]u, što je dovelo do zategnutosti između Austro-Ugarske i Srbije. Austro-Ugarskoj nije odgovarala moć Srbije na Balkanu, koja je važila kao ruski satelit, u njenim namerama daljnjeg širenja na istok ka [[Solun]]u (''Drang nach Osten''), a Srbiji prisutnost Austro-Ugarske na Balkanu. Tako je ubistvom prestonaslednika [[FrancFranjo Ferdinand|Franca Ferdinanda]] [[28. jun6.|28. juna]]a [[1914]]. godine u [[Sarajevo|Sarajevu]] i nađen povod za početak Prvog svetskog rata.

Poslednjih godina se u zapadnim medijima i literaturi za [[jugoslovenski ratovi u bivšoj Jugoslaviji|ratove uzrokovane raspadom Jugoslavije]] ponekad koristi izraz balkanski ratovi. Zbog toga je novinar i pisac [[Mischa Glenny|Miša Gleni]] za njih počeo da koristi izraz "treći balkanski rat", kako bi ih razlikovao od balkanskih ratova na početku 20. veka.